Rehabilitacja lecznicza organizowana i finansowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest głównym środkiem prewencji rentowej, czyli działań prozdrowotnych zmierzających do ograniczania liczby przypadków, w których zachodzi konieczność przyznawania rent z tytułu niezdolności do pracy.
Rehabilitacja lecznicza prowadzona przez ZUS
Z rehabilitacji leczniczej mogą korzystać:
- ubezpieczeni zagrożeni całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy;
- osoby uprawnione do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, a także
- osoby pobierające rentę okresową z tytułu niezdolności do pracy.
W ramach rehabilitacji leczniczej ZUS:
- kieruje ubezpieczonych i wyżej wspomniane osoby do ośrodków rehabilitacyjnych;
- może tworzyć i prowadzić własne ośrodki rehabilitacyjne;
- udziela zamówień na usługi rehabilitacyjne w innych ośrodkach;
- prowadzi we własnym zakresie badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy;
- może zamawiać przeprowadzanie przez inne podmioty badań naukowych dotyczących przyczyn niezdolności do pracy oraz metod i rozwiązań zapobiegających niezdolności do pracy;
- może finansować inne działania dotyczące prewencji rentowej
(art. 69 ust. 1 pkt 1, ust. 2 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych).
Kierowanie na rehabilitację leczniczą
Szczegółowe uregulowania dotyczące organizowania i finansowania rehabilitacji leczniczej zawarto w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 października 2001 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu kierowania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na rehabilitację leczniczą oraz udzielania zamówień na usługi rehabilitacyjne.
O potrzebie rehabilitacji leczniczej osoby uprawnionej, której lekarz prowadzący leczenie sporządził wniosek o rehabilitację leczniczą, orzeka lekarz orzecznik ZUS. Orzeczenie w tym zakresie może być wydane w stosunku do osoby, która rokuje odzyskanie zdolności do pracy po przeprowadzeniu tej rehabilitacji. Przy ocenie rokowania, bierze się pod uwagę w szczególności:
- charakter i przebieg procesów chorobowych oraz ich wpływ na stan czynnościowy organizmu;
- stopień przystosowania organizmu do ubytków anatomicznych i naruszenia sprawności organizmu w następstwie choroby;
- wiek, zawód, wykonywane czynności i warunki pracy.
Orzeczenie o potrzebie rehabilitacji leczniczej stanowi podstawę do skierowania przez ZUS osoby uprawnionej na rehabilitację leczniczą odbywaną w:
- ośrodkach rehabilitacyjnych stanowiących własność ZUS,
- innych ośrodkach rehabilitacyjnych.
Rehabilitacja lecznicza w ośrodku rehabilitacyjnym powinna trwać 24 dni. Czas trwania rehabilitacji może być przedłużony lub skrócony przez ordynatora ośrodka rehabilitacyjnego po uprzednim uzyskaniu zgody ZUS w przypadku:
- pozytywnego rokowania co do odzyskania zdolności do pracy osoby uprawnionej w przedłużonym czasie trwania rehabilitacji;
- wcześniejszego przywrócenia osobie uprawnionej zdolności do pracy;
- zaistnienia innych przyczyn leżących po stronie osoby uprawnionej.
ZUS ponosi całkowity koszt rehabilitacji leczniczej osoby uprawnionej, łącznie z kosztami zakwaterowania, wyżywienia oraz przejazdu z miejsca zamieszkania do ośrodka rehabilitacyjnego i z powrotem, przy czym ZUS zwraca poniesione przez osobę uprawnioną koszty przejazdu najtańszym środkiem komunikacji publicznej, z uwzględnieniem przysługującej osobie uprawnionej ulgi na przejazd danym środkiem transportu, bez względu na to, z jakiego tytułu ulga ta przysługuje.
Poniżej omówiono schorzenia, które mogą być objęte rehabilitacją leczniczą prowadzoną przez ZUS, wraz ze wskazaniami i przeciwwskazaniami do odbycia rehabilitacji, a także elementami programu rehabilitacji.
