Ze statusem usługodawcy wiąże się wiele obowiązków, przede wszystkim o charakterze informacyjnym, których naruszenie może skutkować karą grzywny, odpowiedzialnością odszkodowawczą bądź też uznaniem działań przedsiębiorcy za praktykę wprowadzającą w błąd lub za czyn nieuczciwej konkurencji. Przeczytajmy, jakie są obowiązki przedsiębiorcy świadczącego usługi drogą elektroniczną?
Czym jest świadczenie usług drogą elektroniczną?
Świadczenie usług drogą elektroniczną to:
Ta enigmatyczna definicja sprowadza się w praktyce do świadczenia takich usług, jak rezerwacja miejsc noclegowych on-line czy usług w ramach sklepu internetowego (założenie konta, możliwość dokonywania zakupów i inne funkcje).
Podmioty umożliwiające dostęp do tego rodzaju funkcji powinny pamiętać o ustawowych obowiązkach, jakie wiążą się z ich obecnością w internecie, bez względu na to, czy takie działania są głównym przedmiotem ich działalności, czy też nie.
Podstawowe informacje o usługodawcy jako obowiązki przedsiębiorcy świadczącego usługi drogą elektroniczną
Zasadniczym obowiązkiem usługodawcy jest przekazanie w sposób wyraźny, jednoznaczny i bezpośrednio dostępny poprzez system teleinformatyczny, którym posługuje się usługobiorca, informacji pozwalających na zidentyfikowanie przedsiębiorcy świadczącego daną usługę. Obowiązek ten stanowi gwarancję przejrzystości i bezpieczeństwa dla użytkownika oraz umożliwia mu późniejsze dochodzenie roszczeń wobec usługodawcy.
Przepisy wymagają od usługodawcy poinformowania o:
-
adresach elektronicznych,
-
imieniu i nazwisku,
-
miejscu zamieszkania i adresie,
-
nazwie lub firmie wraz z siedzibą i adresem.
Przedsiębiorca, którego działalność na podstawie odrębnych przepisów wymaga uzyskania zezwolenia, jest ponadto zobowiązany do podania informacji dotyczących:
-
właściwego zezwolenia,
-
organu zezwalającego.
Podobnie w przypadku osób wykonujących zawód, do którego dostęp uzależniony jest od spełnienia określonych wymagań ustawowych, konieczne jest poinformowanie o:
-
imieniu i nazwisku, miejscu zamieszkania i adresie (nazwie, firmie, siedzibie oraz adresie) pełnomocnika, jeżeli został ustanowiony,
-
samorządzie zawodowym, do którego należy,
-
tytule zawodowym wraz z państwem, w którym został przyznany,
-
numerze w rejestrze publicznym, do którego jest wpisany, ze wskazaniem nazwy rejestru i organu, który go prowadzi,
-
obowiązujących dla danego zawodu zasadach etyki oraz sposobie, w jaki można się z nimi zapoznać.
Niepodanie przez usługodawcę tych podstawowych danych, jak również podanie przez niego danych nieprawdziwych lub niepełnych, stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny.
Szczególne zagrożenia i informacje o plikach cookies
Usługodawca zobowiązany jest do zapewnienia usługobiorcy dostępu do aktualnej informacji o:
-
szczególnych zagrożeniach związanych z korzystaniem z usługi świadczonej drogą elektroniczną,
-
funkcji i celu oprogramowania lub danych niebędących składnikiem treści usługi, wprowadzanych przez usługodawcę do systemu teleinformatycznego, którym posługuje się usługobiorca.
Pierwszy z wymienionych obowiązków sprowadza się do przekazania użytkownikowi, oczywistych, jak się wydaje, informacji o tym, że w trakcie korzystania z usług dostępnych w internecie istnieje możliwość zainfekowania systemu użytkownika wirusami i aby zminimalizować ryzyko powstania szkód, należy przestrzegać określonych środków ostrożności.
Drugi obowiązek odnosi się natomiast do korzystania przez usługobiorcę z tzw. plików cookies („ciasteczek”), czyli plików przechowywanych na komputerze użytkownika, służących do monitorowania jego preferencji, historii odwiedzin poszczególnych witryn itd. Przy użyciu ciasteczek usługodawca zbiera informacje o użytkownikach korzystających z jego usług, dlatego też konieczne jest poinformowanie usługobiorcy, że takie działania mają miejsce.
Obowiązek wprowadzenia regulaminu
W każdym wypadku, gdy działalność przedsiębiorcy wiąże się choćby ubocznie ze świadczeniem usług drogą elektroniczną, konieczne jest wprowadzenie przez niego regulaminu, w którym zawrze on wymagane prawem informacje. Regulamin powinien być udostępniony usługobiorcy przed zawarciem umowy o świadczenie takich usług. Użytkownik może również zażądać udostępnienia mu regulaminu w sposób umożliwiający pozyskiwanie, odtwarzanie i utrwalanie jego treści (np. poprzez możliwość ściągnięcia go w formacie pdf).
