Warunkiem pełnego odliczenia VAT od wydatków na samochód osobowy jest wykorzystywanie go wyłącznie w celach firmowych. Wśród przedsiębiorców pojawia się jednak pytanie, czy parkowanie samochodu firmowego pod domem wyklucza prawo do odliczenia 100% kwoty podatku naliczonego. Poniżej analizujemy to zagadnienie w oparciu o aktualne przepisy i orzecznictwo.
Warunki pełnego odliczenia podatku naliczonego przy wydatkach związanych z samochodami osobowymi
Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 86a ust. 1 ustawy VAT w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2 ustawy, stanowi 50% kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika.
Stosownie natomiast do art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. a ustawy powyższy przepis nie ma zastosowania m.in. w przypadku, gdy pojazdy samochodowe są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. W myśl art. 86a ust. 4 pkt 1 ustawy pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Zgodnie z art. 86 ust. 12 ustawy w takim przypadku podatnik obowiązany jest złożyć informację VAT-26.
Dla celów pełnego odliczania VAT fakt wykorzystywania pojazdów wyłącznie do działalności musi być rozpatrywany w kategoriach obiektywnych. W celu dokonania pełnego odliczenia podatku VAT muszą zostać spełnione łącznie dwa warunki, tj. sposób wykorzystania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza w ustalonych przez niego zasadach ich używania, wyklucza ich użycie do celów prywatnych oraz wykluczenie użytku prywatnego musi zostać potwierdzone prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu.
Przepisy ustawy nie określają, w jaki sposób podatnik ma zapewnić w przedsiębiorstwie wyeliminowanie użytku prywatnego używanych w nim pojazdów samochodowych dla celów pełnego odliczenia podatku naliczonego. Określone przez podatnika zasady używania pojazdów muszą obiektywnie potwierdzać, że pojazd jest wykorzystywany wyłącznie w działalności gospodarczej i nie ma możliwości prywatnego użytku.
- sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, wyklucza ich użycie do celów prywatnych;
- wykluczenie użytku prywatnego musi zostać potwierdzone prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu.
Parkowanie samochodu firmowego pod domem – stanowisko organów podatkowych
Dokonując analizy wydawanych przez organy podatkowe interpretacji, należy wskazać, że co do zasady prezentowane jest niekorzystne dla podatników stanowisko opierające się na założeniu, że parkowanie auta pod domem wyklucza prawo do odliczenia podatku naliczonego w pełnej wysokości.
Przykładowo w interpretacji Dyrektora KIS z 2 stycznia 2018 roku (nr 0111-KDIB3-1.4012.617.2017.1.BW) czytamy, że z uwagi na fakt, że samochód będzie parkowany w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej, w którym to miejscu jest jednocześnie siedziba firmy i miejsce zamieszkania podatnika, nie będzie spełniony aspekt obiektywny dotyczący niezaistnienia możliwości użytku tego samochodu do celów prywatnych.
Dalej organ podatkowy wskazał, że nie jest możliwie stworzenie procedur/zasad wykorzystania pojazdu wykluczających jego użytek prywatny. Nie można bowiem wykluczyć możliwości prywatnego użytku tego samochodu przez przedsiębiorcę, co powoduje, że przedmiotowy samochód nie będzie wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej w rozumieniu art. 86 ust. 4 pkt 1 ustawy. W tej sytuacji bez znaczenia jest również, że podatnik będzie prowadził ewidencję przebiegu pojazdu oraz zgłosi dane dotyczące tego samochodu na formularzu VAT-26 naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 7 dni od dnia, w którym poniesie pierwszy wydatek związany z tym samochodem.
Analogiczne stanowisko wyraził Dyrektor KIS w interpretacji z 28 lutego 2022 roku (nr 0114-KDIP4-2.4012.803.2021.3.MB), wskazując, że już samo parkowanie pojazdu w miejscu zamieszkania co do zasady pozwala na potencjalne wykorzystanie samochodu do celów prywatnych. Przy czym użytek prywatny należy postrzegać w kategoriach potencjalnej, a nie faktycznej możliwości użytku pojazdu do celów prywatnych. W żaden sposób nie zmienia tego wprowadzony regulamin, w którym został określony sposób używania analizowanego we wniosku samochodu, mający na celu wykluczenie użycia tego pojazdu do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą. W konsekwencji nie przysługuje pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego od wydatków eksploatacyjnych dotyczących samochodu osobowego.
Stanowisko sądów administracyjnych w kwestii parkowania służbowego auta pod domem
Z drugiej strony należy zauważyć, że zupełnie inaczej na problematykę tę spoglądają sądy administracyjne. Tutaj z kolei można doszukać się korzystnego dla podatników stanowiska.
Przykładowo WSA we Wrocławiu w wyroku z 19 lipca 2017 roku (I SA/Wr 415/17) zauważył, że gdyby faktycznie ustawodawcy chodziło o wyeliminowanie nawet możliwości użytku pojazdu do celów prywatnych, to przecież taka możliwość zachodzi nawet w przypadku używania pojazdów samochodowych określonych w art. 86a ust. 9 ustawy o VAT, tzn. których konstrukcja wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, a pomimo tego zdecydowano, że użycie ich do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, które ma charakter nieistotny, nie pozbawia podatnika pełnego prawa do odliczenia VAT od wydatków związanych z tymi pojazdami.
Takie restrykcyjne podejście, jakie prezentuje organ, w zasadzie pozbawiłoby podatników możliwości skorzystania z omawianej instytucji, a same przepisy prawa ją regulujące stanowiłyby martwą literę prawa.
Natomiast WSA w Rzeszowie w wyroku z 28 lipca 2022 roku (I SA/Rz 272/22) wprost wskazał, że możliwość zastosowania art. 86a ustawy o VAT przewidującego możliwość pełnego odliczenia podatku naliczonego w związku z wydatkami eksploatacyjnymi pojazdu nie może być uwarunkowana istnieniem czy nieistnieniem jedynie możliwości wykorzystania samochodu dla celów niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnika.
Zasady logiki oraz doświadczenia życiowego nakazują przyjąć, że nawet najlepiej skonstruowany przez podatnika katalog zasad użytkowania jego pojazdu, które ma wykluczyć jego użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą, nie jest w stanie temu zapobiec, gdyż w grę wchodzi tzw. czynnik ludzki.
W rezultacie chodzi o minimalizację ryzyka wykorzystywania pojazdów do celów innych niż działalność gospodarcza, ale nie o całkowite wykluczenie takiego ryzyka. Fakt parkowania samochodu pod domem należy więc potraktować jako okoliczność związaną z działalnością gospodarczą podatnika w rozumieniu art. 86a ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, a nie jako wykonywane na osobiste potrzeby.
W podsumowaniu należy wykazać, że obecnie obserwujemy istotną rozbieżność stanowisk, jeżeli chodzi o możliwość pełnego odliczenia VAT co do samochodów parkowanych pod domem podatnika. Na pozytywne rozstrzygnięcie tej kwestii przedsiębiorcy mogą liczyć dopiero na drodze postępowania sądowoadministracyjnego.
