Osoby decydujące się na założenie własnej działalności gospodarczej często zadają sobie pytanie - ryczałt czy VAT? Zapytanie to jest sformułowane w taki sposób, jakby obie opcje wzajemnie się wykluczały. Nic bardziej mylnego. Pojęcia dotyczą bowiem dwóch różnych na gruncie prawa podatków. Sprawdźmy, czym jest ryczałt oraz VAT, a także kiedy każdy z tych podatków można stosować.
Czym się różni VAT od ryczałtu?
Jak już wyżej wspomniano ryczałt i VAT są dwoma różnymi podatkami. Ryczałt jest odmianą podatku dochodowego, natomiast VAT jest podatkiem od towarów i usług, który - co ciekawe - nie zawsze musi być przez przedsiębiorcę rozliczany. Ustawodawca w zakresie tym przewidział bowiem szereg zwolnień. Opodatkowanie VAT-em jest niezależne od stosowanej przez przedsiębiorcę formy opodatkowania podatkiem dochodowym. Sprawdźmy, kto i kiedy powinien stosować ryczałt oraz VAT.
Co to znaczy być na ryczałcie?
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest jedną z czterech podstawowych form opodatkowania obok:
- zasad ogólnych,
- podatku liniowego oraz
- karty podatkowej - której nie można wybrać zmieniając formę opodatkowania w 2022 roku.
Warto wiedzieć, jaki rodzaj działalności może być na ryczałcie. Z opodatkowania ryczałtem nie mogą skorzystać wszyscy. Art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym wymienia bowiem wprost listę podmiotów, które obligatoryjnie nie mogą opodatkować swoich dochodów ryczałtem. Wśród nich wymienia się m.in.:
- apteki,
- handel częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
- działalność polegającą na zakupie i sprzedaży wartości dewizowych,,
Ryczałt jest specyficzną formą rozliczania z fiskusem, w której podstawę opodatkowania stanowi przychód. Podstawa ta nie jest pomniejszona o poniesione w danym okresie koszty uzyskania przychodów.
Jakie stawki ryczałtu 2023?
Przychody osiągnięte przez podmioty rozliczające się ryczałtem mogą zostać opodatkowane stawkami: 17%, 15%, 14%, 12,5%, 12%, 10%, 8,5%, 5,5%, 3% lub 2%.
Stawka ryczałtu zależna jest od rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej, niektóre z przykładów prezentuje poniższa tabela:
Stawka ryczałtu w 2023 roku | Rodzaj przychodów |
17% | Przychody osiągane w ramach wykonywania tzw. wolnych zawodów. |
15% | Przychody m.in. ze świadczenia usług: a) pośrednictwa w sprzedaży motocykli oraz części i akcesoriów do nich (PKWiU 45.40.40.0), b) związanych z nadawaniem programów ogólnodostępnych i abonamentowych (PKWiU dział 60), c) przetwarzania danych (PKWiU ex 63.11.1), przesyłania strumieni wideo przez Internet (PKWiU 59.11.25.0), przesyłania strumieni audio przez Internet (PKWiU 59.20.36.0), agencji informacyjnych (PKWiU 63.91.1) oraz pozostałych w zakresie informacji, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 63.99), d) finansowych i ubezpieczeniowych (PKWiU sekcja K), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów, f) prawnych, rachunkowo-księgowych i doradztwa podatkowego (PKWiU dział 69), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów, g) związanych z obsługą nieruchomości, świadczonych na zlecenie (PKWiU 68.3) |
14% | Przychody ze świadczenia usług: a) w zakresie opieki zdrowotnej (PKWiU dział 86), b) architektonicznych i inżynierskich; usług badań i analiz technicznych (PKWiU dział 71), c) w zakresie specjalistycznego projektowania (PKWiU 74.1) |
12,5% | Przychody od nadwyżki ponad kwotę 100.000 zł z tytułu: a) o którym mowa w art. 6 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, tj. z tytułu otrzymanych lub postawionych do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniędzy i wartości pieniężnych oraz wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, b) o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 11 ustawy o PIT, tj. z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarczą, c) świadczenia usług związanych z zakwaterowaniem (PKWiU dział 55), d) świadczenia usług wynajmu i obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych (PKWiU 68.20.1), e) wykonywania usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych (PKWiU dział 72), f) wynajmu i dzierżawy:
g) świadczenia usług pomocy społecznej z zakwaterowaniem (PKWiU dział 87) |
12% | Przychody ze świadczenia usług: a) związanych z wydawaniem:
b) związanych z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego (PKWiU 62.02.10.0), związanych z oprogramowaniem (PKWiU ex 62.01.1), objętych grupowaniem "Oryginały oprogramowania komputerowego" (PKWiU 62.01.2), związanych z doradztwem w zakresie oprogramowania (PKWiU ex 62.02), w zakresie instalowania oprogramowania (PKWiU ex 62.09.20.0), związanych z zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi (PKWiU 62.03.1); |
