Na pewno oglądając telewizję oraz reklamy, które przerywają ulubiony serial lub film, można zaobserwować, że obecnie nie są reklamowane, na przykład, papierosy i alkohol wysokoprocentowy. Dlaczego reklama napojów alkoholowych prawie nie występuje w telewizji, skoro w internecie można zaobserwować, jak osoby publiczne go prezentują? Niniejszy artykuł ma na celu wyjaśnienie zasad reklamowania napojów alkoholowych i wskazania, gdzie są one uregulowane.
Reklama napojów alkoholowych - podstawa prawna
Kwestia zasad związanych z reklamą napojów alkoholowych jest uregulowana w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Zgodnie z tą ustawą organy administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego mają obowiązek podjęcia działań, które będą zmierzały do ograniczenia spożywania napojów alkoholowych, zmiany struktury ich spożywania, inicjowania i wspierania przedsięwzięć, które będą miały na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania tych napojów. Organy te powinny również działać na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także wspierać działalność w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy.
Muszą też popierać tworzenie i rozwój organizacji społecznych, tak aby krzewiły trzeźwość i abstynencję oraz oddziaływać na osoby nadużywające alkoholu oraz udzielać pomocy ich rodzinom, jak również zapewnić warunki sprzyjające działaniom tych organizacji.
Jak realizować zadania w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi?
Jednym z głównych celów ustawy jest przeciwdziałanie alkoholizmowi, propagowanie trzeźwości. Aby to realizować, organy mają obowiązek odpowiedniego kształtowania polityki społecznej. W tym zakresie są zobligowane:
tworzyć warunki sprzyjające realizacji potrzeb, których zaspokajanie motywuje powstrzymywanie się od spożywania alkoholu;
prowadzić działalność wychowawczą i informacyjną;
ustalać odpowiedni poziom i właściwą strukturę produkcji napojów alkoholowych przeznaczanych do spożycia w kraju;
ograniczać dostępność alkoholu;
prowadzić leczenie, rehabilitację i reintegrację osób uzależnionych od alkoholu;
zapobiegać negatywnym następstwom nadużywania alkoholu i je usuwać;
przeciwdziałać przemocy w rodzinie;
wspierać zatrudnienie socjalne poprzez finansowanie centrów integracji społecznej.
Reklama napojów alkoholowych - definicja ustawowa
Zgodnie z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi reklama napojów alkoholowych to publiczne rozpowszechnianie znaków towarowych napojów alkoholowych lub symboli graficznych z nimi związanych, a także nazw i symboli graficznych przedsiębiorców produkujących napoje alkoholowe, nieróżniących się od nazw i symboli graficznych napojów alkoholowych, służące popularyzowaniu znaków towarowych napojów alkoholowych.
Głównym warunkiem uznania, że reklama napojów alkoholowych spełnia ustawową definicję reklamy jest publiczny charakter jej rozpowszechnienia. Jeżeli nie będzie to publiczne, wówczas nie ma miejsca reklama.
Za reklamę nie uważa się informacji używanych do celów handlowych pomiędzy przedsiębiorcami zajmującymi się produkcją, obrotem hurtowym i handlem napojami alkoholowymi.
Celem takiej reklamy ma być zatem tylko popularyzowanie znaków towarowych takich napojów, a nie propagowanie spożywania alkoholu.
Poza reklamowaniem alkoholu ustawa zawiera także definicję promocji napojów alkoholowych. Promocją jest, zgodnie z przepisami, publiczna degustacja napojów alkoholowych, rozdawanie rekwizytów związanych z napojami alkoholowymi, organizowanie premiowanej sprzedaży napojów alkoholowych, a także inne formy publicznego zachęcania do nabywania napojów alkoholowych.
Reklama napojów alkoholowych a zakazy z nią związane
Nie jest dozwolone reklamowanie alkoholu, jeśli w reklamie:
nie ma informacji o tym, że nie jest kierowana do małoletnich;
przedstawieni są małoletni;
łączone jest spożywanie alkoholu z aktywnością fizyczną albo kierowanie pojazdami;
są stwierdzenia, że alkohol posiada właściwości lecznicze, jest środkiem stymulującym, uspokajającym, sposobem rozwiązywania konfliktów osobistych;
zachęca się do nadmiernego spożycia alkoholu;
abstynencja lub umiarkowane spożycie alkoholu przedstawia się w negatywny sposób;
podkreśla się wysoką zawartość alkoholu w napojach alkoholowych jako cechę wpływającą pozytywnie na jakość napoju alkoholowego;
są prezentowane skojarzenia z atrakcyjnością seksualną, relaksem lub wypoczynkiem, nauką lub pracą, sukcesem zawodowym lub życiowym.
Reklama napojów alkoholowych w postaci piwa
Szczególnym regulacjom prawnym i ograniczeniom podlega reklama napojów alkoholowych w postaci piwa. Zgodnie z przepisami ustawy reklamowanie i promocja piwa nie mogą być prowadzone:
- w telewizji, radiu, kinie i teatrze między godziną 6:00 a 20:00, z wyjątkiem reklamy prowadzonej przez organizatora imprezy sportu wyczynowego lub profesjonalnego w trakcie trwania tej imprezy;
- na kasetach wideo i innych nośnikach;
- w prasie młodzieżowej i dziecięcej;
- na okładkach dzienników i czasopism;
- na słupach i tablicach reklamowych i innych stałych i ruchomych powierzchniach wykorzystywanych do reklamy, chyba że 20% powierzchni reklamy zajmować będą widoczne i czytelne napisy informujące o szkodliwości spożycia alkoholu lub o zakazie sprzedaży alkoholu małoletnim;
- przy udziale małoletnich.
Zakazy te nie obejmują reklamy i promocji napojów alkoholowych:
prowadzonej wewnątrz pomieszczeń hurtowni;
w wydzielonych stoiskach lub punktach prowadzących wyłącznie sprzedaż napojów alkoholowych;
na terenie punktów prowadzących sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży.
Reklama napojów alkoholowych a opłaty z nią związane
Podmioty świadczące usługę będącą reklamą napojów alkoholowych wnoszą opłatę w wysokości 10% podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług wynikającej z tej usługi. Sporządzają oni zbiorczą deklarację miesięczną według wzoru określonego na podstawie ustawy i składają ją w terminie do 20. dnia miesiąca następującego bezpośrednio po miesiącu, w którym upłynął termin na wystawienie faktury, zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług, na wynagrodzenie lub jego część.
Przeciwdziałanie nadużywaniu alkoholu a reklama napojów alkoholowych
W Polsce bardzo dużą uwagę przywiązuje się do tego, aby przeciwdziałać nadużywaniu alkoholu. Dlatego też zakazane jest publiczne rozpowszechnianie napojów wysokoprocentowych – reklama napojów alkoholowych może dotyczyć wyłącznie piwa i to wyłącznie zgodnie ze ściśle określonymi zasadami.
Aby doszło do reklamy alkoholu, musi być ona publiczna, stąd często takie działania są zlecanie osobom publicznym na ich social mediach – pod warunkiem że dostęp do nich mają jedynie określone osoby, konkretna ich liczba (a nie nieograniczona – aby wykluczyć możliwość publicznego rozpowszechniania napoju).
Główne zakazy związane z reklamami napojów alkoholowych są takie, aby jednoznacznie i bezpośrednio zaznaczyć, że nie są przeznaczone dla osób poniżej 18. roku życia, a także aby nie występowały w nich dzieci.
