Celem wprowadzenia Ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku o świadczeniach przedemerytalnych – dalej „ustawa” – było określenie systemu wsparcia socjalnego dla osób zbliżających się do wieku emerytalnego, które utraciły źródło utrzymania – w szczególności dla osób fizycznych będących przedsiębiorcami. Okoliczność opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności wiąże się z zagadnieniem świadczenia przedemerytalnego jako jeden z warunków nabycia prawa do uzyskania świadczenia emerytalnego, a także jako konsekwencja osiągania przychodów już w trakcie otrzymywania tego świadczenia. Świadczenie przedemerytalne - jaka jest jego kwota? Sprawdź w artykule!
Ogólne warunki nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego
Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie, która:
- przez okres co najmniej 180 dni pobierała zasiłek dla bezrobotnych;
- nadal jest zarejestrowana jako bezrobotny;
- w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej;
- wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego złożyła w ciągu 30 dni od dnia wydania przez urząd pracy dokumentu potwierdzającego, że przez 180 dni pobierała zasiłek dla bezrobotnych.
W przypadku pobierania zasiłku dla bezrobotnych i jednoczesnego zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, robót publicznych, albo innej pracy zarobkowej, kiedy wykonywanie tych prac zakończyło się po 180 dniach pobierania zasiłku, wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego należy złożyć w ciągu 30 dni od dnia ustania tego zatrudnienia.
Złożenie wniosku po upływie 30-dniowego terminu skutkuje wydaniem decyzji o odmowie świadczenia przedemerytalnego. Możliwe jest jednak wystąpienie z wnioskiem o przywrócenie terminu na złożenie wniosku o przyznanie świadczenia przedemerytalnego. W szczególnie uzasadnionych przypadkach ZUS rozpatrzy taki wniosek pozytywnie (art. 2 ust. 3 i 4 ustawy).
Poza spełnieniem wyżej wymienionych warunków ogólnych do przyznania świadczenia emerytalnego przedsiębiorcy konieczne jest spełnienie niżej wymienionych warunków szczególnych.
Szczególne warunki nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego przez przedsiębiorcę
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia ogłoszenia upadłości prowadziła nieprzerwanie i przez okres nie krótszy niż 24 miesiące pozarolniczą działalność, w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, i za ten okres opłaciła składki na ubezpieczenia społeczne oraz do dnia ogłoszenia upadłości ukończyła co najmniej 56 lat – kobieta i 61 lat – mężczyzna i ma okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Tak więc przesłankami otrzymania świadczenia przedemerytalnego przez osobę (przedsiębiorcę), która prowadziła pozarolniczą działalność, są:
- prowadzenie przez przedsiębiorcę nieprzerwanie, przez co najmniej 24 miesiące, pozarolniczej działalności;
- opłacenie za ten okres składek na ubezpieczenia społeczne;
- ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy;
- ukończenie co najmniej 56 lat – kobieta i 61 lat – mężczyzna;
- posiadanie okresu uprawniającego do emerytury, wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Świadczenie przedemerytalne - kwota świadczenia
Świadczenie przedemerytalne dla przedsiębiorcy wynosi 1893,41 zł miesięcznie. Wspomniana kwota podlega waloryzacji na zasadach i w terminach przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.
Świadczenie przedemerytalne:
- wypłaca się za miesiąc kalendarzowy w terminie płatności wskazanym w decyzji organu rentowego;
- za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę dni kalendarzowych w miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje (art. 3, art. 9 ustawy).
Ustanie i zawieszenie prawa do świadczenia przedemerytalnego
Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustaje:
- na wniosek osoby pobierającej świadczenie przedemerytalne;
- w dniu poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury;
- z dniem osiągnięcia wieku 60 lat przez kobietę i 65 lat przez mężczyznę;
- z dniem nabycia prawa własności lub objęcia w posiadanie (samoistne lub zależne) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli udział przekracza 2 ha przeliczeniowe;
- wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.
Prawo do świadczenia przedemerytalnego ulega zawieszeniu w przypadku nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej albo podjęcia wypłaty renty strukturalnej lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej.
W razie nabycia przez osobę uprawnioną do świadczenia przedemerytalnego prawa do renty rodzinnej lub uposażenia rodzinnego wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez uprawnionego (art. 4 ust. 1, 2 i 4 ustawy).
Zawieszanie lub zmniejszanie świadczenia przedemerytalnego w razie osiągania przychodu podlegającego obowiązkowi ubezpieczenia społecznego
W świetle przepisów ustawy dopuszczalna jest sytuacja, w której przedsiębiorca w okresie otrzymywania świadczenia przedemerytalnego odprowadza składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności. Jednak osiąganie przychodu ze wspomnianego tytułu (jak i z innych tytułów) ponad limity określone w ustawie prowadzi do zmniejszenia albo nawet zawieszenia omawianego świadczenia.
- W ustawie zdefiniowano pojęcia:
- dopuszczalnej kwoty przychodu – jako 25% przeciętnego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych;
- granicznej kwoty przychodu – jako 70% przeciętnego wynagrodzenia w powyższym rozumieniu.
Świadczenie przedemerytalne ulega zmniejszeniu, jeżeli kwota przychodu przekracza miesięcznie dopuszczalną kwotę przychodu, nie przekracza jednak kwoty granicznej kwoty przychodu. Jeżeli kwota przychodu przekracza dopuszczalną kwotę przychodu, świadczenie przedemerytalne ulega zmniejszeniu o kwotę tego przekroczenia, z zastrzeżeniem zachowania prawa do gwarantowanej kwoty świadczenia.
W przypadku gdy kwota przychodu przekracza graniczną kwotę przychodu, świadczenie przedemerytalne ulega zawieszeniu (art. 5 ustawy).
Od 1 marca 2025 roku kwoty przychodu wpływające na zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń przedemerytalnych wynoszą:
Rodzaj kwoty | Wysokość kwoty |
dopuszczalna kwota przychodu odpowiadająca 25% przeciętnego wynagrodzenia w 2024 roku | 2045,50 zł |
graniczna kwota przychodu odpowiadająca 70% przeciętnego wynagrodzenia w 2024 roku | 5727,20 zł |
dopuszczalna roczna kwota przychodu | 24 546,00 zł |
graniczna roczna kwota przychodu | 68 726,40 zł |
gwarantowana kwota świadczenia przysługująca osobie osiągającej przychód przekraczający 25% przeciętnego wynagrodzenia, nie wyższy niż 70% tego wynagrodzenia | 946,70 zł |
Podsumowując, składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności mogą być opłacane przez przedsiębiorcę zarówno przed przyznaniem mu świadczenia przedemerytalnego, jak i w okresie wypłacania tego świadczenia. W pierwszym przypadku opłacanie składek przez 24 miesiące jest jednym z koniecznych warunków nabycia prawa do świadczenia emerytalnego. W drugim przypadku opłacanie składek jest konsekwencją osiągania przychodu z pozarolniczej działalności równolegle z otrzymywaniem świadczenia emerytalnego.