Schorzenia narządu ruchu
Wskazania:
- choroby kręgosłupa – jeżeli powodują nieobecność w pracy;
- przebyte urazy kości, stawów, mięśni, tkanki łącznej;
- przewlekły ból i ograniczenie ruchomości z powodu chorób zwyrodnieniowych stawów i artropatii – jeżeli powodują nieobecność w pracy.
Przeciwwskazaniem są złamania i zwichnięcia patologiczne w przebiegu:
- chorób układowych narządu ruchu z demineralizacją tkanki kostnej;
- nowotworów kości i przerzutów nowotworowych do kości.
Program rehabilitacji, realizowany przez 6 dni w tygodniu, obejmuje:
- nadzór lekarzy i fizjoterapeutów nad przebiegiem rehabilitacji;
- całodobową opiekę pielęgniarską i lekarską.
- ćwiczenia indywidualne i grupowe na sali gimnastycznej i w wodzie;
- zabiegi fizykoterapeutyczne: ciepłolecznictwo, krioterapia, hydroterapia, elektroterapia, laseroterapia, ultradźwięki, zabiegi polem elektromagnetycznym i magnetycznym oraz masaż leczniczy;
- wsparcie psychologiczne;
- edukację zdrowotną.
Schorzenia narządu ruchu – po wypadku
Wskazania:
- po świeżych urazach układu kostno-stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej, szczególnie po wypadkach w pracy;
- po naprawczym leczeniu operacyjnym wczesnych zmian pourazowych;
- po zakończeniu leczenia na oddziale urazowo-ortopedycznym;
- dla osób, które wymagają indywidualnego oraz intensywnego leczenia usprawniającego.
Przeciwwskazania:
- stan po złamaniach i zwichnięciach patologicznych, jeśli choroba narządu ruchu przebiega z demineralizacją tkanki kostnej;
- stan po złamaniach i zwichnięciach, w przypadku nowotworu kości i przerzutów nowotworowych do kości;
- aktywny stan zapalny (gorączka i niegojące się sączące się rany, z dodatnimi posiewami z krwi i rany);
- odleżyny;
- rozległe krwiaki;
- podejrzenie choroby nowotworowej.
Program rehabilitacji obejmuje:
- nadzór lekarzy i fizjoterapeutów nad przebiegiem rehabilitacji;
- całodobową opiekę pielęgniarską i lekarską;
- indywidualny program rehabilitacji realizowany przez 6 dni w tygodniu;
- minimalnie 6 zabiegów leczniczych dziennie od poniedziałku do piątku, w tym 3 sesje indywidualnych ćwiczeń ruchowych;
- 4 zabiegi w soboty, w tym 2 sesje ćwiczeń ruchowych;
- zabiegi fizykoterapeutyczne: ciepłolecznictwo, krioterapię, hydroterapię, elektroterapię, laseroterapię, ultradźwięki, zabiegi polem elektromagnetycznym i magnetycznym oraz masaż leczniczy;
- wsparcie psychologiczne;
- edukację zdrowotną.
Schorzenia układu krążenia
Wskazania:
- przewlekła choroba wieńcowa serca;
- przebyty zawał serca;
- przebyte zabiegi angioplastyki wieńcowej połączonej z implantacją stentu;
- stan po operacji kardiochirurgicznej;
- niewydolność serca;
- nadciśnienie tętnicze;
- wady zastawkowe po leczeniu chirurgicznym;
- korzystanie z wszczepialnego urządzenia do elektroterapii.
Przeciwwskazania:
- niestosowanie się do zaleceń lekarza i nieprzyjmowanie przepisanych leków;
- tętniak aorty;
- niewyrównana niewydolność serca;
- wady zastawkowe wymagające korekcji chirurgicznej;
- oporna na leczenie tachykardia zatokowa powyżej >100/min;
- kardiomiopatia przerostowa z zawężaniem drogi odpływu lewej komory;
- niekontrolowane zaburzenia rytmu serca, brak ustalonego leczenia arytmii;
- do 6 tygodni po wszczepieniu kardiowertera-defibrylatora (ICD);
- przed planowanym zabiegiem ablacji.
