Pozew o zapłatę kary umownej - jak powinien wyglądać?

Kara umowna jest doskonałym narzędziem do zabezpieczenia umowy przed niesumiennym kontrahentem. Ma ona nie tylko funkcję odszkodowawczą na wypadek, gdyby dłużnik uchylał się od spełnienia świadczenia, ale również, a może przede wszystkim, funkcję mobilizacyjną. Świadomość obowiązku zapłacenia wysokiej kary pobudza bardziej do działania niż dzbanek czarnej, mocnej kawy. Niestety, kontrahent może mieć jednak za nic zapisy umowne i nie wywiązać się ze swojego zobowiązania. W takim wypadku pozew o zapłatę kary umownej staje się nieodzowny. Jak powinna wyglądać prawidłowa klauzula kary umownej oraz jak sporządzić pismo do sądu? O tym poniżej.

Czym jest kara umowna i kiedy można ją stosować?

W dużym skrócie i uproszczeniu kara umowna stanowi rodzaj odszkodowania dla strony kontraktu, która nie otrzymała prawidłowo wykonanego świadczenia od strony przeciwnej. Przy zawarciu umowy strony określają z góry wysokość sankcji pieniężnej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika.

Istnieją 2 fundamentalne warunki, które muszą być łącznie spełnione, aby wierzyciel mógł skorzystać z omawianej instytucji. Przede wszystkim kara umowna musi zostać zastrzeżona w umowie. Instrument ten dodatkowo ma charakter akcesoryjny – jego istnienie i doniosłość jest zależna od tego, czy umowa jest ważna. Bez niej pozew o zapłatę kary umownej jest bezcelowy.

Druga przesłanka to zastrzeżenie jej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego. Istotny jest tutaj zwrot „niepieniężnego”. Klauzula nakładająca sankcję na dłużnika, który nie wykonał świadczenia polegającego na zapłacie określonej kwoty (np. za wykonanie usługi), jest bezwzględnie nieważna.

Więcej o samej karze umownej, jej rodzajach i sytuacjach, gdy można ją zastosować, pisaliśmy w artykule: Kara umowna - czym jest i kiedy się ją stosuje?.

Pozew o zapłatę kary umownej – najpierw klauzula umowna

Zanim przejdziemy do sporządzenia pozwu, warto zwrócić uwagę, że żądanie zapłaty będzie możliwe, tylko jeśli klauzula dotycząca kary umownej będzie ważna. Warto zatem już przy tworzeniu umowy zadbać o to, aby została ona spisana prawidłowo.

W pierwszej kolejności trzeba prawidłowo określić zobowiązanie, którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie będzie skutkowało obowiązkiem zapłaty kary. Następnie należy opisać świadczenie stanowiące karę umowną. Sankcja powinna mieć postać określonej sumy pieniężnej. Nie ma jednak potrzeby wskazywania dokładnej kwoty. Może być ona również określona jako procent wartości zabezpieczonego świadczenia albo całej umowy. Trzeba bowiem pamiętać, że nieprecyzyjne sformułowanie jej wysokości lub zasad jej obliczania stanowi podstawę do jej zakwestionowania przez dłużnika.

Przykład:

§ 10

1.Zamawiający zapłaci Wykonawcy następujące kary umowne:

a.w razie odstąpienia od umowy przez Wykonawcę z przyczyn dotyczących Zamawiającego – 15% wynagrodzenia za wykonanie dzieła, o którym mowa w § 2 ust. 1 umowy;

b.w razie opóźnienia w przekazaniu materiałów niezbędnych do wykonania dzieła – 1% wynagrodzenia za wykonane dzieło, o którym mowa w § 2 ust. 1 ustawy, za każdy dzień opóźnienia, nie więcej niż 10% tego wynagrodzenia.

2.Wykonawca zapłaci Zamawiającemu następujące kary umowne:

a.w razie odstąpienia od umowy przez Zamawiającego z przyczyn dotyczących Wykonawcy – 15% wynagrodzenia za wykonanie dzieła, o którym mowa w § 2 ust. 1 umowy;

b.w razie opóźnienia w przekazaniu wykonanego dzieła – 1% wynagrodzenia za wykonane dzieło, o którym mowa w § 2 ust. 1 umowy, za każdy dzień opóźnienia, nie więcej jednak niż 10% tego wynagrodzenia.

