Uprawnienia i stypendium dla osób z niepełnosprawnościami

Osoby z niepełnosprawnościami poza ułatwieniami w przypadku podejmowania pracy mogą też liczyć na dodatkowe przywileje, podejmując studia wyższe. Jednym z głównych uprawnień przewidzianych dla studentów z niepełnosprawnościami jest stypendium dla osób z niepełnosprawnościami. O tym, jakie pozostałe uprawnienia przysługują studentom z niepełnosprawnościami, można się dowiedzieć z tego artykułu. 

Zadania uczelni w przypadku osób z niepełnosprawnościami 

Jako jedne z podstawowych zadań uczelni wyższych wymienione jest stwarzanie osobom z niepełnosprawnościami warunków do pełnego udziału w procesie przyjmowania na uczelnię w celu odbywania kształcenia, kształcenia, prowadzenia działalności naukowej.

Kiedy student uznawany jest za osobę z niepełnosprawnością i jakie ma z tego tytułu przywileje?

Dodatkowym uprawnieniem przewidzianych dla studentów z niepełnosprawnościami jest stypendium dla osób z niepełnosprawnościami. Może je otrzymać student mający: 

• orzeczenie o niepełnosprawności;
• orzeczenie o stopniu niepełnosprawności; 
• orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji ustalone na podstawie Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
• orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezdolności do samodzielnej egzystencji ustalone na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; 
• orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o całkowitej niezdolności do pracy ustalone na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; 
• orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o częściowej niezdolności do pracy ustalone na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz celowości przekwalifikowania na podstawie tej ustawy;
• orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidów, jeżeli przed dniem wejścia w życie Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych orzeczenie to nie utraciło mocy;
• orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidów, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych orzeczenie to nie utraciło mocy;
• orzeczenie o zaliczeniu do III grupy inwalidów, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych orzeczenie to nie utraciło mocy.

Orzeczenia o niepełnosprawności

Dzieci mogą ubiegać się o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności do 16. roku życia. Po tym okresie wydawane jest już orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Dziecko, które nie ukończyło 16. roku życia, zaliczane jest do osób z niepełnosprawnościami, jeżeli ma naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującej konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Z wnioskiem o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wystąpić mogą:

• pełnoletnia osoba z niepełnosprawnością;
• rodzic, opiekun prawny albo kurator osoby z niepełnosprawnością, która nie osiągnęła pełnoletności albo jest ubezwłasnowolniona;
• kierownik ośrodka pomocy społecznej, o ile zgodzi się na to osoba z niepełnosprawnością, jej rodzic, opiekun prawny albo kurator.

Schorzenia uzasadniające otrzymanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności to:

1. upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym; 
2. choroby psychiczne; 
3. zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu; 
4. choroby narządu wzroku;
5. upośledzenia narządu ruchu;
6. epilepsja w postaci nawracających napadów padaczkowych spowodowanych różnymi czynnikami;
7. choroby układu oddechowego i krążenia; 
8. choroby układu pokarmowego; 
9. choroby układu moczowo-płciowego;
10. choroby neurologiczne;
11. całościowe zaburzenia rozwojowe powstałe przed 16. rokiem życia, z utrwalonymi zaburzeniami interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz stereotypami zachowań, zainteresowań i aktywności o co najmniej umiarkowanym stopniu nasilenia.

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności stanowi formalne potwierdzenie, że osoba nim się legitymująca jest osobą z niepełnosprawnością. Wyróżnia się następujące stopnie niepełnosprawności:

• znaczny, który orzekany jest dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnych do pracy albo zdolnych do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagających, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;
• umiarkowany, który orzekany jest dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnych do pracy albo zdolnych do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej, albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;
• lekki, który orzekany jest dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. 

Stypendium dla osób z niepełnosprawnościami

Stypendium dla osób z niepełnosprawnościami przysługuje na studiach I stopnia, studiach II stopnia i jednolitych studiach magisterskich tylko na jednym kierunku.

Nie przysługuje ono studentowi mającemu tytuł zawodowy:

1. magistra, magistra inżyniera albo równorzędny;
2. licencjata, inżyniera albo równorzędny, jeżeli ponownie podejmuje studia I stopnia.

Przykład 1. 

Pani Dorota ma orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Aktualnie studiuje filologię polską i kulturoznawstwo. Ile stypendiów dla osób z niepełnosprawnościami otrzyma kobieta? Otrzyma ona 1 stypendium na wybranym przez siebie kierunku.

Łączny okres, przez jaki przysługuje stypendium, to 12 semestrów, z zastrzeżeniem, że w ramach tego okresu świadczenie przysługuje na studiach:

1. I stopnia – nie dłużej niż przez 9 semestrów,
2. II stopnia – nie dłużej niż przez 7 semestrów.

Łączny okres jest dłuższy o 2 semestry wtedy, gdy student podjął jednolite studia magisterskie, których czas trwania określony w przepisach prawa wynosi 11 albo 12 semestrów.

Przy obliczaniu łącznego okresu przysługiwania stypendium wlicza się wszystkie rozpoczęte przez studenta semestry na studiach, w tym semestry przypadające w okresie korzystania z urlopów, z wyjątkiem semestrów na kolejnych studiach I stopnia rozpoczętych lub kontynuowanych po uzyskaniu pierwszego tytułu zawodowego licencjata, inżyniera albo równorzędnego. W przypadku kształcenia się na kilku kierunkach studiów semestry odbywane równocześnie traktuje się jako jeden semestr.

Stypendium doktoranckie a stopień niepełnosprawności

Dodatkowe uprawnienia z tytułu niepełnosprawności przyznane są także doktorantom na studiach doktoranckich mającym:

• orzeczenie o niepełnosprawności;
• orzeczenie o stopniu niepełnosprawności; 
• orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji ustalone na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
• orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezdolności do samodzielnej egzystencji ustalone na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; 
• orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o całkowitej niezdolności do pracy ustalone na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; 
• orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o częściowej niezdolności do pracy ustalone na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz celowości przekwalifikowania na podstawie tej ustawy;
• orzeczenie o zaliczeniu do I grupy inwalidów, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych orzeczenie to nie utraciło mocy;
• orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidów, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych orzeczenie to nie utraciło mocy;
• orzeczenie o zaliczeniu do III grupy inwalidów, jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych orzeczenie to nie utraciło mocy

W ich przypadku stypendium doktoranckie jest wyższe. Standardowo doktorant niemający stopnia doktora otrzymuje stypendium doktoranckie, chyba że jego kształcenie w szkole doktorskiej wiąże się z obowiązkiem zatrudnienia w podmiocie prowadzącym szkołę doktorską na podstawie umowy o pracę, z wynagrodzeniem, którego wysokość przekracza wysokość wynagrodzenia profesora.

Podsumowanie

Podsumowując, studenci z niepełnosprawnościami mogą liczyć na dodatkową pomoc materialną, która jest kontynuowana także w przypadku podjęcia kształcenia na studiach doktoranckich. Kluczowe dla korzystania z tych uprawnień jest posiadanie jednego z orzeczeń potwierdzających niepełnosprawność.