Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może w roku kalendarzowym przekroczyć trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Kwota rocznego ograniczenia w 2024 roku wynosi 234 720 zł. Ograniczenie rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych stosuje się zarówno do osób podlegających ubezpieczeniom obowiązkowo, jak i dobrowolnie. Nie ma ono natomiast zastosowania przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe i zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych wymusza zaprzestanie obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek w 2024 roku
Informację o przekroczeniu przez danego ubezpieczonego rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek można powziąć na trzy sposoby:
- przez oświadczenie ubezpieczonego złożone płatnikowi,
- na podstawie danych z dokumentacji kadrowo-płacowej płatnika składek,
- na podstawie pisma informacyjnego z ZUS (co będzie miało miejsce w jednostkowych przypadkach, np. gdy organ rentowy ustali taką okoliczność podczas kontroli przeprowadzanej u płatnika).
Co do zasady obowiązek monitorowania, czy ubezpieczony nie przekroczył kwoty rocznej podstawy wymiaru składek, spoczywa na płatniku składek.
Szczególna sytuacja wystąpi wówczas, gdy za danego ubezpieczonego składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe rozlicza więcej niż jeden płatnik. W takim przypadku obowiązek monitorowania rocznej podstawy wymiaru składek leży po stronie ubezpieczonego. Ma on także obowiązek poinformowania płatników składek o jej osiągnięciu.
W praktyce bardzo często zdarza się, że płatnik ma problem z ustaleniem właściwego momentu, w którym należy zaprzestać naliczania składek za pracownika. W takim przypadku może wystąpić do ZUS o potwierdzenie, czy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe danego ubezpieczonego osiągnęła roczne ograniczenie.
Wniosek o ustalenie przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek (30-krotność) składa się na druku RRP lub jeśli wysyłany jest za pomocą Platformy Usług Elektronicznych (PUE), wówczas wypełnia się formularz ZUS-EPW-P.
Wykazanie w raportach ZUS
Fakt przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek oznacza się na deklaracjach rozliczeniowych:
- ZUS DRA w bloku X w polu 06 – tylko w przypadku ubezpieczonych opłacających składki wyłącznie za siebie,
- ZUS RCA w bloku III B w polu 02.
Przyjmuje się następujące oznaczenia:
- 1 – w przypadku, gdy informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazał ubezpieczony,
- 2 – w przypadku, gdy informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazał płatnik składek,
- 3 – w przypadku, gdy informację o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek przekazał Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Błędne oświadczenie ubezpieczonego o przekroczeniu limitu
Zgodnie z art. 19 ust. 6 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za skutki błędnego zawiadomienia powodującego nieopłacenie należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe odpowiada ubezpieczony. Dopełnieniem powyższego przepisu jest § 10 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Zgodnie z nim w przypadku, gdy ubezpieczony składając oświadczenie o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe poda informacje niezgodne ze stanem faktycznym, tak że powstanie zadłużenie z tytułu składek na te ubezpieczenia, jest on zobowiązany do spłacenia całości tego zadłużenia.
Organ rentowy zwróci się o zapłatę zaległych składek do płatnika, który następnie może domagać się od pracownika pokrycia tychże składek w części finansowanej przez ubezpieczonego.
Nienależnie opłacone składki - jak rozliczyć?
Jeżeli jednak doszło do opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od nadwyżki ponad kwotę rocznej podstawy wymiaru, to mamy do czynienia z nienależnie opłaconymi składkami, czyli z nadpłatą składek.
Nadpłatę z tytułu przekroczenia kwoty rocznej podstawy wymiaru składek wykazuje się poprzez złożenie przez płatnika składek dokumentów rozliczeniowych korygujących za okres, za który składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zostały opłacone od nadwyżki ponad kwotę rocznej podstawy wymiaru składek.
Nadpłata podlega w pierwszej kolejności zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych i bieżących składek, a w razie ich braku - na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złożył wniosek o ich zwrot.
Wniosek o zwrot nadpłaty płatnik składek może złożyć dopiero po jej stwierdzeniu, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia z ZUS z informacją o kwocie nadpłaty. Organ rentowy zobowiązany jest dokonać zwrotu stwierdzonej nadpłaty w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku o jej zwrot.