10% | Przychody ze świadczenia usług w zakresie kupna i sprzedaży nieruchomości na własny rachunek (PKWiU 68.10.1) |
8,5% | a) przychody z działalności usługowej, w tym przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, z zastrzeżeniem pkt 1-4 oraz 6-8, b) przychody ze świadczenia usług związanych ze zwalczaniem pożarów i zapobieganiem pożarom (PKWiU 84.25.11.0), c) przychody ze świadczenia usług w zakresie edukacji (PKWiU dział 85), d) przychody ze świadczenia usług związanych z działalnością bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostałych usług w zakresie kultury (PKWiU dział 91), e) przychody z działalności polegającej na wytwarzaniu przedmiotów (wyrobów) z materiału powierzonego przez zamawiającego, f) prowizja uzyskana przez komisanta ze sprzedaży na podstawie umowy komisu, g) prowizja uzyskana przez kolportera prasy na podstawie umowy o kolportaż prasy, h) przychody, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 12 ustawy o podatku dochodowym; |
8,5% | Przychody do kwoty 100.000 zł z tytułu: a) o którym mowa w art. 6 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, tj. z tytułu otrzymanych lub postawionych do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniędzy i wartości pieniężnych oraz wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, b) o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 11 ustawy o PIT, tj. z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarczą, c) świadczenia usług związanych z zakwaterowaniem (PKWiU dział 55), d) świadczenia usług wynajmu i obsługi nieruchomości własnych lub dzierżawionych (PKWiU 68.20.1), e) wykonywania usług w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych (PKWiU dział 72), f) wynajmu i dzierżawy:
g) świadczenia usług pomocy społecznej z zakwaterowaniem (PKWiU dział 87), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów |
5,5% | a) przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton, b) prowizji uzyskanej z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów, c) przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 14 ustawy o podatku dochodowym |
3% | Przychody: a) z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, b) z działalności usługowej w zakresie handlu, z zastrzeżeniem pkt 2 i 3, c) ze świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą (PKWiU 01.62.10.0), d) z działalności rybaków morskich i zalewowych w zakresie sprzedaży ryb i innych surowców pochodzących z własnych połowów, z wyjątkiem sprzedaży konserw oraz prezerw z ryb i innych surowców z połowów, e) o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2, 5-10 i 19-22 ustawy o podatku dochodowym, f) z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku wykorzystywanych w pozarolniczej działalności gospodarczej, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z tej działalności gospodarczej, a pomiędzy pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składnik majątku został wycofany z działalności, i dniem jego zbycia nie upłynęło sześć lat, będących:
g) z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku przedsiębiorstwa w spadku; |
Osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą, chcąc wybrać ryczałt jako formę opodatkowania, powinna ją wskazać na druku CEIDG-1. Natomiast podmioty opodatkowane w inny sposób, chcące dokonać zmiany na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, mogą to zrobić dopiero po zakończeniu danego roku w terminie do 20 dnia następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca osiągnął pierwszy przychód w nowym roku podatkowym.
Ile płaci się podatku na ryczałcie?
Podmioty opodatkowane ryczałtem wykazują przychody w ewidencji przychodów w podziale na poszczególne stawki ryczałtu. Za poszczególne okresy rozliczeniowe (miesiące lub kwartały) należy wyliczać zryczałtowany podatek podlegający wpłacie do urzędu skarbowego. Wyliczenia i wpłaty podatku należy dokonać do 20. dnia miesiąca za miesiąc (kwartał) poprzedni. Z tego tytułu podatnik nie składa okresowych deklaracji rozliczeniowych. Co ważne po zakończeniu roku podatkowego, ryczałtowiec jest zobligowany do złożenia zeznania rocznego PIT-28. Zgodnie z art. 21 ust. 2 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, podatnik ma obowiązek złożyć zeznanie roczne według ustalonego wzoru o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w terminie od dnia 15 lutego do końca kwietnia roku następującego po roku podatkowym (termin obowiązujący dla rozliczeń od 2022 roku). Zeznanie złożone przed początkiem terminu uznaje się za złożone w dniu 15 lutego roku następującego po roku podatkowym.