3.Postanowienia określone w ust. 1 i 2 nie wyłączają prawa stron do żądania odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary umownej.

4.Kary umowne będą płatne w terminie 14 dni od dnia wezwania do ich zapłaty.

Pozew o zapłatę kary umownej – wymogi stawiane pismu procesowemu

Przechodzimy zatem do głównej części niniejszego artykułu. Jak stworzyć pozew o zapłatę kary umownej? Przede wszystkim takie żądanie musi spełniać wszystkie warunki stawiane pismom procesowym. Przepis art. 126 kpc wskazuje wprost, że powinno ono zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego jest skierowane;
• imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
• oznaczenie rodzaju pisma;
• osnowę wniosku lub oświadczenia;
• w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
• podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
• wymienienie załączników.

Jeżeli pozew stanowi pierwsze pismo w sprawie (a zazwyczaj tak jest), powinno dodatkowo zawierać:

• oznaczenie przedmiotu sporu oraz oznaczenie daty wymagalności roszczenia;
• oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresu stron albo, w przypadku gdy strona jest przedsiębiorcą wpisanym do CEIDG, adres do doręczeń wpisany do rejestru;
• oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy przedstawicieli ustawowych i pełnomocników stron;
• numer PESEL lub NIP powoda będącego osobą fizyczną;
• numer KRS, a w przypadku jego braku – numer w innym właściwym rejestrze (np. REGON) lub NIP powoda niebędącego osobą fizyczną;

Pozew o zapłatę kary umownej a wartość przedmiotu sporu

Oprócz elementów wskazanych w poprzednim akapicie pozew o zapłatę kary umownej (oraz każdy inny o zapłatę) musi wskazywać wartość przedmiotu sporu. W tym wypadku WPS oznacza wysokość kwoty, jakiej wierzyciel domaga się od dłużnika, tj. wysokość naliczonej kary umownej.

Jest to bardzo ważne, ponieważ od pozwu pobierana jest opłata. W sprawach majątkowych, w których WPS nie przekracza kwoty 20 000 zł, pobierana jest opłata stała, zależna od wysokości roszczenia. Powyżej wskazanej sumy opłata wynosi 5% WPS. Wygląda to następująco:

• do 500 zł WPS – opłata 30 zł;
• ponad 500 zł do 1500 zł WPS – opłata 100 zł;
• ponad 1500 zł do 4000 zł WPS – opłata 200 zł;
• ponad 4000 zł do 7500 zł – opłata 400 zł;
• ponad 7500 zł do 10 000 zł – opłata 500 zł;
• ponad 10 000 zł do 15 000 zł – opłata 750 zł;
• ponad 15 000 zł do 20 000 zł – opłata 1000 zł;
• ponad 20 000 zł pobierana jest opłata stosunkowa wynosząca 5% WPS, nie więcej jednak niż 200 000 zł.

Gdzie słać pozew?

Na koniec omówmy jeszcze kwestię tego, gdzie taki pozew wysłać. Właściwość sądu określa się, przyjmując 2 kryteria:

• wartość przedmiotu sporu – jest to właściwość rzeczowa. Jeżeli wysokość roszczenia nie przekracza 100 000 zł, pozew kierujemy do sądu rejonowego. Jeżeli mowa jest o kwocie wyższej, wówczas właściwy będzie sąd okręgowy;
• miejsce zamieszkania lub siedziby pozwanego. Dodatkowo w przypadku spraw związanych z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy pozew można wytoczyć przed sądem miejsca jej wykonania. Oznacza to, że powód (wierzyciel), może wybrać, czy dogodniejszy jest dla niego sąd, w którego okręgu mieszka pozwany, czy ten, w którego okręgu miała być wykonana umowa.

Pozew o zapłatę kary umownej – przykład

W niniejszym przykładzie skupimy się wyłącznie na petitum pozwu. Nie będziemy dotykać jego uzasadnienia, ponieważ argumenty przemawiające za zapłatą kary umownej mogą być różne, tak jak różne mogą być dowody na poparcie swojego stanowiska.