Regulamin powinien zawierać w szczególności:
-
rodzaje i zakres usług świadczonych drogą elektroniczną,
-
warunki świadczenia usług drogą elektroniczną, w tym wymagania techniczne niezbędne do współpracy z systemem teleinformatycznym, którym posługuje się usługodawca oraz zakaz dostarczania przez usługobiorcę treści o charakterze bezprawnym,
-
warunki zawierania i rozwiązywania umów o świadczenie usług drogą elektroniczną,
-
tryb postępowania reklamacyjnego.
Obowiązek zapewnienia działania systemu teleinformatycznego
Usługodawca odpowiedzialny jest również za zapewnienie działania systemu teleinformatycznego, którym się posługuje. Przedsiębiorca ma zgodnie z ustawą, w razie gdy wymaga tego właściwość usługi, udostępnić nieodpłatnie użytkownikowi:
-
korzystanie z usługi w sposób uniemożliwiający dostęp osób nieuprawnionych do treści przekazu składającego się na tę usługę, w szczególności przy wykorzystaniu technik kryptograficznych odpowiednich dla właściwości świadczonej usługi,
-
jednoznaczną identyfikację stron usługi oraz potwierdzenie faktu złożenia oświadczeń woli i ich treści, niezbędnych do zawarcia umowy o świadczenie tej usługi, w szczególności poprzez wykorzystanie bezpiecznego podpisu elektronicznego.
Zobowiązany jest także do bezpłatnego umożliwienia użytkownikowi możliwości zakończenia, w każdej chwili, korzystania z usługi świadczonej drogą elektroniczną.
Przetwarzanie danych osobowych
Świadcząc usługi drogą elektroniczną, przedsiębiorca przetwarza również dane osobowe użytkowników. W tym zakresie usługodawca zobowiązany jest do umożliwienia użytkownikowi uzyskania aktualnych informacji o:
-
możliwości korzystania z usługi świadczonej drogą elektroniczną anonimowo lub z wykorzystaniem pseudonimu,
-
udostępnianych przez usługodawcę środkach technicznych zapobiegających pozyskiwaniu i modyfikowaniu przez osoby nieuprawnione danych osobowych przesyłanych drogą elektroniczną,
-
podmiocie, któremu powierza przetwarzanie danych, ich zakresie i zamierzonym terminie przekazania, jeżeli usługodawca zawarł z tym podmiotem umowę o powierzenie do przetwarzania danych.
Informacje te powinny być stale i łatwo dostępne dla użytkownika za pomocą systemu teleinformatycznego, którym się posługuje.
Sposób przekazania informacji
Nie bez znaczenia pozostaje forma i sposób przekazywania informacji użytkownikom. Ustawa wymaga, by były one przekazywane w sposób czytelny i zrozumiały oraz by nie wprowadzały w błąd.
Naruszeniem tego obowiązku będzie zatem umieszczenie informacji w trudno dostępnym miejscu, zamieszczenie ich w sposób, który istotnie utrudnia ich odczytanie lub też udostępnianie informacji zniekształconych.
Taka sytuacja może rodzić dwojakie konsekwencje. Z jednej strony naraża przedsiębiorcę na zarzut, iż de facto wymagane prawem informacje nie zostały dostarczone do użytkownika, co jako wykroczenie zagrożone jest karą grzywny. Z drugiej strony natomiast tego rodzaju naruszenia mogą stanowić podstawę dla wszczęcia postępowania przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i mogą zostać uznane za nieuczciwą praktykę rynkową lub czyn nieuczciwej konkurencji.
Przykładem sankcjonowania tego rodzaju naruszeń może być decyzja z 30 maja 2005 r., w której Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wskazał, że działanie polegające nieudostępnieniu użytkownikowi informacji, które są wymagane przez ustawę o świadczeniu usług drogą elektroniczną: „(…) świadczy o sprzeniewierzeniu się woli prawodawcy i stanowi niedopełnienie przez przedsiębiorcę obowiązku udzielenia konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji o przysługujących im prawach. Tym samym jest działaniem bezprawnym. (…) należy stwierdzić, iż opisane działanie przedsiębiorcy, naruszające przepisy ustaw o świadczeniu usług drogą elektroniczną i o prawach konsumentów oraz rozporządzenia, niewątpliwie godziło w interes konsumenta i rodziło po jego stronie niekorzystne skutki” [Decyzja Prezesa Urzędu ochrony konkurencji i Konsumentów nr 35/2005 z 30 maja 2005 r.]. Z tego też względu naruszenie obowiązków informacyjnych zostało w decyzji uznane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.
W praktyce przedsiębiorcy prowadzący działalność w internecie realizują obowiązki narzucone przez ustawę poprzez umieszczenie odpowiednich informacji lub odnośnika do niej np. w stopce strony internetowej lub w zakładce „Kontakt” bądź też wprowadzają je do regulaminu lub tworzą specjalny dokument tzw. „politykę prywatności”, udostępniany w widocznym miejscu na stronie internetowej.