Program rehabilitacji, realizowany przez 6 dni w tygodniu, obejmuje:
- wnikliwą ocenę stanu klinicznego każdego pacjenta z diagnostyką układu krążenia, w tym EKG, próbę wysiłkową, badanie ECHO serca;
- ustalenie indywidualnego programu rehabilitacji;
- nadzór lekarzy nad przebiegiem rehabilitacji;
- całodobową opiekę pielęgniarską i lekarską;
- wsparcie psychologiczne;
- edukację zdrowotną.
Schorzenia układu oddechowego
Wskazania:
- dychawica oskrzelowa (astma);
- pylice;
- przewlekła obturacyjna choroba płuc;
- mukowiscydoza;
- śródmiąższowa choroba płuc;
- nadciśnienie płucne;
- rozstrzenie oskrzeli;
- następstwa przebytego COVID-19;
- stan przed operacją lub po operacji płuca albo przeszczepie płuca,
- przewlekłe zapalenie krtani i tchawicy.
Przeciwwskazania:
- choroby układu oddechowego z objawami niewydolności krążenia i zaawansowanej niewydolności oddechowej;
- ciężkie nadciśnienie płucne;
- gruźlica płuc;
- zaawansowana pylica;
- astma oskrzelowa wymagająca hospitalizacji;
- rozstrzenie oskrzeli z obfitą wydzieliną i towarzyszącym zapaleniem;
- stany przebiegające z krwiopluciem i po niedawno przebytych krwotokach.
Program rehabilitacji, realizowany przez 6 dni w tygodniu, obejmuje:
- nadzór lekarzy nad przebiegiem rehabilitacji;
- całodobową opiekę pielęgniarską i lekarską;
- indywidualny program rehabilitacji;
- ćwiczenia poprawiające funkcję układu oddechowego;
- ćwiczenia ogólnousprawniające;
- drenaż ułożeniowy;
- inhalacje;
- wsparcie psychologiczne;
- edukację zdrowotną.
Schorzenia psychosomatyczne
Wskazania:
- zaburzenia nastroju (afektywne);
- zaburzenia lękowe (nerwicowe);
- zaburzenia psychosomatyczne – objawy fizyczne wynikające z przewlekłego stresu i napięcia;
- zaburzenia behawioralne.
Przeciwwskazania:
- zaburzenia psychiczne ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym;
- uzależnienia od alkoholu i leków;
- głębsze zaburzenia osobowości (osobowość paranoiczna, dysocjacyjna);
- zaburzenia psychotyczne;
- stany, w których występują myśli lub tendencje samobójcze;
- znaczny stopień niepełnosprawności intelektualnej.
Program rehabilitacji, realizowany przez 6 dni w tygodniu, obejmuje:
- nadzór lekarzy nad przebiegiem rehabilitacji;
- całodobową opiekę pielęgniarską i lekarską;
- indywidualny program rehabilitacji realizowany przez 6 dni w tygodniu;
- terapię psychologiczną, w tym indywidualne spotkania z psychologiem, zajęcia grupowe, treningi relaksacyjne;
- ćwiczenia ogólnousprawniające;
- muzykoterapię i choreoterapię;
- edukację zdrowotną.
Nowotwór piersi
Wskazania:
- dolegliwości po leczeniu nowotworu gruczołu piersiowego;
- obrzęk limfatyczny kończyny górnej;
- ograniczenie ruchomości kończyny górnej.
Przeciwwskazania:
- zaawansowana choroba nowotworowa;
- ubytek masy ciała powyżej 35%;
- nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych: niedokrwistość, małopłytkowość, neutropenia;
- stan ogólny wymagający stałej opieki innej osoby.
