Jak wygląda pobór podatku dochodowego od osób fizycznych? Kim jest płatnik, a kim podatnik? W jakiej wysokości podatek ten jest pobierany? Zachęcamy do zapoznania się z kolejną częścią cyklu o podatku dochodowym, w której odpowiemy na te oraz inne pytania, związane z jego poborem.
Zasady płatności podatku dochodowego od osób fizycznych
Instytucją, która zajmuje się poborem podatku dochodowego jest urząd skarbowy. Co ważne, podatek dochodowy od osób fizycznych rozliczany jest w urzędzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania podatnika, w przeciwieństwie do CIT (podatku dochodowego od osób prawnych), dla którego właściwym urzędem jest urząd skarbowy przyporządkowany ze względu na siedzibę spółki kapitałowej.
Podatek od osób fizycznych opłacany jest w formie zaliczek miesięcznych lub kwartalnych. Z obowiązku tego należy wywiązać się do 20 dnia następnego miesiąca (lub kwartału, jeżeli przedsiębiorca rozlicza się kwartalnie). Oznacza to, iż przykładowo zaliczkę na podatek dochodowy za październik powinno się opłacić do 20 listopada. Od tej zasady jest jednak wyjątek, bowiem w przypadku opodatkowania na podstawie karty podatkowej rozliczanie następuje do 7 dnia następnego miesiąca.
Od roku 2007 zostały zniesiony obowiązek składania deklaracji PIT5/PIT5L, dotyczących zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. Obecnie wystarczające jest samo dokonywanie wpłat w terminie. Zaliczkę na podatek dochodowy można zapłacić gotówką (w kasie urzędu skarbowego, w banku, w placówce pocztowej itd.), jednak coraz częściej wybieraną formą płatności jest forma bezgotówkowa w postaci przelewu na rachunek urzędu skarbowego.
Wybierając ostatnią z możliwości należy odpowiednio przygotować przelew, jako tytuł podając “zaliczka na podatek - za miesiąc …..”. Nie jest poprawne podawanie samego symbolu PIT-5, PIT-5L, ponieważ (jak zostało to wcześniej wyjaśnione) deklaracje takie już nie funkcjonują.
Podatnicy, którzy osiągali w danym roku dochody, zobowiązani są do złożenia rocznej deklaracji, odpowiedniej dla wybranej przez nich formy opodatkowania w ustawowo określonym terminie.
Przy rozliczaniu na zasadach ogólnych oraz przy podatku liniowym deklarację roczną należy złożyć do 30 kwietnia roku następnego. Właściwy druk to PIT-36 przy skali, a dla podatku liniowego - PIT-36L. Pierwsza z nich służy do rozliczania dochodów osiągniętych zarówno z działalności gospodarczej, jak i np. ze stosunku pracy, czy emerytur. W deklaracji PIT-36L natomiast powinny znaleźć się informacje na temat dochodu osiągniętego jedynie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Pozostałe dochody co do zasady należy wykazać w formularzu PIT-37. Opodatkowanie na zasadach ogólnych, w przeciwieństwie do podatku liniowego, daje podatnikom możliwość rozliczania się razem z małżonkiem, jak również korzystania z różnego rodzaju ulg czy odliczeń.
Deklaracja, która uwzględnia zryczałtowaną formę opodatkowania, to PIT-28. Na tym formularzu wykazuje się jedynie przychód opodatkowany ryczałtem, natomiast dochody z innego tytułu, jak np. ze stosunku pracy wykazuje się w PIT-37. Ryczałtowiec powinien złożyć deklarację roczną na formularzu PIT-28 do 31 stycznia roku następnego (PIT-37 do 30 kwietnia). Karta podatkowa wiąże się natomiast z obowiązkiem złożenia rocznej deklaracji na formularzu PIT-16A. Jeżeli podatnik uzyskał dochody również z innego źródła, wówczas także konieczne jest wykazanie ich w odrębnej deklaracji - PIT-37. Tu również granicznym terminem złożenia deklaracji PIT-16A jest 31 stycznia roku następnego, a przy konieczności rozliczenia również dochodu z innego źródła - PIT-37 do 30 kwietnia.
