Przywileje rodziców dzieci z niepełnosprawnościami w zakresie prawa pracy

Przepisy prawa pracy przewidują szczególne uprawnienia dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami. Przeczytaj artykuł i poznaj przywileje rodziców dzieci z niepełnosprawnościami.

Praca zdalna jako przywilej dla rodzica dziecka z niepełnosprawnością

Jednym z przywilejów rodzica dziecka z niepełnosprawnością jest zagwarantowanie mu uwzględnienia przez pracodawcę wniosku pracownika o wykonywanie pracy zdalnej w przypadku:

1. pracownika – rodzica dziecka posiadającego zaświadczenie potwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, wydane przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego posiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej;
2. pracownika – rodzica dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych;
3. pracownika – rodzica dziecka posiadającego odpowiednio: opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

Wyjątek od powyższych reguł stanowi sytuacja, kiedy uwzględnienie wniosku nie jest możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.

Elastyczny czas pracy dla pracownika rodzica dziecka z niepełnosprawnością

Poza tym przywilejem jest także obowiązkowe uwzględnienie wniosku pracownika rodzica przez pracodawcę o wykonywanie pracy w:

1. systemie przerywanego czasu pracy, 
2. rozkładzie ruchomego czasu pracy, 
3. indywidualnym rozkładzie czasu pracy.

Pracownik-rodzic może złożyć pracodawcy wniosek o wykonywanie pracy we wskazanym rozkładzie czasu pracy lub systemie w postaci papierowej bądź elektronicznej.

Pracodawca może odmówić uwzględnienia wniosku, gdy jego uwzględnienie nie jest możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej.

Dłuższy wymiar urlopu rodzicielskiego

Urlop rodzicielski to uprawnienie przysługujące pracownikom-rodzicom dziecka w celu sprawowania opieki nad nim. Przywilejem dla rodziców dziecka mającego zaświadczenie potwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, wydane przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego mającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej, jest wyższy wymiar urlopu rodzicielskiego. 

W przypadku łączenia przez rodzica takiego dziecka korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu wymiar urlopu rodzicielskiego również zostanie wydłużony proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do 130 tygodni w przypadku urodzenia się 1 dziecka lub 134 tygodni w przypadku urodzenia się większej liczby dzieci. 

Dodatkowy urlop wychowawczy

Przywileje rodziców dzieci z niepełnosprawnościami przysługują także w zakresie urlopu wychowawczego. 

Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Przy czym, jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, niezależnie od standardowego urlopu wychowawczego może być udzielony urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia. Urlop wychowawczy i dodatkowy urlop wychowawczy przysługują łącznie obojgu rodzicom lub opiekunom dziecka.

Orzeczenie o niepełnosprawności 

Z powyższego widać, że znaczna część uprawnień wymaga uzyskania dla dziecka orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Dziecko, które nie ukończyło 16. roku życia, zaliczane jest do osób z niepełnosprawnościami, jeżeli ma naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującej konieczność zapewnienia całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku. 

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności

Dla dziecka po ukończeniu do 16. roku życia wydawane jest już orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. 

Wyróżnia się następujące stopnie niepełnosprawności:

• znaczny – orzekany jest on dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnych do pracy albo zdolnych do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagających, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Stopień ten otrzymają osoby, które nie mogą samodzielnie funkcjonować i są osobami całkowicie zależnymi od opieki innych osób;
• umiarkowany – orzekany jest on dla osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolnych do pracy albo zdolnych do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;
• lekki – orzekany jest on dla osób z naruszoną sprawnością organizmu powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. 

Zaświadczenie „za życiem”

Zaświadczenie potwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, otrzymać można w każdej placówce mającej kontrakt z NFZ. 

Wyda je lekarz posiadający specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej.

Opinia o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych 

Opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydają zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych. Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego określa zalecane formy kształcenia specjalnego, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności, w tym stopnia niepełnosprawności intelektualnej.

Dodatkowe uprawnienia 

Pracodawcy mogą przewidzieć dodatkowe uprawnienia dla rodziców dzieci z niepełnosprawnościami. Mogą nimi być:

• dodatkowy czas wolny, 
• organizowanie wsparcia, 
• dostosowanie miejsca pracy.

Przywileje rodziców dzieci z niepełnosprawnościami - podsumowanie 

Podsumowując, legitymowanie się określonymi dokumentami potwierdzającymi niepełnosprawności dziecka przyznaje jego rodzicom będącym pracownikami dodatkowe przywileje. Poza tym możliwe jest, aby pracodawca również dla takich osób przewidział dodatkowe uprawnienia.