Działalność regulowana jest jedną z form reglamentacji działalności gospodarczej w Polsce. Ustawa z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców określa ogólne zasady udzielania koncesji zezwoleń i prowadzenia działalności regulowanej. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej o tym, jak założyć taką działalność i jakie ograniczenia mogą w niej występować!
Koncesje na działalność gospodarczą
Zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, wykonywanie działalności gospodarczej w dziedzinach mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny wymaga uzyskania koncesji, wyłącznie gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna albo po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej lub zezwolenia.
Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana, zawieszenie i cofnięcie koncesji albo ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji następuje w drodze decyzji ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej.
Szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu, w szczególności zasady oraz tryb udzielania, zmiany, zawieszenia, cofnięcia albo ograniczenia zakresu koncesji, określają odrębne przepisy.
Organ koncesyjny zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie podmiotowej urzędu obsługującego organ, szczegółową informację o wszelkich warunkach uzyskania koncesji.
Co istotne, zgodnie z orzecznictwem: „Wyjątkowy, niejako uprzywilejowany względem innych uczestników rynku charakter działalności koncesjonowanej przemawia za ustaleniem ponadprzeciętnego poziomu staranności, jaką powinien wykazywać się koncesjonariusz przy wykonywaniu tego rodzaju działalności. Brak spełnienia przez Przedsiębiorcę obowiązku wystąpienia do organu z wnioskiem o zmianę koncesji w części dotyczącej zakresu prowadzonej działalności przed rozpoczęciem eksploatacji stacji paliw świadczy o niedochowaniu przez powoda należytej staranności przy wykonywaniu działalności koncesjonowanej. Wobec ustalenia, że Przedsiębiorca dopuścił się naruszenia, Prezes URE na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego zobowiązany był do nałożenia na powoda kary pieniężnej” – wyrok Sądu Okręgowego – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 26 października 2021 roku (XVII AmE 168/19).
Uznaniowość w udzielaniu koncesji
Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji albo ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji albo odmówić zmiany koncesji:
- w przypadku niespełnienia warunków udzielenia koncesji;
- ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa lub obywateli;
- jeżeli w wyniku przeprowadzonej rozprawy albo przetargu udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom;
- w przypadku, gdy wydano decyzję o stwierdzeniu niedopuszczalności wykonywania praw z udziałów albo akcji przedsiębiorcy na podstawie przepisów Ustawy z dnia 24 lipca 2015 roku o kontroli niektórych inwestycji, jeżeli jest to w interesie publicznym;
- w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.
Działalność regulowana - kontrola
Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie:
- zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją;
- przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej;
- obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli.
Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do:
- wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których ta działalność jest wykonywana lub powinna być wykonywana;
- żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych mających związek z przedmiotem kontroli.
Organy uprawnione do udzielania zezwoleń
Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie określonym w odrębnych przepisach.
Organy zezwalające oraz warunki wykonywania działalności objętej zezwoleniem, w szczególności zasady oraz tryb udzielania, odmowy udzielenia, zmiany, zawieszenia, cofnięcia albo ograniczenia zakresu zezwolenia określają przepisy szczegółowe regulujące dany typ działalności.
Organ zezwalający udziela zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej przedsiębiorcy spełniającemu wymagane prawem warunki uzyskania zezwolenia.
Instytucja działalności regulowanej
Jeżeli odrębne przepisy stanowią, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, przedsiębiorca może ją wykonywać, jeżeli spełnia warunki określone tymi przepisami i po uzyskaniu wpisu do właściwego rejestru działalności regulowanej.
Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej dokonuje wpisu na wniosek przedsiębiorcy po złożeniu przez niego do organu prowadzącego rejestr działalności regulowanej oświadczenia o spełnieniu warunków wymaganych prawem do wykonywania tej działalności. Przedsiębiorca podlegający wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może złożyć wniosek wraz z oświadczeniem również w urzędzie gminy, wskazując organ prowadzący rejestr działalności regulowanej.
Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej w drodze decyzji odmawia wpisu przedsiębiorcy do rejestru:
- jeżeli wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem;
- jeżeli przedsiębiorcę wykreślono z rejestru tej działalności regulowanej w wyniku wydania przez organ prowadzący rejestr decyzji o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku;
- w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.
Rejestry działalności regulowanej są jawne. Dane z rejestrów dotyczące firmy przedsiębiorcy oraz jego numeru identyfikacji podatkowej (NIP) są udostępniane w sieci teleinformatycznej. Organ może udostępnić w sieci teleinformatycznej także inne dane, z uwzględnieniem przepisów o ochronie danych osobowych.
Dla przedsiębiorcy wpisanego do rejestru prowadzi się akta rejestrowe obejmujące w szczególności dokumenty stanowiące podstawę wpisu oraz decyzje dotyczące wykreślenia wpisu.
Przedsiębiorca przechowuje wszystkie dokumenty niezbędne do wykazania spełniania warunków wymaganych prawem do wykonywania działalności regulowanej.
Spełnianie przez przedsiębiorcę warunków wymaganych prawem do wykonywania działalności regulowanej podlega kontroli, w szczególności przez organ prowadzący rejestr tej działalności.
Działalność wymagająca wpisu do rejestru działalności regulowanej
Koncesja, zezwolenie albo wpis do rejestru działalności regulowanej uprawniają do wykonywania działalności gospodarczej na terenie całego kraju i przez czas nieokreślony, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej.
Przykład 1.
Jan Kowalski rozważa założenie działalności gospodarczej, pod uwagę biorąc kilka obszarów działalności. Co do niektórych z nich ma wątpliwości odnośnie do tego, czy taka działalności nie jest działalnością regulowaną. Gdzie może to sprawdzić?
Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy udostępnia listę rodzajów działalności gospodarczej wymagających uzyskania koncesji, zezwolenia albo wpisu do rejestru działalności regulowanej, wraz ze wskazaniem odpowiednich aktów prawnych. Jan Kowalski może skorzystać z takiego punktu i zrewidować swoje plany.
Jeżeli przepisy regulujące daną działalność gospodarczą stanowią, że wydawanie, odmowa wydania, zmiana zakresu i cofanie koncesji i zezwoleń, a także prowadzenie rejestrów działalności regulowanej należy do zadań organów jednostek samorządu terytorialnego, to zadania te są wykonywane jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej.