Podatnicy, którzy są zobowiązani do złożenia zeznania podatkowego na druku PIT-36, powinni jednocześnie wpłacić różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek, w tym również pobranych przez wszystkich płatników (także np. zleceniodawców). Podatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym za dany rok, chyba że urząd skarbowy wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku.
W razie niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu, urząd skarbowy wydaje decyzję deklaratoryjną, określającą wysokość zobowiązania w podatku dochodowym. W stosunku do podatnika nieskładającego zeznań podatkowych możliwe jest zastosowanie sankcji karnych wynikających z kodeksu karnego skarbowego.
Stawki podatku dochodowego od osób fizycznych
W zależności od tego, którą z form opodatkowania objęty jest dochód podatnika, różne będą stawki tej opłaty. I tak przy skali podatkowej dla dochodów do 85 528 zł opłaca się podatek w wysokości 18 proc. minus kwota zmniejszająca podatek (556,02 zł), a powyżej tej sumy - 14 839,02 zł plus 32 proc. nadwyżki ponad 85 528 zł.
Przy opodatkowaniu podatkiem liniowym stawka podatku jest stała i wynosi 19 proc., bez względu na to, jaki dochód został osiągnięty. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wiąże się z opłacaniem podatku w wysokości:
- 20 proc.,
- 17 proc.,
- 8,5 proc.,
- 5,5 proc.,
- 3 proc.,
w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Natomiast przy karcie podatkowej stawki podatku nie są z góry przyporządkowane do konkretnych czynności (jak to jest przy ryczałcie ewidencjonowanym). Decyzję o wysokości podatku wydaje naczelnik właściwego urzędu skarbowego. Może on również wydać decyzję o odmowie przyznania karty podatkowej danemu podatnikowi. Od decyzji naczelnika można odwołać się do dyrektora izby skarbowej w terminie 14 dni. Podatnik ma prawo również zrezygnować z karty podatkowej, jeżeli zgłosi to naczelnikowi urzędu w terminie do 14 dni od doręczenia decyzji.
Podatnik i płatnik podatku dochodowego
W kwestii poboru podatku dochodowego ważne jest również odróżnienie dwóch podmiotów - podatnika oraz płatnika. Pierwszy z nich jest osobą, której bezpośrednio dotyczy obowiązek podatkowy. Drugi to osoba, która ma obowiązek obliczenia podatku i pobrania go od podatnika. Płatnikami są zazwyczaj zakłady pracy (w tym również indywidualni przedsiębiorcy), rolnicze spółdzielnie produkcyjne, organy rentowe, banki wypłacające renty zagraniczne, organy zatrudniające (w zakresie wypłacanych przez nie zasiłków), Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych itp. Organy te zobowiązane są do obliczania, potrącania podatnikom z wypłacanych sum należnych zaliczek na podatek dochodowy oraz odprowadzania tych kwot na konto urzędu skarbowego. Przykładowo w sytuacji, gdy dana osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, jej pracodawca wypłacane wynagrodzenie pomniejsza o zaliczkę na poczet podatku dochodowego.
Jest również grono podatników, którzy zobowiązani są do samodzielnego obliczania zaliczek na poczet podatku dochodowego oraz ich terminowej zapłaty. Obowiązek ten dotyczy m.in. osób prowadzących własną działalność gospodarczą, osób otrzymujących wynagrodzenie z tytułu najmu lub dzierżawy, osób prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, osób które otrzymują wynagrodzenie z zagranicy oraz osób które otrzymują renty lub emerytury z zagranicy bez pośrednictwa płatników. Oznacza to, iż przykładowo osoba, która prowadzi własną działalność i rozlicza podatek na zasadach ogólnych (prowadzi KPiR) zobowiązana jest do samodzielnego obliczenia i odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy za dany okres rozliczeniowy (miesiąc lub kwartał).
