Status podatkowy wspólnot gruntowych budzi wiele pytań. W poniższym artykule szczegółowo analizujemy zagadnienie wspólnota gruntowa a CIT. Wyjaśniamy, kto w tej strukturze jest podatnikiem podatku dochodowego i czy istnieje obowiązek składania rocznej deklaracji CIT-8.
Wspólnota gruntowa w świetle przepisów prawa
Wspólnoty gruntowe są regulowane Ustawą z dnia 29 czerwca 1963 roku o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych. Z definicji zawartej w tej ustawie wynika, że wspólnotami gruntowymi podlegającymi zagospodarowaniu w trybie i na zasadach określonych w tej ustawie są nieruchomości rolne, leśne oraz obszary wodne – o określonych przymiotach.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 ww. ustawy uprawnionymi do udziału we wspólnocie gruntowej są osoby fizyczne lub prawne posiadające gospodarstwa rolne, jeżeli w ciągu ostatniego roku przed dniem wejścia w życie ustawy faktycznie korzystały z tej wspólnoty. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy udziały poszczególnych uprawnionych we wspólnocie gruntowej określa się w idealnych (ułamkowych) częściach.
W myśl art. 14 ust. 1 ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych osoby uprawnione do udziału we wspólnocie gruntowej powinny utworzyć spółkę do sprawowania zarządu nad wspólnotą i do właściwego zagospodarowania gruntów wchodzących w skład tej wspólnoty. Natomiast z art. 15 ust. 1 ww. ustawy wynika, że spółka jest osobą prawną i działa na podstawie statutu.
Wspólnota gruntowa a CIT
Zgodnie z art. 1 ust. 1–2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób prawnych i spółek kapitałowych w organizacji. Przepisy ustawy mają również zastosowanie do jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem przedsiębiorstw w spadku i spółek niemających osobowości prawnej, z zastrzeżeniem ust. 1 i 3.
Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy CIT podatnicy, jeżeli mają siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania.
Jak już wskazaliśmy, wspólnota gruntowa nie posiada osobowości prawnej. W konsekwencji nie będzie podlegała obowiązkowi podatkowemu wynikającemu z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Osobą prawną w rozumieniu ustawy CIT jest spółka dla zagospodarowania wspólnoty gruntowej.
Spółka dla zagospodarowania wspólnoty gruntowej, mimo że ma osobowość prawną, nie jest właścicielem majątku lub odrębnym od współużytkowników przedsiębiorcą. Zauważyć należy, że spółka w momencie jej powołania nie staje się właścicielem majątku wspólnoty, lecz pełni tylko funkcje zarządcze. Majątek ten stanowi w dalszym ciągu przedmiot własności osób uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej.
Spółka dla zagospodarowania wspólnoty gruntowej ma za zadanie wyłącznie zarządzać majątkiem wspólnoty, nie uzyskuje z tego tytułu żadnych dochodów. Przychody, które uzyskuje jako zarządca majątku wspólnoty, po ich pomniejszeniu o koszty zarządu spółki, stanowią dochód będący dochodem osób uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej.
Obowiązek złożenia deklaracji CIT przez spółkę zarządzającą majątkiem wspólnoty
Kwestia obowiązku składania rocznej deklaracji CIT-8 została uregulowana w art. 27 ust. 1 ustawy CIT. W przepisie tym czytamy, że podatnicy, z wyjątkiem zwolnionych od podatku na podstawie art. 6 ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 1d, art. 17 ust. 1 pkt 4a lit. a oraz przepisów ustawy wymienionej w art. 40 ust. 2 pkt 8, są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2a, składać urzędom skarbowym zeznanie według ustalonego wzoru CIT-8 o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) w roku podatkowym – do końca trzeciego miesiąca roku następnego.
Wskazany w powyższym przepisie art. 6 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje katalog podmiotów, które są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych, wśród wymienionych tam podmiotów nie znajduje się jednak spółka dla zagospodarowania wspólnoty gruntowej.
Z kolei zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4a lit. a ustawy CIT wolne od podatku są dochody kościelnych osób prawnych z niegospodarczej działalności statutowej – w tym zakresie kościelne osoby prawne nie mają obowiązku prowadzenia dokumentacji wymaganej przez przepisy Ordynacji podatkowej.
Natomiast art. 40 ust. 1 w zw. z ust. 2 pkt 8 ustawy CIT odnosi się do rodzinnych ogródków działkowych.
Spółka dla zagospodarowania wspólnoty gruntowej nie została objęta żadnym z powyższym wyłączeń i tym samym nie jest zwolniona z obowiązku składania zeznania rocznego CIT-8.
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 28 kwietnia 2023 roku (nr 0111-KDIB2-1.4010.85.2023.2.AS), spółka dla zagospodarowania wspólnotą gruntową jest osobą prawną, co oznacza stosownie do art. 1 ust. 1 ustawy, że jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych i tym samym jest zobowiązana do corocznego składania zeznania rocznego.
Jednocześnie zaznaczyć należy, że brak osiągania przez podatnika jakichkolwiek przychodów bądź też brak ponoszenia jakichkolwiek kosztów nie zwalnia z obowiązku składania zeznania rocznego CIT-8.
Dalej w tej samej interpretacji organ podatkowy wskazał, że ustawa CIT nie przewiduje zwolnienia dla spółek zarządzających wspólnotami gruntowymi w zakresie obowiązku, o którym mowa w art. 27 ust. 2 ustawy CIT, dotyczącego przekazania sprawozdania finansowego przez podatników obowiązanych do sporządzenia takiego sprawozdania (z wyjątkiem wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS). Jeśli spółki dla zagospodarowania wspólnoty gruntowej są zobowiązane do sporządzania sprawozdań finansowych, ciąży na nich obowiązek przekazywania sprawozdań do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.
Co ciekawe, można spotkać się z zupełnie innym stanowiskiem wyrażonym przez Dyrektora KIS. Otóż w interpretacji z 24 czerwca 2019 roku (nr 0111-KDIB1-2.4010.206.2019.2.DP) wskazano, że przychody spółki osiągane z przekazania do używania i pobierania pożytków z gruntów wspólnoty nie stanowią dochodu spółki, lecz osób uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej; spółka nie ma obowiązku składania corocznie deklaracji CIT-8 i sprawozdania finansowego do właściwego urzędu skarbowego.
W tej interpretacji organ podatkowy wskazał, że z uwagi na okoliczność, że spółka nie jest właścicielem majątku wspólnoty, lecz pełni tylko funkcje zarządcze jako administrator aktywów, które nie są jej własnością, wpływy uzyskiwane przez spółkę nie podlegają po stronie spółki opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych i w związku z tym spółka nie ma obowiązku składania corocznie deklaracji CIT-8 i sprawozdania finansowego do właściwego urzędu skarbowego.
Podsumowując, należy wskazać, że wspólnota gruntowa nie jest podatnikiem podatku CIT. Status podatnika ma spółka zarządzająca majątkiem wspólnoty, choć dyskusyjne jest to, czy taka spółka ma obowiązek składać roczną deklarację CIT-8.
