W życiu przedsiębiorcy może dojść do takich sytuacji, w których nie jest możliwe dalsze prowadzenie biznesu. Nie muszą to być jednak okoliczności zmuszające do zamknięcia firmy. Jeżeli istnieje możliwość kontynuowania działalności w przyszłości, warto rozważyć jedynie jej zawieszenie. Może być to szczególnie istotne w przypadku spółek. Ich likwidacja i wykreślenie potrafi trwać latami i kosztować naprawdę dużo nerwów. Co jednak, gdy przedsiębiorca już jakiś czas temu przestał faktycznie prowadzić swój biznes? Czy w takiej sytuacji możliwe jest zawieszenie działalności gospodarczej wstecz?
Dla kogo jest zawieszenie działalności?
Instytucja zawieszenia działalności ukształtowana została w ustawie – Prawo przedsiębiorców. Należy je definiować jako czasowe, zależne wyłącznie od woli przedsiębiorcy zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej, którego okres jest czasem przerwy w wykonywaniu tej działalności. Jest to stan, w którym nadal istnieje przedsiębiorstwo i powstałe wcześniej stosunki prywatnoprawne (np. umowy z kontrahentami) i publicznoprawne (np. koncesje, zezwolenia). Co istotne, zawieszenie działalności gospodarczej nie stanowi czasowego jej zaprzestania, lecz jedynie ograniczenie jej wykonywania (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2011 roku, sygn. akt: II UK 377/10).
Zawieszenie działalności dotyczy zarówno osób prowadzących jednoosobowe działalności gospodarcze wpisanych do CEIDG (również spółki cywilne), jak i spółki prawa handlowego (spółki osobowe i kapitałowe) wpisane do KRS. Prawo przedsiębiorców nie ogranicza zatem możliwości zawieszenia działalności ze względu na formę prowadzonej działalności. Każdy rodzaj przedsiębiorcy może skorzystać z tego uprawnienia. Jest jednak jeden wymóg, którego niespełnienie uniemożliwia całkowicie możliwość skorzystania z omawianej instytucji. Jest nim niezatrudnianie pracowników.
Jak wskazuje art. 22 ust. 1 i 2 Prawa przedsiębiorców, przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na zasadach określonych w niniejszej ustawie. Z uprawnienia, o którym mowa powyżej, może skorzystać również przedsiębiorca zatrudniający wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim, niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu. W przypadku zakończenia korzystania z urlopów lub złożenia przez pracownika wniosku dotyczącego łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, pracownik ma prawo do wynagrodzenia jak za przestój, określonego przepisami prawa pracy, do zakończenia okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.
Aby doszło do zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, potrzebny jest wniosek przedsiębiorcy. Nie ma potrzeby jednak go uzasadniać, decyzja o zawieszeniu może bowiem zostać podjęta na podstawie całkowicie subiektywnie określonych przesłanek. Firma może sobie bardzo dobrze radzić i przynosić wysokie zyski, a mimo to przedsiębiorca ma pełne prawo do zawieszenia jej działalności. Organy administracyjne nie mają kompetencji do badania powodów zawieszenia.
Na jak długo można zawiesić działalność?
Ustawodawca, mimo że zezwolił każdemu przedsiębiorcy, bez względu na formę organizacyjną, zawiesić swoją działalność, to jednocześnie wprowadził kilka różnic między przedsiębiorstwami wpisanymi do CEIDG i KRS. Jedną z nich jest ta związana z czasem, na jaki możliwe jest dokonanie zawieszenia.
W przypadku jednoosobowych działalności gospodarczych zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej może zostać dokonane na czas nieokreślony albo określony, jednak nie krótszy niż 30 dni. To, czy przedsiębiorca z góry wskaże, do kiedy zamierza nie prowadzić działalności, czy też nie, zależy całkowicie od niego. Jedynym ograniczeniem jest minimalny okres zawieszenia, który wynosi 30 dni.
Przedsiębiorstwa zarejestrowane w KRS nie mogą już zawiesić działalności na czas nieoznaczony. Minimalny okres wynosi tutaj 30 dni, maksymalny zaś 24 miesiące. Nie ma przy tym przeszkód, aby przedsiębiorca wskazał na maksymalny okres zawieszenia działalności, a następnie złożył wniosek o ponowne jej podjęcie.
Od reguły minimalnego okresu zawieszenia wynoszącego 30 dni istnieje wyjątek. Mianowicie, jeżeli okres zawieszenia obejmuje wyłącznie pełny miesiąc luty, za minimalny okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przyjmuje się liczbę dni lutego przypadającą w danym roku kalendarzowym. W takim przypadku minimalny okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej to 28 dni natomiast w latach przestępnych – 29 dni.
Zawieszenie działalności gospodarczej wstecz dla JDG
W pierwszej kolejności zastanówmy się, czy zawieszenie działalności gospodarczej wstecz możliwe jest przy jednoosobowych działalnościach gospodarczych, czyli dla podmiotów zarejestrowanych w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. W tym celu musimy spojrzeć do ust. 2 art. 24 Prawa przedsiębiorców. Zgodnie z tym przepisem w przypadku przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej i trwa do dnia wskazanego w tym wniosku albo we wniosku o wznowienie wykonywania działalności gospodarczej, albo do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego. Co to oznacza?
