Zmiany ustawowe składające się na pakiet rozwiązań Polskiego Ładu wprowadziły znaczne zmiany w przepisach wielu ustaw funkcjonujących do 31 grudnia 2021 roku. Objęły one nie tylko podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, lecz także podatku dochodowego od osób prawnych. Jedną z nich jest wprowadzenie zupełnie nowej daniny - minimalny podatek dochodowy. Czym jest nowy podatek? Sprawdziliśmy!
Nowa danina, czyli minimalny podatek dochodowy od osób prawnych
Od stycznia 2024 roku, obowiązywać będzie tzw. minimalny podatek dochodowy od osób prawnych nazywany ustawowo podatkiem od spółek. Nie należy go w żaden sposób utożsamiać z podatkiem od przychodów z budynków.
Jest to zupełnie nowy rodzaj zobowiązania podatkowego po stronie podatników podatku dochodowego od osób prawnych.
Kogo i w jakim przypadku dotyczy opodatkowanie podatkiem od spółek?
Nowy podatek od spółek miał być adresowany z reguły do dużych przedsiębiorstw, korporacji i innych podmiotów o znacznym rozmiarze i szerszym niż w obrębie terytorium RP zasięgu oddziaływania.
Niemniej ustawodawca zrewidował swoje stanowisko w art. 24ca ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (zwanej dalej ustawą o CIT).
Zgodnie z nim podatek od spółek dotyczy:
- Podatników, którzy mają siedzibę lub zarząd na terytorium RP, przez co podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania;
- Podatkowych grup kapitałowych;
- Podatników prowadzących działalność poprzez położony na terytorium RP zagraniczny zakład, czyli podatników, którzy nie mają na terytorium RP siedziby lub zarządu, przez co podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium RP.
Zasięg podatku od spółek dotyczy więc niemal wszystkich podatników podatku dochodowego od osób prawnych (poza ustawowo wyłączonymi, o czym mowa w dalszej części publikacji) charakteryzujących się poniższymi cechami:
- Ponieśli stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych albo
- Osiągnęli udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, w przychodach innych niż z zysków kapitałowych, w wysokości nie większej niż 2%.
Na pierwszy rzut oka widać, że podatnikami podatku od spółek będą podatnicy, którzy osiągną stratę podatkową ze źródła przychodów innych niż zyski kapitałowe albo o niskim udziale dochodów w przychodach innych niż z zysków kapitałowych. Zatem bodajże pierwszy raz opodatkowaniu minimalnym podatkiem dochodowym CIT będą opodatkowani podatnicy ponoszący stratę podatkową.
Ustawodawca przewidział jednak kilka okoliczności, w których nie będą oni objęci obowiązkiem naliczenia i odprowadzenia podatku od spółek. O tym w dalszej części publikacji.
W jaki sposób ustawodawca chce, aby podatnicy ustalali stratę?
Obliczenie straty dla celów obliczenia podatku od spółek nie oznacza jedynie jej identyfikacji w księgach spółek. Dla celów obliczenia straty oraz udziału dochodów w przychodach prawodawca każe nie uwzględniać:
- wydatków na nabycie środków trwałych,
- przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów bezpośrednio lub pośrednio związanych z tymi przychodami odpowiednio osiągniętych albo poniesionych w związku z daną transakcją (szczegóły w poniższej tabeli).
Szczegółowe zobrazowanie składników wyłączonych przy obliczaniu straty i ustalaniu udziałów na cele obliczenia podatku od spółek przedstawiono w poniższej tabeli.
Wyłączenia przychodów i kosztów dla celów ustalania straty oraz udziałów dochodów w przychodach dla obliczenia podatku od spółek | |
Składnik podlegający wyłączeniu | |
Koszty poniesione przez podatnika w danym roku podatkowym, a dotyczące: | Osiągnięte przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów bezpośrednio lub pośrednio związane z tymi przychodami w związku realizacją transakcji, gdy: |
nabycia środków trwałych; | cena lub sposób określenia ceny przedmiotu transakcji wynika z przepisów ustaw lub wydanych na ich podstawie aktów normatywnych; |
wytworzenia środków trwałych; | podatnik w roku podatkowym:
– w wysokości nie większej niż 2%, przy czym obliczenia straty i udziału dochodów w przychodach dokonuje się odrębnie dla transakcji tego samego rodzaju. |
ulepszenia środków trwałych; | |
środków trwałych, których nabycie, wytworzenie lub ulepszenie ujęte jest w księgach podatnika jako odpisy amortyzacyjne. | |
W jakich sytuacjach nie będzie obowiązywać podatek od spółek?