Ryczałt jako forma opodatkowania dochodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej cechuje się kilkoma istotnymi wadami oraz zaletami:
Zalety ryczałtu | Wady ryczałtu |
|
|
VAT, czyli podatek od towarów i usług
Zgłoszenie dla celów VAT jest oddzielnym procesem i nie ma nic wspólnego z ryczałtem. Przedsiębiorcy często zadają sobie pytanie: Czy przy ryczałcie płaci się VAT? Zakładając działalność gospodarczą, przyszły przedsiębiorca musi podjąć decyzję o tym, czy zostanie czynnym podatnikiem VAT, czy też będzie korzystał w tym zakresie ze zwolnienia.
Jak wynika z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, przedsiębiorca może korzystać ze zwolnienia z VAT ze względu na limit obrotów - 200.000 zł. W przypadku podmiotów rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego limit ten ustala się w sposób proporcjonalny, wówczas limit liczony jest według następującego wzoru:
limit (200 000 zł) x liczba dni w ciągu roku podatkowego, w którym prowadzona będzie działalność / liczba dni w roku podatkowym, za który liczony jest limit.
Przykład 1.
Pan Marcin założył działalność gospodarczą 10 maja 2023 roku, jaki limit sprzedaży towarów i usług będzie wiążący dla Pana Marcina, aby nie wystąpił obowiązek rejestracji do VAT?
Pan Marcin w 2023 będzie prowadzić działalność przez 235 dni, zatem limit będzie następujący: 200 000 x 235 / 365 = 128 767,12 zł.
Z chwilą przekroczenia 128 767,12 zł obrotu ze sprzedaży Pan Marcin będzie zobowiązany dokonać rejestracji do VAT składając zgłoszenie VAT R.
- dokonujący dostawy nowych środków transportu,
- dokonujący dostawy terenów budowlanych,
- świadczący usługi prawnicze,
- świadczący usługi jubilerskie.
Kwestię tę reguluje art. 113 ust. 13 ustawy o VAT.
- powszechne usługi pocztowe świadczone przez operatora obowiązanego do świadczenia takich usług, oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną;
- usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze;
- usługi transportu sanitarnego;
- usługi nauczania języków obcych;
- usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe;
- usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.
Jeżeli przyszły przedsiębiorca zamierza prowadzić działalność regulowaną tymi dwoma przepisami, wówczas nie dokonuje rejestracji dla celów VAT.
Natomiast podmiot, który nie świadczy ww. usług, co do zasady może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego VAT. Wówczas również nie ma obowiązku dokonywania rejestracji dla celów VAT.
Z kolei gdy przedsiębiorca nie chce lub nie może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, powinien zarejestrować się jako czynny podatnik VAT. W tym celu powinien wypełnić druk VAT-R i złożyć go w urzędzie skarbowym. Co ważne z tytuł rejestracji przedsiębiorca nie ponosi żadnych dodatkowych kosztów.
Kiedy warto być czynnym podatnikiem VAT | Kiedy warto korzystać ze zwolnienia z VAT |
|
|
Czynni podatnicy VAT są zobowiązani do składania okresowych jednolitych plików kontrolnych:
- JPK_V7M przypadku rozliczeń miesięcznych;
- JPK_V7K w przypadku rozliczeń kwartalnych.
Co ważne, bez względu na częstotliwość rozliczania VAT (miesięcznie lub kwartalnie) plik JPK_V7 składa się w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu którego dotyczy.
Ryczałt czy VAT - podatki te mogą występować wspólnie
Jak już wspomniano na wstępie, ryczałt i VAT to dwa różne podatki, dlatego też w praktyce możemy mieć do czynienia z dwoma typami połączeń:
- ryczałt + czynny podatnik VAT,
- ryczałt + zwolnienie z VAT.
Sprawdźmy, które z tych rozwiązań będzie korzystniejsze.
Przykład 2.
Przedsiębiorca prowadzący działalność handlową polegającą na sprzedaży kwiatów zdecydował się na opodatkowanie swojej działalności ryczałtem. Stawką odpowiednią dla tego typu działalności będzie 3%. Działalność rozpoczął 1 maja 2023 roku. Uwaga! W wyliczeniu w przykładzie nie zostało uwzględnione możliwe 50% odliczenie od przychodu zapłaconej składki zdrowotnej.
W maju przedsiębiorca zakupił towar na fakturę:
- wartość netto: 10.000 zł
- podatek VAT 8%: 800 zł
- wartość brutto: 10.800 zł
Sprzedawca jest czynnym podatnikiem VAT
Również w maju dokonał sprzedaży na kwotę:
- wartość netto: 15.000 zł
- podatek VAT 8%: 1.200 zł
- wartość brutto: 16.200 zł
Sprzedawca jest podmiotem zwolnionym z VAT
Również w maju dokonał sprzedaży na kwotę 15.000 zł ale w wartości brutto.
Obliczmy wielkość zobowiązań podatkowych na gruncie podatku dochodowego oraz zysk dla obu tych przypadków.
