Nieściągalne wierzytelności
Co do zasady do kosztów podatkowych nie można zaliczyć umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem tych, które uprzednio na podstawie art. 14 ustawy o PIT zostały zarachowane jako przychody należne. W związku z powyższym, aby nieściągalną wierzytelność uznać za koszt podatkowy muszą zostać spełnione jednocześnie określone warunki:
- wierzytelność musi zostać wcześniej zarachowana jako przychód należny,
- dana wierzytelność powinna zostać umorzona dłużnikowi, a także
- nieściągalność powinna być udokumentowana w ściśle określony sposób.
Zarachowanie wierzytelności jako przychód należny polega na pomniejszeniu jego wysokości o należny podatek od towarów i usług, a następnie zewidencjonowanie kwoty netto w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Jest to bardzo istotne, ze względu na późniejszą możliwość zaliczenia nieściągalnej wierzytelności na poczet kosztów uzyskania przychodów.
Przepisy ustawy nie określają jednoznacznie pojęcia “umorzona wierzytelność”. Zatem, aby przekonać się czym właściwie ona jest należy zajrzeć do art. 508 Kodeksu cywilnego, według którego zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Jak wynika z przytoczonego artykułu, nieściągalną wierzytelność można uznać za umorzoną tylko wtedy, gdy podatnik otrzyma informację od dłużnika w postaci oświadczenia woli lub ugody, że dane zwolnienie przyjął.
Ważne jest także, jak dana nieściągalność została udokumentowana, ponieważ dopuszczalne są jedynie formy określone w art. 23 ust. 2. Według ustawy potwierdzeniem jest:
- postanowienie o nieściągalności właściwego organu egzekucyjnego,
- postanowienie sądu (o oddaleniu wniosku, umorzeniu lub zakończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku),
- protokół stwierdzający, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od kwoty wierzytelności.
Należy także pamiętać, że aby zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów umorzonej wierzytelności było możliwe, nie może być ona przedawniona.
Leasing
Kolejnym szczególnym rodzajem kosztu uzyskania przychodu jest leasing, ponieważ w zależności od jego rodzaju, korzystający będzie inaczej rozliczał wydatki z nim związane. Leasing jest jednym ze sposobów finansowania działalności gospodarczej, dzięki któremu możliwy jest zakup potrzebnych środków trwałych i wyposażenia, bez ryzyka jednorazowego poniesienia wysokich kosztów zagrażających płynności finansowej przedsiębiorstwa.
Wśród dostępnych form podatnik ma do wyboru leasing operacyjny, finansowy i zwrotny. Ten ostatni jest najrzadziej wykorzystywany, a polega na powiązaniu umowy leasingu z poprzedzającą ją umową sprzedaży określonego przedmiotu. Zatem to leasingobiorca zbywa własne środki trwałe leasingodawcy. Sprzęt nie zostaje jednak przekazany w sensie fizycznym nabywcy, ale jest nadal wykorzystywany w działalności korzystającego.
Wybór odpowiedniej formy leasingu zależy całkowicie od podatnika, który może się kierować zarówno optymalizacją kosztów podatkowych, a także długością przewidywanego okresu użytkowania przedmiotu.
Leasing finansowy
Zgodnie z formą leasingu finansowego przedmiot umowy stanowi składnik majątku leasingobiorcy. W związku z tym, to na nim spoczywa obowiązek dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Dodatkowo korzystający musi regularnie rozliczać raty umowy leasingowej, jednak do kosztów uzyskania przychodów ma prawo zaliczyć jedynie ich część odsetkową. Wraz z zapłatą ostatniej raty korzystający z przedmiotu staje się automatycznie jego właścicielem.
Zdecydowaną wadą leasingu finansowego jest fakt, iż przy odbiorze składnika majątku podatnik musi odprowadzić cały naliczony podatek VAT z góry, przy opłacaniu pierwszej raty leasingowej.
Leasing operacyjny
Przeciwnie do poprzedniego rodzaju, w leasingu operacyjnym przedmiot umowy pozostaje składnikiem majątku firmy leasingowej. Jest ona zobowiązana do dokonywania odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środka trwałego przekazanego na podstawie umowy leasingobiorcy.
Natomiast w przypadku korzystającego, kosztem uzyskania przychodu będą wyłącznie raty leasingowe pomniejszone o naliczony podatek VAT oraz opłata wstępna. Ważne jest, aby suma ustalonych opłat była co najmniej równa całkowitej wartości przedmiotu umowy. Wraz z końcem leasingu korzystający ma prawo do wykupu użytkowanego środka trwałego.