W omawianej kwestii najważniejszym zapisem powyższego przepisu jest „okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku”. Mówi nam to, że przedsiębiorca ma prawo do wskazania dowolnej daty rozpoczęcia zawieszenia, również tej przypadającej przed dniem złożenia wniosku.
Zawieszenie działalności gospodarczej wstecz jest zatem jak najbardziej możliwe. Przepisy nie wskazują jednak, jak daleko wstecz można tego dokonać. Przyjmuje się jednak, że termin wskazany we wniosku musi pokrywać się ze stanem faktycznym. Co oznacza, że jeżeli przedsiębiorca zaprzestał prowadzenia działalności np. dwa miesiące wcześniej, to maksymalny termin zawieszenia wstecz wynosi właśnie te dwa miesiące. W praktyce trudno jest to dokładnie udowodnić, jednakże organy administracyjne mają swoje sposoby, aby to sprawdzić (przynajmniej w przybliżonej dacie).
Zawieszenie działalności gospodarczej wstecz dla spółek
Wspomniany wyżej art. 24 Prawa przedsiębiorców reguluje również kwestię spółek prawa handlowego, tj. podmiotów wpisanych do KRS. Jak wskazuje ust. 3 tego przepisu, w przypadku przedsiębiorcy wpisanego do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, nie wcześniej niż w dniu złożenia wniosku, i trwa do dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej, który nie może być wcześniejszy niż dzień złożenia wniosku.
W tym wypadku zatem ustawodawca nałożył cezurę czasową, wskazując, że zawieszenie jest możliwe, jednakże nie wcześniej niż od „dnia złożenia wniosku”. Tak sformułowany zapis uniemożliwia dokonanie zawieszenia działalności gospodarczej wstecz.
Przepis art. 24 Prawa przedsiębiorców mówi zatem jasno, że zawieszenie wstecz możliwe jest dla podmiotów wpisanych do CEIDG, natomiast dla podmiotów zarejestrowanych w KRS jest już zabronione.
Po co dokonywać zawieszenia działalności gospodarczej wstecz?
Po co dokonywać zawieszenia działalności gospodarczej wstecz? Przede wszystkim po to, aby zaoszczędzić. Zawieszając firmę, przedsiębiorca zostaje zwolniony z wielu obowiązków, w szczególności z obowiązku wpłacania zaliczek na podatek dochodowy oraz uiszczania składek ZUS (ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego i zdrowotnego).
W czasie, kiedy przedsiębiorca nie uzyskuje dochodu, nie opłaca również PIT. Zatem dla samego podatku dochodowego zawieszanie działalności nie byłoby potrzebne. Inaczej to jednak wygląda w kwestii ZUS. Tutaj nawet brak dochodu nie jest przeszkodą dla konieczności opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Jeżeli zatem osoba prowadząca działalność faktycznie nie prowadzi biznesu od jakiegoś czasu, warto, aby dokonała zawieszenia z datą wsteczną. W innym wypadku będzie musiała opłacić składki za okres, kiedy przedsiębiorstwo nie działało.
Będąc jeszcze w wątku oskładkowania ZUS, trzeba dodać, że osoby, które korzystają z preferencyjnych warunków, zawieszając działalność, zawieszają również czas, w którym mogą korzystać z małego ZUS-u. Oznacza to, że w czasie zawieszenia działalności gospodarczej nie płynie 24-miesięczny okres, w którym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi zadeklarowana przez przedsiębiorcę kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Dla części przedsiębiorców powyższe może być również bardzo ważne.
Co nie ulega zawieszeniu?
Osoby prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze (samozatrudnieni) mogą sporo zyskać na zawieszeniu działalności gospodarczej wstecz. Szczególnie w obszarze związanym z ZUS. Są jednak takie obowiązki, które okazują się niezmienne w czasie zawieszenia. A zatem również data wsteczna określona we wniosku nic tutaj nie da.
Pierwszym przypadkiem jest opodatkowanie podatkiem od nieruchomości. W przypadku, gdy dany grunt lub budynek jest wykorzystywany na potrzeby wykonywania działalności gospodarczej, podatek ten jest o wiele wyższy. Zawieszenie wykonywania działalności nie zwalnia jednak z obowiązku w podatku od nieruchomości i nie wpływa na zasady wyliczania wysokości tej daniny.
Kolejnym przykładem będzie fakt, że zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie zwalnia z określonego w ustawie o PIT obowiązku składania zeznania rocznego o wysokości osiągniętego dochodu lub poniesionej straty w roku podatkowym. Zawieszenie nie uchyla również zakazu wspólnego opodatkowania małżonków, jeżeli chociażby jeden z nich rozlicza się podatkiem liniowym lub ryczałtem.
Dla samozatrudnionych istotne może być również to, czy zawieszenie wpływa na ich uprawnienia związane ze świadczeniami socjalnymi. Otóż zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest tożsame z rezygnacją z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych, co uprawnia przedsiębiorcę do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego. Z kolei nie jest podstawą przyznania dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
Ponadto zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej w okresie pobierania zasiłku chorobowego nie może powodować weryfikacji wysokości tego zasiłku.
