Obecnie wiele mówi się o byciu fit i zdrowej żywności bo wiemy, że inwestycja w nasze zdrowie to inwestycja w nas samych. Nie zawsze jednak zastanawiamy się, ile tak naprawdę procesów po drodze ma wpływ na produkty żywnościowe, które są nam dostarczane – na warunki i ich sposób przechowywania, przygotowywania czy serwowania. Te, podczas których żywność ma kontakt z wieloma materiałami zwane są FCM (Food Contact Materials). Jak zatem ma się zachować producent, by to co dostajemy było wciąż zdrowe? Czego powinniśmy oczekiwać od producentów oferujących wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością? Jakie wymagania przed producentami stawiają organy UE (więcej o ocenie zgodności wyrobów)? Co grozi za nieprzestrzeganie przepisów unijnych? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań pojawią się właśnie w tym tekście.
Wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością - normy ogólne i szczególne
By upewnić się, że wyrób mający styczność z żywnością jest wykonany według unijnych wymogów warto zerknąć do dwóch ogólnych aktów prawnych:
- Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2023/2006 z dnia 22 grudnia 2006 r.o bezpieczeństwie żywności żywienia – zapewnia stałą zgodność z wymogami w zakresie wytwarzania FCM,
- Rozporządzenie (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r.w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylającym dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG – wyznacza ono zasady bezpieczeństwa i obojętności dla wszystkich FCM.
Oprócz tych „podstawowych” norm istnieją także normy szczególne mające zastosowanie tylko do niektórych materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością - znajdują się w nich szczegółowe wymagania dotyczące ich produkcji i wprowadzenia do obrotu. Mowa tu o:
- Rozporządzeniu Komisji WE nr 10/2011 z dnia 14 stycznia 2011 r.(materiały i wyroby z tworzyw sztucznych);
- Rozporządzeniu Komisji WE nr 450/2009 z dnia 29 maja 2009 r.(aktywne i inteligentne materiały przeznaczone do kontaktu z żywnością).
Dobra praktyka wytwarzania, czyli bezpieczeństwo przede wszystkim
To właśnie dzięki dobrej praktyce wytwarzania producent zapewnia konsumentowi komfort i pewność, że produkty mające kontakt z żywnością są wykonane w sposób bezpieczny. O tym, jak produkować je zgodnie z normami unijnymi możemy przekonać się zapoznając się z Rozporządzeniem Komisji WE nr 2023/2006, które ujednolica i stabilizuje wymogi dotyczące wytwarzania produktów mających styczność z żywnością. Należą do nich:
- odpowiednie warunki pracy i jej organizacji na terenie zakładu, gdzie dokonywana jest produkcja,
- pogłębienie wiedzy czy też przeszkolenie pracowników odnośnie krytycznych etapów produkcji,
- system zapewnienia kontroli i jakości,
- dobór materiałów zapewniających bezpieczeństwo użytkowników.
Należy także podkreślić, że powyższe wymogi obowiązują podczas wszystkich procesów produkcji produktu.
Z(material)izowane zdrowie
Kolejną ważną kwestią są materiały z jakich wykonane są produkty mające kontakt z żywnością. Mają one znaczący wpływ na nasze zdrowie, gdyż wykorzystanie takiego, który jest niezgodny z normami unijnymi może grozić tym, że do żywności przenikną szkodliwe substancje lub zaczną zachodzić zmiany w składzie tej żywności, jej zapachu i smaku (zmiana cech organoleptycznych). Dodatkowo Rozporządzenie (WE) nr 1935/2004, w którym to poruszane są powyższe kwestie, wspomina również o potrzebie przeprowadzenia oceny w zakresie bezpieczeństwa substancji stosowanych w produkcji z udziałem Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności, a także o późniejszej możliwości śledzenia drogi materiału lub wyrobu (traceability).
Polityka informacyjna
Mamy gotowy produkt wykonany z materiałów nieszkodliwych dla organizmu ludzkiego. Mamy dokumentację potwierdzająca zgodność produktu z normami UE. Co jeszcze zatem jest nam potrzebne? Polityka informacyjna. To dzięki niej będziemy mieć pewność, że dołożyliśmy wszelkich starań do tego, by wyrób był użytkowany przez konsumenta w sposób prawidłowy i bezpieczny. Pytanie tylko, jak w należyty sposób poinformować użytkownika o właściwym korzystaniu z produktu?
Oznakowanie
To ono właśnie jest głównym narzędziem komunikacyjnym pomiędzy producentem a konsumentem. Jakie zatem powinno ono być, by było ono jak najlepsze i funkcjonalne? Musi:
- zawierać słowa “do kontaktu z żywnością” lub
- wskazówki dotyczące używania wyrobu np. czajnik,
- posiadać symbol “kieliszka i widelca”,
- zalecać jak bezpiecznie i właściwie użytkować produkt,
- zawierać nazwę, adres siedziby przetwórcy, dystrybutora lub producenta ( siedziba musi znajdować się na terenie UE),
- mieć możliwość śledzenia drogi materiału lub wyrobu,
- znajdować się bezpośrednio na wyrobie lub jego etykiecie bądź opakowaniu,
- być w języku polskim (obligatoryjne).
Raz, dwa, trzy… UE patrzy!
Realizowaniem wykonania obowiązków producenckich zajmują się kraje członkowskie Wspólnoty. Ich organy przeprowadzają kontrole w zakładach produkcyjnych - pobierają próbki i badają w laboratorium (krajowo KLR), wizytują, sprawdzając czy proces produkcyjny jest przeprowadzany w sposób należyty. Jeżeli jednak podczas takiej wizytacji okaże się, że występują nieprawidłowości, wtedy to producent ponosi za to pełną odpowiedzialność.
Compliance’owy materiał, czyli zdrowie na talerzu
Podsumowując, zanim produkt mający kontakt z żywnością wejdzie w obieg musi spełnić szereg unijnych obostrzeń m. in. dotyczących materiałów z jakich jest wykonany i jak zapewnić jego prawidłowe użytkowanie. To dzięki nim możemy mieć pewność, że nasz dostarczamy naszemu konsumentowi to, co najlepsze, czyli zdrowe i bezpieczne.
Paulina Langner, młodszy prawnik w firmie Compliant Product
