Uzyskiwanie przychodów z praw autorskich może w pewnych przypadkach generować skutki na gruncie podatku od towarów i usług. W związku z tym pod rozwagę należy poddać kwestię, czy dopuszczalne jest zwolnienie z VAT przychodów z praw autorskich. Wyjaśnimy tą kwestię w poniższym artykule.
Prawa autorskie a podatek VAT
Jak wskazaliśmy na wstępie, tylko w niektórych przypadkach prawa autorskie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Tytułem wstępu wskażmy, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej. W konsekwencji takie działanie jak sprzedaż praw autorskich czy udzielenie licencji stanowi na gruncie VAT świadczenie usług.
Jednocześnie należy pamiętać, że świadczenie usług podlega opodatkowaniu tylko w sytuacji, gdy jest dokonywane przez podmiot mający status podatnika VAT, czyli osobę wykonującą działalność gospodarczą.
W tym zakresie musimy zatem zwrócić uwagę na treść art. 15 ust. 3 pkt 1 oraz ust. 3a ustawy o VAT, gdzie czytamy, że za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzanych w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw artystycznego wykonania albo ich wykonanie, w tym również wynagradzanych za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.
Ww. brak opodatkowania występuje, jeżeli z tytułu wykonania tych czynności twórcy i artyści są związani ze zlecającym więzami tworzącymi stosunek prawny co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności za wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Należy zatem zaakcentować kwestię ponoszenia odpowiedzialności twórcy/artysty za swoje działania wobec osób trzecich. Tak rozumiana odpowiedzialność za wykonanie czynności określa, kto ponosi ryzyko prowadzonej działalności, a tym samym wskazuje na wyłączenie ze sfery samodzielności (i z grona podatników podatku od towarów i usług) tego podmiotu, który nie odpowiada za efekt wykonywanej pracy wobec osób trzecich.
Nie będzie więc podatnikiem w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług osoba, która w ramach podpisanej umowy będzie tworzyć ze zlecającym więzi analogiczne do stosunku pracy, nie ponosząc tym samym ryzyka ekonomicznego w związku z wykonywanymi czynnościami. Tylko spełnienie wymogów wyłączających samodzielność działania poprzez zawarcie więzi prawnej między zleceniodawcą a zleceniobiorcą co do warunków wykonywania zleconych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich pozwala jednocześnie wyłączyć wykonywane czynności z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
Przykład 1.
Pani Monika tworzy artykuły o tematyce medycznej dla portalu z USA. Z treści umowy zawartej z kontrahentem wynika, że odpowiedzialność w stosunku do osób trzecich za skutki wynikające z napisanego artykułu będzie ponosiła właśnie ona. Czy w tym przypadku kobieta jest podatnikiem podatku VAT?
Jeżeli przy pisaniu artykułów pani Monika będzie samodzielnie ponosiła ryzyko ekonomiczne związane z prowadzeniem opisanej działalności oraz miejsce wykonywania działalności będzie dowolne, niezależne od portalu z USA, to nie będą spełnione wszystkie warunki wymienione w przepisie art. 15 ust. 3 pkt 3 i art. 15 ust. 3a ustawy, które wyłączają podmioty je spełniające z grona podmiotów gospodarczych – podatników VAT. W konsekwencji w zakresie pisania artykułów oraz przekazania praw autorskich do napisanych artykułów na rzecz portalu internetowego z USA panią Monikę należy uznać za podmiot prowadzący działalność gospodarczą i podatnika VAT.
Zwolnienie z VAT przychodów z praw autorskich
Zwolnienie podmiotowe zostało uregulowane w art. 113 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Natomiast przez pojęcie sprzedaży zgodnie z art. 2 pkt 22 ustawy o VAT rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Z powyższych przepisów wynika, że do limitu sprzedaży, o którym mowa w art. 113, nie wlicza się innych czynności niż czynności wymienionych w art. 2 pkt 22 ustawy.
Następnie musimy przypomnieć, że w przypadku świadczenia usług istotne dla prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług jest określenie charakteru danej czynności, a co za tym idzie, miejsca świadczenia usługi. Od poprawności określenia miejsca świadczenia zależeć będzie, czy dane świadczenie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, czy też nie.
Jeśli usługi są świadczone na rzecz przedsiębiorcy z innego kraju, to zastosowanie ma art. 28b ustawy o VAT, który podaje, że miejscem ich opodatkowania jest kraj siedziby usługobiorcy. Oznacza to, że miejscem świadczenia, a zarazem opodatkowania przedmiotowych usług będzie terytorium, na którym znajduje się siedziba nabywcy tych usług, a nie terytorium Polski.
Jeżeli zatem dane usługi nie podlegają opodatkowaniu w Polsce, to nie mogą być uznane za odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Ponieważ czynności nie mieszczą się w pojęciu sprzedaży, o której mowa w ww. przepisie, podatnik nie powinien ich brać pod uwagę, określając wysokość sprzedaży uprawniającej do skorzystania ze zwolnienia podmiotowego.
Powracając zatem do naszego przykładu, wskażmy, że świadczone przez panią Monikę usługi polegające na pisaniu artykułów oraz przekazaniu do nich praw autorskich na rzecz portalu internetowego z USA nie będą podlegały opodatkowaniu w Polsce. W związku z tym, że miejscem świadczenia, a zarazem opodatkowania wykonywanych usług nie jest terytorium kraju, zwolnienie podmiotowe z art. 113 ustawy o VAT również nie będzie miało zastosowania.
Zaznaczmy też, że w sytuacji, gdyby przekazanie praw autorskich lub udzielenie licencji miało miejsce na rzecz podmiotu z Polski, takie odpłatne świadczenie usług mogłoby korzystać ze zwolnienia podmiotowego. Warto wskazać, że art. 113 ust. 13 ustawy o VAT wskazujący na czynności wykluczające zwolnienie nie wymienia odpłatnego przekazania praw autorskich lub udzielenia licencji.
Podsumowując przedstawione zagadnienie, możemy stwierdzić, że prawa autorskie mogą być przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Jeżeli usługa podlega opodatkowaniu na terenie RP, podatnik ma możliwość zastosowania zwolnienia podmiotowego od VAT.
