Mały podatnik – przywileje na gruncie PIT i VAT

W Polsce największą liczbę przedsiębiorców stanowią tzw. mali podatnicy. Przedsiębiorcy prowadzący małe firmy wytwarzają znaczną część krajowego PKB. Podmioty te jednak ze względu na swoją wielkość znajdują się zwykle w nieco gorszej sytuacji względem podmiotów dużych. Powyższe oczywiście uzależnione jest od wielu czynników, ale chyba najważniejszym jest efekt skali działania. W związku z tym ustawodawca uznał, że takie podmioty muszą mieć dodatkowe korzyści (w tym podatkowe), aby móc sprostać konkurencji. W artykule opisujemy jakie przywileje na gruncie PIT i VAT może mieć mały podatnik.

Mały podatnik - definicja 

Definicję małego podatnika znajdziemy w art. 5a pkt 20 ustawy o PIT i art. 4a pkt 10 ustawy o CIT. Pod pojęciem małego podatnika na gruncie podatku dochodowego należy rozumieć podatnika, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro, a w przypadku przedsiębiorstwa w spadku również przychodu ze sprzedaży u zmarłego przedsiębiorcy. Powyższego przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł.

W tym miejscu należy przypomnieć, że ustawa odnosi się do przychodu brutto, tym samym w wielu przypadkach podatnicy uzyskujący ten sam przychód netto będą mieli inny status.

Na gruncie podatku VAT, zgodnie z art. 2 pkt 25 ustawy o VAT małym podatnikiem jest podmiot:

• u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro lub
• prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszami inwestycyjnymi, zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro

- przy czym przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł.

	Limit w 2022 roku	Limit w 2023 roku
Mały podatnik VAT	1 200 000 euro × 4,5941 zł = 5 513 000 zł 45 000 euro x 4,5941 zł = 207 000 zł	1 200 000 euro x 4,8272 zł = 5 793 000 zł 2 000 000 euro x 4,8272 zł = 9 654 000 zł 45 000 euro x 4,8272 zł = 217 000 zł
Mały podatnik PIT	2 000 000 euro x 4,5941 = 9 188 000 zł	2 000 000 euro x 4,8272 zł = 9 654 000 zł

Przykład 1.

Podatnik A prowadzi działalność opodatkowaną podatkiem VAT w wysokości 23%. Przychód netto w 2022 roku to 8 000 000 złotych. Podatnik B osiągnął ten sam przychód, jednak jego sprzedaż jest opodatkowana stawką VAT w wysokości 8%. Limit przychodu wynosi 9 654 000 zł. Który podatnik może uzyskać status małego podatnika?

W tej sytuacji tylko podatnik B nie przekroczył limitu. Jego przychód bowiem wyniósł 8 640 000 zł. Podatnik A osiągnął przychód brutto w wysokości 9 840 000 zł (przekroczył limit). Tym samym stawka podatku VAT ma wpływ na wysokość przychodu i możliwość uzyskania statusu małego podatnika na gruncie podatku dochodowego.

Z jakich szczególnych rozwiązań na gruncie podatku dochodowego może skorzystać mały podatnik?

Jedną z korzyści, z której mogą skorzystać mali podatnicy, jest tzw. jednorazowa amortyzacja. W świetle uregulowań prawnych podatnicy, w roku podatkowym, w którym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej, oraz mali podatnicy, mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grupy 3–8 Klasyfikacji, z wyłączeniem samochodów osobowych, w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50 000 euro łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych.

 Tym samym mały podatnik w każdym roku może skorzystać z jednorazowej amortyzacji (warunek – kwota nie może przekroczyć 50 000 euro).

 Drugą korzyścią jest możliwość wpłaty zaliczek za okresy kwartalne. W związku z wyborem takiej formy wpłat zaliczek podatnik dokonuje ich w poniższych terminach:

• za pierwszy kwartał w terminie do 20 kwietnia,
• za drugi kwartał w terminie do 20 lipca,
• za trzeci kwartał w terminie do 20 października,
• za czwarty kwartał w terminie do 20 stycznia.

Podatnik o wyborze tej formy opodatkowania musi poinformować organ podatkowy. Obecnie dokonuje się tego w rozliczeniu rocznym. 

Mały podatnik a stawka 9% w CIT

Jednym z podstawowych warunków, które pozwalają na zastosowanie stawki 9% dla podatników podatku CIT, jest status małego podatnika.

Przypomnijmy, że ze stawki 9% CIT może korzystać podatnik, który spełni równolegle dwa wymogi:

• jego przychody ze sprzedaży za 2021 rok nie przekroczyły 2 000 000 euro brutto (tj. wraz z należnym VAT);
• jego bieżące przychody (dochody) inne niż z zysków kapitałowych osiągane w 2022 roku nie przekroczą 2 000 000 euro netto, czyli bez należnego VAT.

W sytuacji przekroczenia tego drugiego limitu podatnik musi, począwszy od następnego miesiąca lub kwartału, płacić już 19-procentowy podatek CIT. Co ważne, pierwszy warunek dotyczący przychodów, to warunek uzyskania statusu małego podatnika. Tym samym tylko podatnik będący małym podatnikiem po spełnieniu jeszcze jednego warunku ma możliwość opodatkowania swoich dochodów stawką 9%. 

Podsumowując, w przypadku spółek korzyści podatnika są większe niż w przypadku osób fizycznych. Spółki małe mogą znacząco zmniejszyć swoje obciążenia podatkowe poprzez obniżenie stawki podatku CIT. Z obniżenia stawki podatku natomiast nie mogą korzystać podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych. 

Mały podatnik – korzyści w podatku VAT

Jedną z korzyści, jakie ma mały podatnik, jest możliwość rozliczania metodą kasową. W przypadku wyboru tej metody rozliczeń w innym okresie powstaje obowiązek podatkowy. Powstaje on dopiero:

1. z dniem otrzymania całości lub części zapłaty w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny;
2. z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż wymieniony w pkt 1.

Podatnik w praktyce rozpoznaje więc obowiązek podatkowy dopiero w momencie zapłaty za towar lub usługę. W przypadku małych podatników na pewno ta metoda jest korzystna. Drugim przywilejem jest możliwość rozliczania podatku VAT za kwartał. Kwartalne rozliczenie obowiązuje nie tylko podatników, którzy wybrali metodę kasową, lecz także małych podatników rozliczających VAT w tradycyjny sposób.

Rozliczający się kwartalnie przesyłają JPK_V7 z deklaracją w terminie do 25. dnia miesiąca po kwartale. Niezależnie od wyboru kwartalnej formy rozliczania podatku VAT przedsiębiorca składa miesięcznie JPK_V7 ewidencyjny. Korzyścią w tej metodzie rozliczeń jest na pewno odroczenie zapłaty podatku VAT.

Podsumowując, podatnik może skorzystać z dwóch przywilejów. Pierwszy na pewno dotyczy tylko wąskiej grupy podatników. Powyższe wynika z faktu, że wybór metody kasowej wiąże się z koniecznością zapłaty za faktury zakupowe. Podatnik może bowiem rozliczyć podatek naliczony z faktur opłaconych. Drugi przywilej jest często stosowany, ponieważ pozwala na przesunięcie momentu zapłaty podatku. 

Reasumując, ustawodawca pozwolił podatnikom na korzystanie z szeregu przywilejów. Powyższe udogodnienia mają pozwolić na możliwość konkurowania z większymi podmiotami gospodarczymi.