Okazuje się, że podatek od spółek w określonych przypadkach nie będzie obowiązywał wszystkich podatników.
Nie będzie on dotyczył podatników rozpoczynających w danym roku działalność gospodarczą. Nie obejmie on przedsiębiorstw finansowych.
Podatku od spółek nie zapłacą również podatnicy, którzy w roku podatkowym większość przychodów innych niż z zysków kapitałowych osiągnęli w związku z eksploatacją w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych lub wydobywaniem kopalin, których ceny zależą bezpośrednio lub pośrednio od notowań na światowych rynkach.
Pełny katalog podatników wyłączonych z obowiązku naliczania podatku od spółek został przedstawiony w poniższej tabeli.
Wyłączenia niektórych podatników od obowiązku opodatkowania podatkiem od spółek | |
Lp. | Warunek wyłączenia |
1. | Podatnicy, którzy w roku podatkowym rozpoczęli działalność oraz w kolejno następujących po sobie dwóch latach podatkowych, następujących bezpośrednio po tym roku podatkowym. Zatem podatnicy podatku CIT rozpoczynający działalność i ci, którzy prowadzą ją nie dłużej niż 3 lata (razem z rokiem otwarcia) będą zwolnieni z podatku od spółek. Co ciekawe, nie dotyczy to podatników utworzonych w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału, poprzez wniesienie całości przedsiębiorstwa, zorganizowanej części przedsiębiorstwa lub składników majątku. |
2. | Podatnicy będący przedsiębiorstwami finansowymi (instytucje kredytowe, banki, firmy takie jak SKOK, zakłady ubezpieczeń, firmy inwestycyjne). |
3. | Podatnicy, którzy w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy. Prawodawca zwolnił także z podatku od spółek podatników, którzy mieli niższe o minimum 30% przychody danego roku podatkowego do roku ubiegłego. |
4. | Podatnicy, których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne. Spółki kapitałowe i inni podatnicy podatku CIT, gdzie wszystkimi wspólnikami są osoby fizyczne, w ogóle nie podlegają opodatkowaniu minimalnym podatkiem CIT. Jednocześnie podatnicy nie mogą posiadać udziałów (akcji) w kapitale innej spółki, tytułów uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym lub w instytucji wspólnego inwestowania, ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną oraz innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym |
5. | Podatnicy, którzy w roku podatkowym osiągnęli większość przychodów innych niż z zysków kapitałowych w związku z:
|
6. | Podatnicy wchodzący w skład grupy co najmniej dwóch spółek, w której jedna spółka posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio 75% udziałów odpowiednio w kapitale zakładowym, kapitale akcyjnym lub udziale kapitałowym pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy, jeżeli:
– przy czym przy ustalaniu warunków, o których mowa w lit. a i b, uwzględnia się wyłącznie spółki będące polskimi rezydentami podatkowymi. Jednakże ci podatnicy (wchodzący w skład grupy) mają obowiązek przekazania do urzędu skarbowego informacji o spółkach wchodzących w roku podatkowym w skład danej grupy, w terminie złożenia rocznego zeznania. |
Stawka podatku od spółek
Stawka minimalnego podatku dochodowego wynosi 10% od podstawy opodatkowania. Warto zauważyć, że na podstawę opodatkowania składają się 4 główne kategorie:
- Przychody z zysków innych niż kapitałowe;
- Część kosztów finansowania dłużnego na rzecz podmiotów powiązanych;
- Odroczony podatek dochodowy wynikający z kwoty amortyzacji wartości niematerialnej i prawnej;
- Niektóre koszty usług niematerialnych.
Metodologię ustalenia podstawy opodatkowania zaprezentowano poniżej.
Podstawa opodatkowania
Podstawę opodatkowania podatkiem od spółek stanowi suma kwoty określonych przychodów, kosztów finansowania dłużnego, wartości odroczonego podatku dochodowego i pozostałych kosztów, takich jak m.in. usługi doradcze, reklamowe, ubezpieczeniowe i inne.
Schemat podstawy opodatkowania zaprezentowano w poniższej tabeli.