Ad.1
Ustalenie ryczałtu podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego:
Etap wyliczeń | Wyliczenie zobowiązania podatkowego |
Przychód | 15.000 zł |
Podatek (stawka ryczałtu 3%) | 15.000 zł * 3% = 450 zł |
Zobowiązanie podatkowe do zapłaty (zaokrąglone) | 450 zł |
Ustalenie zysku:
Nazwa elementu mającego wpływ na zysk | Wyliczenie zysku |
Przychód ze sprzedaży | 15.000 zł |
Koszty zakupu towarów | 10.000 zł |
Zryczałtowany podatek podlegający wpłacie do urzędu skarbowego | 450 zł |
Podatek VAT do zapłaty | 400 zł (1200 zł - 800 zł) |
Zysk | 4.150 zł |
Ad.2
Ustalenie ryczałtu podlegającego wpłacie do urzędu skarbowego:
Etap wyliczeń | Wyliczenie zobowiązania podatkowego |
Przychód | 15.000 zł |
Podatek (stawka ryczałtu 3%) | 15.000 zł * 3% = 450 zł |
Zobowiązanie podatkowe do zapłaty | 450 zł |
Ustalenie zysku:
Nazwa elementu mającego wpływ na zysk | Wyliczenie zysku |
Przychód ze sprzedaży | 15 000 zł |
Koszty zakupu towarów | 10 800 zł |
Zryczałtowany podatek podlegający wpłacie do urzędu skarbowego | 450 zł |
Zysk | 3.750 zł |
Jak wynika z powyższych wyliczeń, bardziej zyskowny w tym przypadku jest wariant pierwszy (ryczałt + VAT). Niemniej jednak należy pamiętać, że dokonuje się sprzedaży po cenach wyższych niż podmiot zwolniony z VAT. Jest to jedynie wyliczenie podane dla celów wskazania metodologii, nie oznacza zatem, że zawsze wybór ryczałt + VAT jest lepszym rozwiązaniem.
Ryczałt czy VAT w systemie księgowości online
Podmiot decydujący się na prowadzenie działalności opodatkowanej ryczałtem, będący jednocześnie czynnym podatnikiem VAT, jak również korzystający ze zwolnienia z VAT, może dokonywać rozliczeń swojej firmy przy użyciu systemu księgowości online - wfirma.pl.
Aby w systemie wfirma.pl móc prawidłowo rozliczać działalność opodatkowaną ryczałtem po zalogowaniu do konta należy przejść do zakładki USTAWIENIA » PODATKI » PODATEK DOCHODOWY gdzie należy zaznaczyć okienko EWIDENCJA PRZYCHODÓW, wybrać urząd skarbowy, domyślną stawkę ryczałtu oraz wskazać częstotliwość dokonywanych rozliczeń z tytułu zryczałtowanego podatku dochodowego.
Kolejny krok to wybór ustawień dotyczących kwestii podatku VAT. W celu ich zdefiniowania należy przejść do zakładki USTAWIENIA » PODATKI » PODATEK VAT gdzie w przypadku:
czynnych podatników VAT należy zaznaczyć okienko PŁATNIK VAT oraz wskazać pozostałe parametry dotyczące tego rozliczenia (częstotliwość rozliczeń, urząd skarbowy itd.)
podmiotów zwolnionych z VAT należy odznaczyć okienko PŁATNIK VAT oraz wskazać podstawę prawną zwolnienia.
Faktury sprzedaży należy wystawiać w zakładce PRZYCHODY » SPRZEDAŻ » WYSTAW » FAKTURĘ lub FAKTURĘ (BEZ VAT) - w zależności od tego, czy ryczałtowiec będzie czynnym podatnikiem VAT, czy też będzie korzystał ze zwolnienia w tym zakresie.
Szczegółowe informacje dotyczące wystawiania faktur znajdują się w naszych artykułach:
Koszty związane z działalnością gospodarczą należy ewidencjonować w zakładce WYDATKI » KSIĘGOWANIE » DODAJ » FAKTURA VAT/FAKTURA (BEZ VAT)/WYDATEK, co zostało szczegółowo omówione w artykule: Księgowanie wydatków.
- wyliczyć zryczałtowany podatek dochodowy podlegający wpłacie do urzędu skarbowego
- sporządzić plik JPK_V7M lub JPK_V7K w zależności od rozliczania podatku VAT miesięcznie lub kwartalnie (w przypadku czynnych podatników VAT)
Ryczałt czy VAT - najczęstsze pytania
Czy ryczałt płaci się co miesiąc?
Czy na ryczałcie można być VAT-owcem?
Kiedy ryczałtowiec płaci VAT?
Komu opłaca się być na ryczałcie?