Program rehabilitacji, realizowany przez 6 dni w tygodniu, obejmuje:
- nadzór lekarzy i fizjoterapeutów nad przebiegiem rehabilitacji;
- całodobową opiekę pielęgniarską i lekarską;
- ćwiczenia ruchowe, które wspierają leczenie następstw leczenia onkologicznego,
- masaż limfatyczny kończyny górnej;
- naukę automasażu limfatycznego kończyny górnej;
- wsparcie psychologiczne, w tym indywidualne spotkania z psychologiem, grupy wsparcia, treningi relaksacyjne;
- edukację zdrowotną.
Schorzenia narządu głosu
Wskazania:
- zaburzenia głosu, w tym dysfonia i chrypka, dysfonia i utrata głosu, wysoki i niski dźwięk mowy;
- psychogenne zaburzenia głosu;
- guzki głosowe miękkie;
- przewlekłe zanikowe zapalenie krtani.
Przeciwwskazania:
- porażenie nerwu krtaniowego wstecznego;
- brodawczaki krtani;
- poważne zmiany zapalne górnych dróg oddechowych;
- poważne schorzenia alergiczne;
- trwała niewydolność głośni;
- guzki głosowe twarde;
- polipy fałdów głosowych;
- niedosłuch;
- niewydolność podniebienno-gardłowa znacznego stopnia.
Program rehabilitacji obejmuje:
- szczegółową diagnostykę foniatryczną przed rozpoczęciem rehabilitacji;
- ustalenie indywidualnego programu rehabilitacji;
- nadzór lekarzy nad przebiegiem rehabilitacji;
- całodobową opiekę pielęgniarską i lekarską;
- edukację zdrowotną;
- codziennie: ćwiczenia emisji głosu, zajęcia z logopedą – indywidualne i grupowe, zajęcia z psychologiem – indywidualne i grupowe, terapię manualną narządu głosu, fizykoterapię – inhalacje, elektryzację krtani, jonoforezę, oraz gimnastykę – korygowanie postawy, ćwiczenia mięśni szyi, kręgosłupa szyjnego, obręczy barkowej, naukę przeponowego toru oddychania.
Schorzenia ośrodkowego układu nerwowego
Wskazania:
- stwardnienie rozsiane;
- udary mózgu;
- urazy czaszkowo-mózgowe;
- stany po operacjach łagodnych zmian (łagodnych guzów) śródczaszkowych;
- zapalenie mózgu, rdzenia kręgowego;
- choroba Parkinsona.
Przeciwwskazania:
- brak pomyślnego rokowania odzyskania zdolności do pracy;
- brak samodzielnego przemieszczania się;
- brak skutecznego komunikowania się z otoczeniem.
Program rehabilitacji, realizowany przez 6 dni w tygodniu, obejmuje:
- nadzór lekarzy nad przebiegiem procesu rehabilitacji;
- całodobową opiekę pielęgniarską i lekarską;
- minimalnie 6 zabiegów leczniczych dziennie od poniedziałku do piątku, w tym co najmniej 3 sesje indywidualnych ćwiczeń ruchowych pod bezpośrednim nadzorem fizjoterapeuty;
- 3 zabiegi w soboty, w tym co najmniej 1 sesja indywidualnych ćwiczeń ruchowych pod bezpośrednim nadzorem fizjoterapeuty;
- terapię zajęciową;
- terapię neuropsychologiczną chorych z zaburzeniami funkcji poznawczo-behawioralnych (zaburzenia językowe oraz zaburzenia pamięci, uwagi, funkcji wykonawczych);
- terapię logopedyczną (zaburzenia mowy, zaburzenia połykania);
- wsparcie psychologiczne;
- edukację zdrowotną.
Generalnym celem rehabilitacji leczniczej we wszystkich omówionych zakresach jest utrzymanie lub przywrócenie zdolności do pracy osób, które w wyniku choroby lub urazu są zagrożone długotrwałą utratą zdolności do pracy, oraz mogą utrzymać lub odzyskać tę zdolność po przebytej rehabilitacji.
Jasne, oto kompletny zestaw elementów optymalizacyjnych dla podanego artykułu, przygotowany zgodnie z Twoimi wytycznymi.
