Oprocentowanie nadpłat od urzędu skarbowego a wyrok TSUE

Czasami podczas dokonywania rocznego rozliczenia z urzędem skarbowym podatnik zyskuje prawo do otrzymania nadpłaty. Ale jak w tym przypadku przedstawia się oprocentowanie nadpłat od urzędu skarbowego. Niedawny wyrok TSUE w tym zakresie wprowadza istotną zmianę, która może zapoczątkować liczne sprawy sądowe kierowane przeciwko Polsce.

Nadpłaty podatku

O nadpłacie podatku mówimy wtedy, gdy po dokonanym rozliczeniu podatkowym na koncie podatnika znajduje się więcej pieniędzy, niż pierwotnie zakładano. Jeśli w ciągu roku podatnik opłacał wyższe zaliczki na podatek dochodowy i dodatkowo skorzystał później z różnych ulg podatkowych, to szanse na otrzymanie nadpłaty podatku są bardzo duże. Oczywiście podatnik ma prawo do tego, aby nie odebrać należnych mu pieniędzy – do takiej sytuacji dochodzi jednak rzadko.

Wysokość omawianej nadpłaty jest bardzo różna, czasami są to kwoty rzędu kilku złotych, ale również i kilku tysięcy złotych. Zgodnie z obecnymi przepisami nadpłaty powinny być oprocentowane, choć nie zawsze jest to możliwe. Dla podatnika może to oznaczać wzrost wartości wygenerowanej nadpłaty, urzędy skarbowe stosują jednak to rozwiązanie niezbyt często.

Zgodnie z treścią art. 78 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa nadpłaty podatkowe są oprocentowane co do zasady:

• od dnia powstania nadpłaty do dnia jej zwrotu – pod warunkiem że podatnik złożył wniosek o zwrot nadpłaty w terminie 30 dni od dnia publikacji sentencji orzeczenia TSUE w Dzienniku Urzędowym UE;
• od dnia powstania nadpłaty do 30 dnia od dnia publikacji sentencji orzeczenia TSUE w Dzienniku Urzędowym UE – jeżeli wniosek o zwrot nadpłaty został złożony po upływie 30 dni od dnia tej publikacji.

Nadpłaty podlegają oprocentowaniu w wysokości równej wysokości odsetek za zwłokę pobieranych od zaległości podatkowych – obecnie stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%.

Wspomniane wcześniej orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości zapadło 8 czerwca 2023 roku w sprawie o sygn. akt C-322/22 i odnosi się do tego, że przepisy ograniczające oprocentowanie nadpłat podatkowych są sprzeczne z prawem unijnym, ponieważ naruszają zasadę skuteczności i zasadę lojalnej współpracy. Wyrok TSUE ma bardzo istotne znaczenie, ponieważ podobnie jak przy sprawach frankowiczów może spowodować wzrost liczby pozwów wytoczonych przeciwko Skarbowi Państwa. Dotychczasowa praktyka skarbowa prowadziła bowiem do ograniczania oprocentowania nadpłat podatkowych, co prowadziło w efekcie do powstania szkód majątkowych po stronie podatników.

Kiedy przysługuje nadpłata podatku?

Aby można było w ogóle mówić o oprocentowaniu nadpłaty podatku, najpierw należy ustalić, czy podatnik ma prawo do zwrotu nadpłaconej kwoty. Zgodnie z treścią art. 72 §1 Ordynacji podatkowej za nadpłatę uważa się kwotę:

• nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku;
• podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej;
• zobowiązania zapłaconego przez płatnika lub inkasenta, jeżeli w decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej;
• zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy określono nienależnie lub w wysokości większej od należnej.

Prawo do żądania oprocentowania nadpłaty podatku powstaje tylko w dwóch przypadkach:

• gdy nadpłata nie została zwrócona w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia korekty deklaracji podatkowej lub od dnia skorygowania deklaracji w ramach czynności sprawdzających, lub
• gdy nadpłata nie została zwrócona w terminie 45 dni od dnia złożenia korekty deklaracji za pomocą środków elektronicznych.

Wyrok TSUE a Oprocentowanie nadpłat od urzędu skarbowego

W wyroku z 8 czerwca 2023 roku TSUE odniósł się do sprzeczności polskich przepisów podatkowych ograniczających prawo do oprocentowania nadpłat z prawem unijnym. Problem ten był już wskazywany przez Trybunał znacznie wcześniej, jednak do tej pory polski ustawodawca nie dostosował przepisów krajowych do unijnych procedur. Skutkiem tego zaniedbania było wydanie ww. wyroku przez TSUE.

Zdaniem Trybunału ograniczanie należnego podatnikowi oprocentowania nadpłaty do 30 dnia od publikacji wyroku TSUE w Dzienniku Urzędowym UE oraz wykluczenie wszelkiego oprocentowania w przypadku, gdy taka nadpłata została poniesiona przez podatnika po upływie 30. dnia, jest niezgodne z prawem unijnym. Trybunał stoi na stanowisku, że podatnik ma prawo do oprocentowania nadpłaty podatku od dnia, w którym zapłacił on daną kwotę pieniężną, do dnia, w którym została ona mu zwrócona, tj. bez stosowania żadnego ograniczenia czasowego.

Omawiany wyrok TSUE ma bardzo istotne znaczenie praktyczne. Dzięki niemu podatnicy, którzy rzekomo utracili prawo do oprocentowania swoich nadpłat, mogą występować przeciwko Polsce z żądaniem zapłaty rekompensaty z tytułu niezwróconych należności. Wyrok Trybunału może być także podstawą do wznawiania postępowań, w których urząd skarbowy odmówił oprocentowania danej nadpłaty albo sąd administracyjny oddalił skargę w takiej sprawie. Aby skorzystać z możliwości wznowienia postępowania administracyjnego, konieczne jest zachowanie terminu do złożenia wniosku o takie wznowienie. Termin ten wynosi odpowiednio 1 miesiąc od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej albo 3 miesiące, gdy wniosek o wznowienie dotyczy postępowania sądowoadministracyjnego i złożonej w jego ramach skargi.

Wzór wniosku o wznowienie postępowania można odnaleźć na stronie rządowej pod adresem https://www.biznes.gov.pl/pl/opisy-procedur/-/proc/570. Złożenie takiego pisma nie podlega żadnej opłacie. Czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku to miesiąc, przy bardziej skomplikowanych sprawach – 2 miesiące (wnioskodawca będzie poinformowany na piśmie o ewentualnym przedłużeniu terminu). Organ, do którego kierowany jest wniosek po przeprowadzeniu postępowania, wydaje decyzję, w której może:

• odmówić uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia, albo
• uchylić decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia, i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy, albo
• ograniczyć się do stwierdzenia, że decyzja została wydana z naruszeniem prawa oraz wskazać, dlaczego nie uchylił tej decyzji.

Podsumowując wyrok TSUE z 8 czerwca 2023 roku w sprawie oprocentowania nadpłat podatku może być podstawą prawną przy ubieganiu się o rekompensaty finansowe za odmowę naliczenia takiego oprocentowania. Niezależnie od tego powyższe orzeczenie po raz kolejny wskazuje sprzeczność polskiego prawa z regulacją Unii Europejskiej. Podatnicy mają bowiem prawo do oprocentowania swoich nadpłat podatkowych bez stosowania żadnych ograniczeń czasowych w tym zakresie. Odpowiedni organ administracyjny ma obowiązek oprocentowania nadpłaty podatku od dnia, w którym podatnik zapłacił on daną kwotę pieniężną, do dnia, w którym została ona mu zwrócona.