Załatwienie sprawy w ZUS-ie wymaga co do zasady złożenia wniosku na właściwym formularzu. Nie inaczej jest w przypadku wniosku RRP. Do czego dokładnie służy wniosek RRP i co należy zrobić, gdy ZUS udzieli na niego odpowiedzi?
Wniosek RRP
W Polsce istnieje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za każdego zatrudnionego w ramach stosunku pracy oraz względem osoby, która prowadzi zarejestrowaną działalność gospodarczą. Przepisy wyraźnie wskazują na aktualną wysokość składek, jednak praktyka pokazuje, że nie zawsze są one przestrzegane. Zdarza się więc, że składki należne za daną osobę są opłacone w zbyt małej liczbie lub jest ich po prostu za dużo. Wniosek RRP służy uzyskaniu informacji, czy w danym roku kalendarzowym opłacone już składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe względem danego pracownika lub przedsiębiorcy nie są wyższe od rocznej podstawy wymiaru składek.
Zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone.
„Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników jest przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychodem ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy są wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych”.
Wniosek o ustalenie przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek (30-krotność) jest darmowy i można go złożyć do ZUS-u na kilka różnych sposobów:
- osobiście w każdym oddziale ZUS-u – dopuszczalne jest także ustne złożenie wniosku przed pracownikiem ZUS-u, który sporządzi wówczas protokół przyjęcia sprawy;
- listem poleconym;
- elektronicznie poprzez platformę PUE/eZUS – wymaga to jednak posiadania aktywnego konta w PUE/eZUS.
We wniosku RRP konieczne będzie podanie następujących informacji:
- dane identyfikacyjne ubezpieczonego wnioskodawcy (PESEL lub inny identyfikator numeryczny, imię i nazwisko, adres zamieszkania);
- dane identyfikacyjne płatnika bądź płatników składek (NIP, REGON, PESEL lub inny identyfikator numeryczny, imię i nazwisko, adres siedziby);
- rok, którego dotyczy wniosek o ustalenie przekroczenia;
- wskazanie sposobu odbioru ustalenia dokonanego przez ZUS;
- podpis wnioskodawcy;
- data złożenia wniosku.
Ustawodawca nie limituje w żaden sposób wniosków RRP, co oznacza, że każdy ubezpieczony może składać taki druk dowolną liczbę razy. Dopuszczalne jest nawet coroczne występowanie z tego rodzaju wnioskiem. ZUS nie ma prawa wówczas obciążać ubezpieczonego kosztami udzielenia odpowiedzi na wniosek RRP. Wniosek może być złożony w dowolnie wybranym momencie i może dotyczyć każdego roku kalendarzowego, w którym za wnioskodawcę odprowadzane były składki na ubezpieczenia społeczne.
Wniosek RRP a czas jego rozpatrzenia
ZUS ma miesiąc na rozpatrzenie wniosku RRP. Jeśli sprawa jest jednak skomplikowana, okres ten może ulec wydłużeniu do 2 miesięcy. W tym drugim przypadku wnioskodawca jest o tym informowany na piśmie. W czasie, gdy wniosek jest rozpatrywany, ZUS ustala wysokość faktycznych wpłat składek ubezpieczeniowych oraz wysokość składek, które powinny być należne zgodnie z obowiązującym stanem prawnym. Jeśli wszystko jest w porządku, wnioskodawca otrzyma informację, że wysokość żądanych i faktycznie zapłaconych składek jest identyczna. W takim przypadku nie trzeba podejmować żadnych dodatkowych czynności w sprawie. Jeżeli jednak okaże się, że wnioskodawca przekroczył roczną podstawę wymiaru składek, ZUS poinformuje o tym nie tylko samego zainteresowanego, ale również wszystkich płatników składek danej osoby. W tym przypadku ZUS wskazuje dokładne miesiące, w których nastąpiło przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek, i w jakiej dokładnie wysokości składki zostały przekroczone. Rozpatrując daną sprawę, Zakład Ubezpieczeń Społecznych bierze pod uwagę podstawę wymiaru składek ze wszystkich tytułów do ubezpieczeń danej osoby. Znaczenie mają więc wszystkie umowy o pracę, jednoosobowa działalność gospodarcza oraz oskładkowane umowy zlecenia. Obowiązkowość lub dobrowolność przystąpienia do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego nie odgrywa w tych sprawach znaczenia.
