Wskazane w tytule pojęcie wakacji podatkowych nie zostało wprost wyrażone w treści ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. W doktrynie przyjmuje się jednak, że tzw. wakacje podatkowe w podatku od nieruchomości oznaczają odroczenie momentu powstania obowiązku podatkowego.
Powstanie obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku.
Zgodnie z art. 6 ust. 6 ww. ustawy osoby fizyczne są obowiązane złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych sporządzoną na formularzu według ustalonego wzoru IN-1, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości.
Podatek od nieruchomości na rok podatkowy od osób fizycznych ustala w drodze decyzji organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania. Podatek jest płatny w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminach do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.
Inaczej kwestia obowiązków kształtuje się w przypadku osób prawnych. Otóż w myśl art. 6 ust. 9 ww. ustawy osoby prawne, jednostki organizacyjne oraz spółki niemające osobowości prawnej są obowiązane:
- składać, w terminie do 31 stycznia organowi podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania deklaracje na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru DN-1, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku;
- odpowiednio skorygować deklaracje w razie zaistnienia zdarzenia, o którym mowa w ust. 3, w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia;
- wpłacać obliczony w deklaracji podatek od nieruchomości – bez wezwania – na rachunek właściwej gminy, w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminie do 15. każdego miesiąca, a za styczeń do 31 stycznia.
Wakacje podatkowe w podatku od nieruchomości jako przesunięcie momentu powstania obowiązku podatkowego
Omawiane sformułowanie odnosi się do regulacji określonej w art. 6 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem.
W tym miejscu przypomnijmy, że zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych budynek to obiekt wzniesiony w wyniku robót budowlanych, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz który posiada fundamenty i dach, z wyłączeniem obiektu, w którym są lub mogą być gromadzone materiały sypkie, materiały występujące w kawałkach albo materiały w postaci ciekłej lub gazowej, którego podstawowym parametrem technicznym wyznaczającym jego przeznaczenie jest pojemność.
Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych nie definiują pojęcia „zakończenie budowy” ani zwrotu „rozpoczęcie użytkowania” budynku lub jego części. Powstanie obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości uzależnione jest od zakończenia prac związanych ze wznoszeniem obiektu budowlanego lub od rozpoczęcia jego użytkowania przed ostatecznym zakończeniem robót wyrok
W sensie techniczno-budowlanym można mówić o zakończeniu budowy obiektu budowlanego, gdy odpowiada on warunkom, jakie przewiduje prawo budowlane wobec budowy legalnej przy zawiadomieniu organu nadzoru budowlanego o zakończeniu budowy (art. 57 ustawy – Prawo budowlane). Obiekt powinien być w takim stanie, by mógł zostać przeprowadzony jego odbiór i można było przekazać go do normalnej eksploatacji i użytkowania.
Przykład 1.
Pan Adam w styczniu 2025 roku wybudował na swojej prywatnej działce budynek mieszkalny i uzyskał pozwolenie na użytkowanie. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości?
W opisanym przypadku wobec pana Adama znajdzie zastosowanie instytucja wakacji podatkowych, ponieważ obowiązek podatkowy powstanie dopiero 1 stycznia 2026 roku. Podkreślamy, że gdyby pan Adam kupił nieruchomość zabudowaną budynkiem mieszkalnym w styczniu 2025 roku, to obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości powstałby z 1 lutego 2025 roku.
Powstanie obowiązku podatkowego nie jest uwarunkowane uzyskaniem prawa do użytkowania budynku. Innymi słowy, o momencie powstania obowiązku podatkowego decyduje fakt wystąpienia wcześniejszego z dwóch wskazanych zdarzeń: zakończenie budowy (co może być potwierdzone w dzienniku budowy) lub rozpoczęcie faktycznego użytkowania.
Ponadto bez wpływu na zasadność opodatkowania nieruchomości pozostaje okoliczność jej nielegalnego wybudowania i użytkowania.
Jak wynika z wyroku WSA w Poznaniu z 17 września 2014 roku (III SA/Po 421/14), rozpoczęcie użytkowania budynku lub budowli należy rozumieć w znaczeniu potocznym. Nie ma tu żadnego znaczenia to, czy odbyło się to zgodnie z prawem i czy rzeczywiście obiekt nadawał się do wykorzystywania. Rozpoczęcie użytkowania wiąże się więc z określonym stanem faktycznym, a nie z prawną możliwością użytkowania obiektu. Przepisy podatkowe nie uzależniają bowiem rozpoczęcia użytkowania obiektu od ewentualnej potrzeby uzyskania stosownych rozstrzygnięć pozwalających na użytkowanie przedmiotu opodatkowania.
Tak samo też WSA w Rzeszowie w wyroku z 24 października 2013 roku (I SA/Rz 607/13). Sąd zwrócił uwagę, że do przyjęcia spełnienia warunku powstania obowiązku podatkowego nie będzie istotne, czy budynek został zbudowany zgodnie i na podstawie stosownych decyzji, lecz to, czy podatnikowi do budynku przysługuje określony tytuł prawny, czy też po prostu nim włada jako posiadacz samoistny lub (w określonych sytuacjach) zależny.
Przykład 2.
Pan Bartosz bez uzyskania stosownych zezwoleń wybudował na swojej działce budynek mieszkalny (samowola budowlana) i zamieszkał w nim. Miało to miejsce w lutym 2025 roku. Czy powstał wobec niego obowiązek w podatku od nieruchomości?
Mimo że pan Bartosz dopuścił się samowoli budowlanej, to nie zwalnia go to z konieczności rozpoznania obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości. Jednocześnie zastosowanie znajdzie art. 6 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, a zatem pan Bartosz może skorzystać z wakacji podatkowych, ponieważ obowiązek podatkowy powstanie 1 stycznia 2026 roku.
Można zatem wskazać, że postanowienia art. 6 ust. 2 analizowanej ustawy, stanowiąc o okolicznościach istotnych z punktu widzenia powstania obowiązku podatkowego, odwołują się do wskazanych w nim okoliczności faktycznych, nie zaś prawnych. Postanowienia wskazanego przepisu nie zastrzegają, aby warunkiem zaistnienia obowiązku podatkowego było zakończenie budowy w sposób zgodny z regulacjami Prawa budowlanego. Analizowana regulacja nie wymaga również, aby rozpoczęcie użytkowania budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem nastąpiło w sposób zgodny z regulacjami Prawa budowlanego. W konsekwencji uznać należy, że powstanie obowiązku podatkowego nie jest uwarunkowane uzyskaniem prawa do użytkowania budynku.
Tak długo, jak w sensie fizycznym istnieje budynek, np. nie uzyskano pozwolenia na rozbiórkę i nie zrealizowano tego pozwolenia, istnieje obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości. Dopóki zatem istnieje fundament, ściany i dach budynek jest opodatkowany daniną od nieruchomości.
Na zakończenie warto dodać, że wakacje podatkowe uregulowane w art. 6 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych są instytucją stosowaną z mocy prawa, a zatem możliwość skorzystania z odroczenia momentu powstania obowiązku podatkowego w żaden sposób nie zależy od swobodnego uznania organu podatkowego.
Polecamy:
