Wystarczy chwila nieuwagi, a komputer zaczyna pracować wolniej, w przeglądarce pojawiają się dziwne paski z linkami i znienacka wyskakują reklamy. Co robić, by się ustrzec przed takimi nieprzyjemnościami? Jak usunąć uprzykrzające życie programy takie jak adware i spyware?
Adware i spyware - co to takiego?
Zacznijmy od definicji pojęć. Adware to złośliwe aplikacje reklamowe, które po zainstalowaniu (umyślnym lub nie) zaczynają wyświetlać użytkownikowi komputera komunikaty promocyjne. Co najgorsze, takie reklamy są bardzo uciążliwe - potrafią wtapiać się w strony internetowe w miejscach, w których ich wcześniej nie było. Często też wyskakują razem z otwieranymi zakładkami w przeglądarce. Niektóre adware zmieniają stronę główną browsera - czyli tą, która zawsze otwiera się jako pierwsza po włączeniu programu. Najbardziej wredne aplikacje reklamowe umieją modyfikować wyniki wyszukiwania, dodając własne linki. Po kliknięciu w taki odnośnik może się zdarzyć, że na dysk twardy zacznie się ściągać niebezpieczny wirus.
Spyware zaś to programy, które zbierają informacje na temat użytkownika komputera. Ich perfidną cechą jest to, że często podszywają się pod użyteczne oprogramowanie - czyli są de facto trojanami. Spyware mają różny zasięg działania - część z nich zbiera tylko dane o używanych programach i otwieranych stronach, te bardziej zaawansowane potrafią nawet wykradać numery kart kredytowych i hasła do banków. Trzeba podkreślić, że spyware i adware mają wiele wspólnego - szkodliwe aplikacje reklamowe potrafią śledzić poczynania internauty, by serwować mu konkretne przekazy.
Jak poznać, że mamy takie złośliwe oprogramowanie na komputerze? W przypadku adware diagnoza jest szybka - jego działanie widać gołym okiem. Spyware zaś działa w ukryciu. Jego obecność można wykryć na dwa sposoby. Pierwsza możliwość to przeskanowanie dysku twardego i RAMu którymś z wielu dostępnych skanerów. Drugą opcją jest samodzielnie znalezienie zainstalowanego spyware, przeglądając zawartość komputera. Nazwy najpopularniejszych aplikacji tego rodzaju można bez problemu znaleźć w internecie. Jeśli namierzysz na swoim komputerze spyware lub adware, czytaj dalej - prezentujemy trzy metody działania.
Usunąć adware i spyware - metoda pierwsza - prewencja
Znane powiedzenie uczy nas, że “Polak mądry po szkodzie”. Aby zadać kłam starym porzekadłom, warto pomyśleć zawczasu. W trakcie surfowania po internecie bądź uważny - nie klikaj w każdy link, nie wchodź na podejrzane strony. Rozpoznanie niebezpiecznych witryn WWW dla początkującego może wydawać się trudne, doświadczony użytkownik szybko wyczuje, że znajduje się w zakątku cyberprzestrzeni o szemranej reputacji.
Do najbardziej znanych siedlisk adware i spyware należą: strony z pornografią, zbiory torrentów oraz portale z darmowymi programami. Trzeba zwracać uwagę przede wszystkim na fałszywe linki w takich miejscach, a także na wyskakujące okienka z pytaniami, które po kliknięciu odpowiedzi mogą przekierowywać do ściągnięcia niebezpiecznego wirusa. Wzmóc czujność powinny też klasyczne już informacje o rzekomym wygraniu iPada/iPhone’a/miliona dolarów - to znany wabik, mający zmusić internautę do udostępnienia swoich danych. Następny przekręt to wyświetlane przy filmach informacje o braku właściwych kodeków do ich odtworzenia. Oprócz tego można natknąć się na miliony mutacji reklam z cudownymi środkami na odchudzanie i wydłużanie przyrodzenia.
Kolejną rzeczą, na jaką powinien zwracać uwagę internauta, jest pochodzenie programów. Aplikacje trzeba zawsze ściągać z zaufanych stron. Niestety, często to nie wystarczy - nawet całkiem znane i użyteczne programy mogą zawierać w sobie niemiłe niespodzianki. Bądź uważny w trakcie procesu instalacji, patrz dokładnie, na co się godzisz. Twórcy oprogramowania potrafią niezwykle sprytnie wcisnąć informację o instalacji toolbara przeglądarkowego (paska reklamowego) lub innej nieprzyjemnej rzeczy w kolejnych częściach instalatora. Jeżeli dana aplikacja pyta cię, czy wybrać instalację standardową (typical, standard, default), zawsze stawiaj na opcję zaawansową (advanced, custom). Często okazuje się, że w rozszerzonym menu pojawiają się informacje o innych, niechcianych elementach, instalowanych razem z programem. Wtedy wystarczy odznaczyć je albo nie zgodzić się na wybór, by wyjść z tej sytuacji bez szwanku.
Ważnym elementem prewencji jest oczywiście zainstalowanie dobrego programu antywirusowego. Taki obrońca komputera zazwyczaj potrafi wykryć instalację złośliwego oprogramowania i zapobiec jej. Istnieją też aplikacje przeznaczone ściśle do monitorowania dysku twardego pod kątem obecności adware i spyware, takie jak Spyware Terminator. W przeglądarce mądrze jest zainstalować skuteczny bloker reklam - AdBlock Plus.
Usunąć adware i spyware metoda druga - programy usuwające
W internecie można znaleźć wiele aplikacji, które skutecznie usuwają adware i spyware. Są one na ogół skuteczne, a niektóre z nich potrafią nawet monitorować stan komputera w czasie rzeczywistym. Do najlepszych programów usuwających należą: Spyware Terminator, Microsoft Windows Defender, PC Tools Spyware Doctor oraz Spy Sweeper. Uwaga! Nawet w przypadku tego rodzaju oprogramowania trzeba mieć się na baczności - najbardziej perfidni hakerzy potrafią tworzyć spyware, które jest łudząco podobne do uczciwych programów usuwających!
Usunąć adware i spyware - metoda trzecia - usuwanie ręczne
Zaawansowani użytkownicy mogą spróbować samodzielnie usunąć wredne programy. W tym celu należy najpierw przejrzeć listę zainstalowanego oprogramowania, a następnie wykaz działających w tle procesów w Menedżerze Zadań. Nazwy aplikacji, które budzą podejrzenie, można zweryfikować w internecie. Jeśli na komputerze znajdzie się jakiś intruz, pierwszą rzeczą do zrobienia jest zamknięcie jego procesu w Menedżerze Zadań. Potem trzeba spróbować ręcznej dezinstalacji - z większością adware może się udać, spyware potrafi sprawiać większe kłopoty. Obeznani w arkanach Windowsa powinni na własną rękę poszukać wpisów w rejestrze, dokonanych przez niechcianą aplikację.
Najbardziej rozpowszechnione typy adware, które ingerują w wygląd stron i zmieniają adres startowy, zazwyczaj zagnieżdżają się w przeglądarce. W Google Chrome instalują się jako rozszerzenia, w Firefoksie jako dodatki. Oba te popularne browsery pozwalają na łatwe ich usunięcie. Najczęściej można natknąć się na adware o nazwach AdSense, V9.com (zmienia stronę startową) oraz Delta-Search. Jeśli te uprzykrzające życie dodatki do przeglądarki nie chcą się usunąć z jej poziomu, niezbędny okaże się osobny program czyszczący.