Podstawa opodatkowania podatkiem od spółek to suma poniższych kwot | |
Lp. | Kwota |
1. | 1,5% wartości przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym. |
2. | Części poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych kosztów finansowania dłużnego, w takiej części, w jakiej koszty te przewyższają kwotę obliczoną według następującego wzoru: [(P - Po) - (K - Am - Kfd)] × 30% Gdzie symbole zawarte we wzorze oznaczają: P – zsumowaną wartość przychodów ze wszystkich źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu; Po – przychody z tytułu odsetek, w tym odsetek skapitalizowanych, oraz inne przychody równoważne ekonomicznie odsetkom odpowiadające kosztom finansowania dłużnego; K – sumę kosztów uzyskania przychodów bez pomniejszeń części kosztów finansowania dłużnego obliczonych zgodnie z art. 15c ust. 1 ustawy o CIT; Am – odpisy amortyzacyjne zaliczone w roku podatkowym do kosztów podatkowych; Kfd – koszty finansowania dłużnego zaliczone w roku podatkowym do kosztów podatkowych, a nieuwzględnione w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych przed dokonaniem pomniejszeń części kosztów finansowania dłużnego obliczonych zgodnie z art. 15c ust. 1 ustawy o CIT. |
3. | Wartości odroczonego podatku dochodowego wynikająca z ujawnienia w rozliczeniach podatkowych niepodlegającej dotychczas amortyzacji wartości niematerialnej i prawnej w zakresie, w jakim skutkuje ona zwiększeniem zysku brutto albo zmniejszeniem straty brutto. |
4. | Kosztów (z wyłączeniem kosztów refakturowanych, ubezpieczenia oraz gwarancji i poręczeń):
– poniesionych bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotów powiązanych w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 4 lub podmiotów mających miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju wymienionym w przepisach wydanych na podstawie art. 11j ust. 2, w części, w jakiej koszty te łącznie w roku podatkowym przekraczają o 3 000 000 zł kwotę obliczoną według następującego wzoru: [(P - Po) - (K - Am - O)] × 5% Gdzie symbole zawarte we wzorze oznaczają: P – zsumowaną wartość przychodów ze wszystkich źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu; Po – przychody z tytułu odsetek, w tym odsetek skapitalizowanych, oraz inne przychody równoważne ekonomicznie odsetkom odpowiadające kosztom finansowania dłużnego; K – sumę kosztów uzyskania przychodów bez pomniejszeń części kosztów finansowania dłużnego obliczonych zgodnie z art. 15c ust. 1 ustawy o CIT; Am – odpisy amortyzacyjne zaliczone w roku podatkowym do kosztów podatkowych; O – zaliczone w roku podatkowym do kosztów uzyskania przychodów odsetki, bez pomniejszeń części kosztów finansowania dłużnego obliczonych zgodnie z art. 15c ust. 1 ustawy o CIT. |
Należy zaznaczyć, że podstawa opodatkowania może podlegać pomniejszeniu o:
- Wartość odliczeń zmniejszających w roku podatkowym podstawę opodatkowania z wyłączeniem pomniejszeń o nieuregulowane przez odbiorcę wierzytelności;
- Wartość dochodów zwolnionych z podatku dochodowego CIT u podatnika, który w roku podatkowym korzysta ze zwolnień z tego podatku.
Termin płatności minimalnego podatku dochodowego
Nigdzie w ustawie prawodawca nie określił terminu płatności podatku od spółek. Nie wiadomo, czy powinien on być płatny w momencie obliczania zaliczki na podatek dochodowy CIT. Wobec tego wydaje się, że będzie to podatek do rozliczenia i zapłaty po raz pierwszy za 2024 rok w terminie złożenia rocznego zeznania za 2024 rok.
Prawodawca, wprowadzając podatek od spółek, miał na celu opodatkowanie dużych podmiotów także z udziałem kapitału zagranicznego, które mają możliwość opodatkowania większej części zysków poza terytorium RP, czyli według prawa podatkowego innego kraju.
Innym zamiarem były znaczne transfery nieopodatkowanych zysków poza polski system podatkowy. Niemniej należy podkreślić, że podatek od spółek dosięgnie również i małe podmioty, które pomimo uzyskiwania przychodów (niezbędnych do minimalnego funkcjonowania w aktualnych warunkach biznesowych) ponoszą niemałą stratę i nie rokują na przedsiębiorstwo, które pomimo ponoszenia straty posiada korzystne otoczenie gospodarczo-partnerskie.
