Zastępcze wykonanie świadczenia
Zastępcze wykonanie świadczenia zostało uregulowane w art. 479 kodeksu cywilnego. Istota jego wykonania daje wierzycielowi przywilej związany z odzyskaniem jego roszczenia. Jeżeli dłużnik zalega z wydaniem rzeczy co do której wydania był zobowiązany, wierzyciel ma prawo zakupu rzeczy na koszt dłużnika lub żądania od niego zapłaty równowartości danej rzeczy.
Należy podkreślić, iż przedmiotem świadczenia mogą być tylko rzeczy oznaczone co do gatunku. W każdym przypadku wierzycielowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki dłużnika.
Wspomniany wyżej art. 479 kodeksu cywilnego ma zastosowanie jedynie w przypadku rzeczy oznaczonych co do gatunku, nigdy natomiast jeżeli mamy do czynienia z rzeczami oznaczonymi co do tożsamości. Co ważne, prawo, przysługujące wierzycielowi w formie wykonania zobowiązania na koszt dłużnika, wymaga upoważnienia przez sąd. Także w przypadku gdy zobowiązanie dłużnika polega na zaniechaniu, wierzyciel ma prawo żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności (w tym przypadku będzie to usunięcie czynności dokonanych przez dłużnika, których dokonał wbrew zobowiązaniu) na koszt dłużnika.
Ustawodawca przewidział możliwość wykonania przez wierzyciela czynności na koszt dłużnika, bez upoważnienia sądowego, jeżeli wystąpią jakieś nagłe przypadki. Przy czym również wierzyciela zachowuje w takiej sytuacji roszczenie o naprawienie szkody.
Zastępcze wykonanie świadczenia a zwłoka dłużnika
Warto wyjaśnić, co należy rozumieć przez pojęcie zwłoki dłużnika. Mianowicie kodeks cywilny formułuje tzw. domniemanie zwłoki dłużnika, polegające na nie spełnieniu w terminie zobowiązania, a jeżeli nie oznaczono terminu - gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu ze strony wierzyciela. O zwłoce nie możemy mówić, jeżeli dłużnik nie wywiązuje się ze zobowiązania w czasie, jeżeli jego opóźnienie jest następstwem zbiegu okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.
Najczęściej wierzyciel korzysta z instytucji wykonania zastępczego, gdy ma w tym swój ekonomiczny interes, ponieważ w innym przypadku jego zastosowanie może być bardzo uciążliwe.
