Kredyty są ważnym instrumentem w finansowaniu działalności gospodarczej. W praktyce mogą występować w kilku różnych formach. Jednym z nich jest kredyt obrotowy dosyć mocno wykorzystywany przez wiele różnych przedsiębiorstw. Czym dokładnie jest taki kredyt i kto może z niego skorzystać?
Czym jest kredyt obrotowy?
Kredyt obrotowy wykorzystywany przez przedsiębiorców jest regulowany przede wszystkim przez przepisy Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe. Ten szczególny rodzaj wsparcia finansowego podlega pod ogólną definicję kredytu, która została wyrażona w art. 69 ust. 1 ww. ustawy. Przepis ten stanowi, że przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Kredyt obrotowy jest jednak szczególnego rodzaju kredytem, ponieważ przeznacza się go na pokrycie bieżących wydatków firmy, czyli tych związanych z jej codziennym funkcjonowaniem. W przeciwieństwie do kredytów inwestycyjnych, które służą finansowaniu długoterminowych przedsięwzięć (np. zakup maszyn lub nieruchomości), kredyt obrotowy ma za zadanie zapewnić płynność finansową firmy. Można go porównać do „tlenu” dla przedsiębiorstwa – pozwala na swobodne oddychanie w cyklu produkcyjnym i sprzedażowym. Kredyt obrotowy to więc nic innego jak dodatkowe środki finansowe udostępniane przez kredytodawcę w sytuacji, gdy konto bankowe przedsiębiorstwa może być całkowicie puste, a niekiedy nawet i ujemne. Charakterystycznymi cechami kredytu obrotowego są:
- krótko- lub średnioterminowy czas obowiązywania zobowiązania – kredyty obrotowe są zazwyczaj udzielane na okres od kilku miesięcy do 1-3 lat, choć bywają wyjątki od tej zasady;
- odnawialny limit – kredyt obrotowy przybiera bardzo często formę linii kredytowej w rachunku bieżącym, co oznacza, że firma może wielokrotnie korzystać z przyznanego limitu, spłacać go i ponownie zaciągać w razie potrzeby. Odsetki naliczane są tylko od wykorzystanej kwoty;
- finansowanie bieżącej działalności – środki kredytowe mogą być przeznaczone na zakup towarów, surowców, opłacenie bieżących faktur, wynagrodzeń, czynszów, mediów czy innych kosztów operacyjnych;
- elastyczność – firmy mają dużą swobodę w wykorzystywaniu środków w ramach przyznanego limitu kredytowego, dopasowując je do aktualnych potrzeb. Firma może skorzystać z udzielonego kredytu, ale nie musi tego robić. Kredyt obrotowy zazwyczaj nie ma ustalonego harmonogramu spłat, jak ma to miejsce chociażby w przypadku kredytów hipotecznych.
Istnieją różne rodzaje kredytów obrotowych:
- kredyt w rachunku bieżącym – jest to najpopularniejsza forma kredytu obrotowego, która działa jak limit w koncie firmowym. Gdy saldo konta jest zerowe, firma może nadal dokonywać płatności do wysokości ustalonego limitu;
- kredyt płatniczy/kasowy – tego rodzaju kredyt jest udzielany na bardzo krótki okres, głównie po to, by zniwelować przejściowe niedobory gotówki w przedsiębiorstwie. Nie służy on inwestowaniu ani zaspokajaniu dużych zaległości finansowych;
- kredyt sezonowy – w tym przypadku kredyt jest przeznaczony dla firm, których działalność ma charakter sezonowy i które potrzebują wsparcia finansowego w okresach zwiększonej aktywności lub spadku przychodów.
Kiedy warto skorzystać z kredytu obrotowego?
Decyzja o zaciągnięciu kredytu obrotowego zawsze powinna być bardzo dobrze przemyślana i podyktowana realnymi potrzebami firmy. Pamiętajmy, że kredyt zawsze wiąże się z koniecznością zwrotu większej kwoty pieniężnej niż ta, która faktycznie wpływa na konto przedsiębiorcy z banku. Do kredytów dolicza się bowiem odsetki, które stanowią formę zarobku kredytodawców. Nierzadko umowy kredytu obrotowego wiążą się także z koniecznością uiszczenia prowizji bankowej lub innych kosztów obsługi umowy.
Jednym z najczęstszych powodów korzystania z kredytu obrotowego są luki płynnościowe, wynikające z rozbieżności między terminami płatności, jakie firma musi uregulować (np. za surowce), a terminami wpływu należności od klientów.
Przykład 1.
Firma produkująca meble kupuje drewno i akcesoria, za które musi zapłacić dostawcom w ciągu 7 dni. Jednocześnie gotowe meble sprzedaje do sklepów, które regulują swoje faktury z 30-dniowym terminem płatności. Czy przedsiębiorstwo może skorzystać w tej sytuacji z kredytu obrotowego? Tak, ponieważ w okresie między zapłatą dostawcom a otrzymaniem pieniędzy od odbiorców firma może potrzebować środków na pokrycie bieżących kosztów (np. wynagrodzeń pracowników, energii). Kredyt obrotowy pozwoli tej firmie na opłacenie zobowiązań, zapewniając płynność do czasu wpływu należności od klientów.
