Czym różni się orzeczenie o niepełnosprawności od orzeczenia o stopniu niepełnosprawności?

Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że orzeczenie o niepełnosprawności i orzeczenie o stopniu niepełnosprawności to to samo. Nic bardziej mylnego. Są to osobne orzeczenia i każde z nich wydawane jest w innych okolicznościach, na podstawie innych przesłanek i wobec innej grupy uprawnionych. W treści tego wpisu wyjaśniamy, czym różnią się te dwa orzeczenia, które potwierdzają fakt niepełnosprawności. 

Różnica między orzeczeniem o niepełnosprawności a orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności

Orzeczenie o niepełnosprawności wydawane jest dla dziecka do 16. roku życia. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydawane jest dorosłym i dzieciom, które ukończyły 16. rok życia. To główna różnica pomiędzy wskazywanymi orzeczeniami o stopniu niepełnosprawności. 

Wyróżnia się następujące stopnie niepełnosprawności:

• znaczny – orzekany jest on dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnych do pracy albo zdolnych do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagających, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Stopień ten otrzymają osoby, które nie mogą samodzielnie funkcjonować i są osobami całkowicie zależnymi od opieki innych osób;

• umiarkowany – orzekany jest on dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnych do pracy albo zdolnych do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;

• lekki – orzekany jest on dla osób z naruszoną sprawnością organizmu powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. 

Przykład 1. 

Matka mającej 17 lat Iwony złożyła wniosek o wydanie orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność córki. Jakie orzeczenie zostanie wydane w tym wypadku? Dziecko ukończyło 16 lat, zatem będzie w tym wypadku wydane orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, a nie orzeczenie o niepełnosprawności. 

Przykład 2. 

Jakie orzeczenie otrzymają rodzice 2-letniego Nikodema, Jeśli wystąpią o wydanie orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność swojego syna? Rodzice chłopca otrzymają orzeczenie o niepełnosprawności, które może być wydane dziecku do 16. roku życia. 

Jakie elementy musi zawierać orzeczenie o niepełnosprawności?

Orzeczenie o niepełnosprawności zawiera:

1. oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie;

2. datę wydania orzeczenia;

3. datę złożenia wniosku;

4. podstawę prawną wydania orzeczenia;

5. imię i nazwisko dziecka, datę urodzenia, adres zamieszkania lub pobytu oraz numer PESEL;

6. numer dokumentu potwierdzającego tożsamość dziecka;

7. ustalenie lub odmowę ustalenia niepełnosprawności;

8. symbol przyczyny niepełnosprawności;

9. datę lub okres powstania niepełnosprawności;

10. okres, na jaki orzeczono niepełnosprawność;

11. wskazania określone przez skład orzekający, a dotyczące:

1. odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby,
2. szkolenia, w tym specjalistycznego,
3. zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej,
4. uczestnictwa w terapii zajęciowej,
5. konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby,
6. korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki;
7. konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
8. konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji,
9. spełniania przez osobę z niepełnosprawnością przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 Ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym, czyli uprawnienia do wydania karty parkingowej dla osoby niepełnosprawnej;
10. uzasadnienie;
11. pouczenie o przysługującym odwołaniu;
12. podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu.

Jakie elementy musi zawierać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności?

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawiera:

1. oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie;

2. datę wydania orzeczenia;

3. datę złożenia wniosku;

4. podstawę prawną wydania orzeczenia;

5. imię i nazwisko osoby zainteresowanej oraz numer ewidencyjny Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL);

6. datę i miejsce urodzenia osoby zainteresowanej oraz adres zamieszkania lub pobytu;

7. numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;

8. ustalenie lub odmowę ustalenia stopnia niepełnosprawności;

9. okres, na jaki orzeczono stopień niepełnosprawności;

10. datę lub okres powstania niepełnosprawności;

11. datę lub okres powstania ustalonego stopnia niepełnosprawności;

12. wskazania określone przez skład orzekający, a dotyczące:

1. odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby,
2. szkolenia, w tym specjalistycznego,
3. zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej,
4. uczestnictwa w terapii zajęciowej,
5. konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby,
6. korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki,
7. konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
8. konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji,
9. spełniania przez osobę z niepełnosprawnością przesłanek określonych w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, czyli uprawnienia do wydania karty parkingowej dla osoby niepełnosprawnej;

13. uzasadnienie;

14. pouczenie o przysługującym odwołaniu;

15. podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu.

Dodatkowo w przypadku osób z niepełnosprawnością zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności uprawnienie do wydania karty parkingowej dla osoby niepełnosprawnej może zostać stwierdzone jedynie w przypadku ustalenia przyczyny niepełnosprawności oznaczonej symbolem 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu), 10-N (choroba neurologiczna) lub 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia).

Orzekanie o niepełnosprawności dzieci i dorosłych

W obu przypadkach o niepełnosprawności zarówno dzieci, jak i dorosłych orzekają powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności. Orzeczenie o niepełnosprawności i orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydawane jest na wniosek zainteresowanych. Postępowanie obejmuje zebranie materiału dowodowego dotyczącego naruszenia sprawności organizmu, możliwości funkcjonowania w życiu codziennym i pełnienia ról społecznych, a następnie dokonanie przez lekarza wyznaczonego przez przewodniczącego zespołu wstępnej weryfikacji złożonej dokumentacji w zakresie kompletności oraz konieczności jej uzupełnienia o badania potwierdzające rozpoznaną chorobę zasadniczą. Poza tym niezbędne do rozpoznania każdego z wniosków jest także określenie specjalności przewodniczącego składu orzekającego odpowiedniej do rozpoznanych schorzeń osoby zainteresowanej lub dziecka, a następnie powołanie składu orzekającego do rozpoznania wniosku i wydania orzeczenia. 

Odwołanie od orzeczenia dotyczącego niepełnosprawności

Od orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności przysługuje odwołanie do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Odwołanie do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności wnosi się za pośrednictwem powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności w terminie 14 dni od otrzymania orzeczenia. 

Po rozpoznaniu odwołania wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności wyda orzeczenie, od którego przysługuje również odwołanie. W takim wypadku należy je wnieść w terminie miesiąca od otrzymania orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. 

W tym wypadku odwołanie wnosi się do sądu rejonowego wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Postępowanie sądowe jest wolne od opłat.

Podsumowanie

Podsumowując, orzeczenie o niepełnosprawności otrzyma dziecko do 16. roku życia, które spełnia przesłanki do uznania je za niepełnosprawne, lub orzeczenie o odmowie przyznania takiego statusu. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności otrzyma dziecko, które ukończyło 16. rok życia, i dorosły. W wypadku wydania tych orzeczeń obowiązują inne kryteria do ich otrzymania, choć procedura ich uzyskania jest podobna.