Co ciekawe, informacja wydawana w związku ze złożeniem RRP nie podlega pod tryb odwoławczy. Zarówno wnioskodawca, jak i jego płatnicy nie mają możliwości złożenia odwołania w tej sprawie bez względu na to, jaką informację uzyskają od ZUS-u.
Co zrobić po odebraniu informacji w sprawie wniosku RRP?
Złożenie wniosku RRP warunkuje wydanie odpowiedzi w danej sprawie przez ZUS. Jeśli roczna podstawa wymiaru składek danej osoby nie została przekroczona, wówczas nie trzeba podejmować żadnych działań. Inaczej będzie, jeżeli taka podstawa zostanie rzeczywiście przekroczona. Dla przypomnienia w 2024 roku roczny limit przychodu ubezpieczonego to kwota 234 720 zł.
Jeśli ubezpieczony przekroczył roczny limit, ZUS wskaże płatnikowi właściwą dla ubezpieczonego podstawę wymiaru składek na dany miesiąc. W następnych miesiącach składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz FEP nie będą już opłacane, aż do zakończenia roku kalendarzowego – po to by nie doszło do dalszego przekroczenia limitu. Pamiętajmy przy tym, że zaniechanie opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z powodu przekroczenia rocznej podstawy wymiaru tych składek jest zaliczane do okresu ubezpieczenia danej osoby.
Przykład 1.
Pan Kacper jest pracownikiem firmy X i wykonuje umowę zlecenia dla firmy Y. W sierpniu 2024 roku złożył wniosek RRP. Z przesłanej przez ZUS odpowiedzi wynikało, że w jego przypadku doszło do przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe już w czerwcu 2024 roku. Informacja ta została przekazana także do pracodawcy i zleceniodawcy pana Kacpra. Czy składki ubezpieczeniowe powinny być w tym przypadku dalej odprowadzane? Czy mężczyzna będzie miał okres ubezpieczenia aż do końca 2024 roku przy założeniu, że nadal będzie pracował dla firmy X i firmy Y?
Składki na ubezpieczenie pana Kacpra nie powinny być już odprowadzane, o czym zostaną poinformowani jego pracodawca i zleceniodawca. Zaprzestanie opłacania składek nie wpłynie w żaden sposób na okres jego ubezpieczenia – jeśli będzie związany obecnymi umowami z firmą X i firmą Y, to nadal uznajemy, że miał on pełny okres ubezpieczenia emerytalnego i rentowego.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami odpowiedzialność za skutki błędnego zawiadomienia o przekroczeniu limitu powodującego nieopłacenie należnych składek ponosi ubezpieczony, a nie jego pracodawca lub zleceniodawca.
Podsumowanie
Ubezpieczony w ZUS-ie ma prawo do złożenia wniosku RRP w celu uzyskania informacji o możliwym przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Druk RRP można złożyć w dowolnej chwili i nie podlega on dodatkowym opłatom. ZUS ma co do zasady miesiąc na udzielenie informacji w tej sprawie i przesyła ją zarówno do ubezpieczonego, jak i jego wszystkich płatników. Jeśli dojdzie do przekroczenia rocznej podstawy wymiaru składek, płatnicy muszą zaniechać dalszego opłacania składek emerytalnej i rentowej względem ubezpieczonego. Nie wpływa to jednak na okres ubezpieczenia zatrudnionego w dalszej części roku kalendarzowego.