Firmy, które dynamicznie się rozwijają, często mierzą się z potrzebą finansowania zwiększonego kapitału obrotowego. Większa produkcja czy sprzedaż wymaga większych zapasów, większych kosztów produkcji i utrzymania należności. Kredyt obrotowy możemy więc porównać do pewnego rodzaju specyficznej formy pozyskiwania środków na inwestycje biznesowe i rozwój całej firmy. Docelowo takie wsparcie może więc przyczynić się do wygenerowania nowych zysków w przyszłości, choć oczywiście wymaga rozsądnego dysponowania uzyskanymi pieniędzmi.
Przykład 2.
Sklep internetowy z odzieżą planuje intensywną kampanię marketingową przed Black Friday, co ma zaowocować znacznym wzrostem sprzedaży. Aby sprostać popytowi, musi z wyprzedzeniem zakupić dużą partię towaru od producentów. Czy kredyt obrotowy może być dobrym rozwiązaniem dla tego przedsiębiorstwa? Tak, ponieważ pozwoli na sfinansowanie tego zakupu, zanim wpłyną środki ze sprzedaży promocyjnej. Bez takiego wsparcia firma mogłaby stracić szansę na wykorzystanie okresu wzmożonego popytu.
Dostawcy często oferują rabaty za uregulowanie faktury przed terminem lub w krótkim czasie od jej wystawienia. Kredyt obrotowy może pomóc w wykorzystaniu tych oszczędności. Jest to kolejna zaleta omawianego wsparcia finansowego.
Przykład 3.
Dostawca komponentów elektronicznych oferuje 3% rabatu, jeśli firma zapłaci fakturę w ciągu 7 dni, zamiast standardowych 30 dni. Czy kredyt obrotowy może znaleźć zastosowanie w tym przypadku? Tak, szczególnie gdy firma nie ma w danej chwili wystarczających środków, może wykorzystać kredyt obrotowy, by skorzystać z udzielonego rabatu za wcześniejsze opłacenie faktury. Nawet po uwzględnieniu odsetek od kredytu oszczędności z rabatu mogą przewyższać koszt finansowania, co czyni to posunięcie ekonomicznie uzasadnionym.
Kredyt obrotowy jako rozwiązanie przy sezonowej działalności i pokryciu nieprzewidzianych wydatków
Wiele branż charakteryzuje się sezonowością, gdzie przychody i wydatki rozkładają się nierównomiernie w ciągu roku. Kredyt obrotowy jest idealnym narzędziem do zarządzania takimi wahaniami.
Przykład 4.
Firma zajmująca się produkcją i sprzedażą choinek świątecznych osiąga większość swoich przychodów w okresie przedświątecznym. Jednak koszty związane z uprawą, pielęgnacją i transportem choinek ponosi przez cały rok. Czy wybór kredytu obrotowego byłby dobrym rozwiązaniem dla tej firmy? Tak, ponieważ taki kredyt może być wykorzystany do pokrycia tych bieżących kosztów w miesiącach o niskich przychodach, zapewniając płynność do czasu sezonu sprzedaży.
Prowadzenie działalności gospodarczej zawsze związane jest z ryzykiem utraty płynności finansowej. Niekiedy w firmie pojawiają się nieprzewidziane wydatki, które mogą zachwiać płynnością finansową. Kredyt obrotowy, szczególnie w formie linii w rachunku, działa jak awaryjny bufor bezpieczeństwa.
Przykład 5.
W firmie transportowej nagle uległa awarii jedna z głównych ciężarówek, wymagająca natychmiastowej i kosztownej naprawy, aby uniknąć przestojów i utraty kontraktów. Czy kredyt obrotowy może pomóc w rozwiązaniu tej sytuacji? Tak, ponieważ zamiast angażować środki przeznaczone na bieżące opłaty czy pensje, firma może skorzystać z kredytu obrotowego, by szybko sfinansować naprawę i utrzymać ciągłość operacyjną.
Podsumowanie
Kredyt obrotowy to niezwykle elastyczne i praktyczne narzędzie finansowe dla firm. Pozwala ono na efektywne zarządzanie bieżącą płynnością w przedsiębiorstwie. Jest to rozwiązanie szczególnie korzystne w sytuacjach, gdy firma potrzebuje szybkiego dostępu do środków na pokrycie kosztów operacyjnych, zwiększenia zapasów, wykorzystania okazji rynkowych (jak rabaty) czy przetrwania okresów sezonowych spadków przychodów. Kluczem do efektywnego wykorzystania kredytu obrotowego jest świadome planowanie i monitorowanie przepływów pieniężnych w firmie, aby kredyt był wsparciem, a nie obciążeniem.
