Jakie podatki płaci przedsiębiorca i od czego zależą?

Rozpoczynając prowadzenie działalności gospodarczej, trzeba liczyć się z obowiązkiem płacenia podatków. Jakie podatki musi płacić przedsiębiorca? Czy zawsze muszą być dla niego niekorzystne? Niekoniecznie! Artykuł opisuje jakie podatki płaci przedsiębiorca!

Jakie podatki płaci przedsiębiorca - pojęcie podatku

Z uwagi na to, że większość uznaje podatki jako przykry obowiązek narzucony nam przez państwo, warto rozpocząć od samej ich definicji. Ordynacja podatkowa w art. 6 wyjaśnia, że podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.

W jakim celu płacimy podatki? Otóż podatki są jednym z podstawowych dochodów budżetu, które zapewniają pokrycie wydatków państwa. Dzięki nim następuje redystrybucja dochodu i majątku narodowego między podatnikami a państwem i samorządami terytorialnymi. Co jeszcze zawdzięcza im państwo? Pełnią funkcję stymulacyjną, czyli stymulują gospodarkę do rozwoju (wywierają wpływ na warunki działania jednostek oraz na kierunki i tempo ich rozwoju). Objawia się to m.in. różnego rodzaju ulgami podatkowymi bądź specjalnymi strefami ekonomicznymi.

Podatek dochodowy

Płacenie podatku dochodowego to obowiązek każdego przedsiębiorcy, który osiąga przychody. Decydujący wpływ na jego wysokość ma zadeklarowana forma opodatkowania. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyróżnia 2 formy opodatkowania dochodów:

• skala podatkowa 12% i 32% od nadwyżki 120 000 zł dochodu,

• podatek liniowy 19%.

Kolejne dwie formy to tzw. zryczałtowane formy opodatkowania i są to:

• ryczałt ewidencjonowany,

• karta podatkowa (niedostępna dla nowych firm, aktualnie tylko kontynuowana przez podmioty stosujące ją jako forma opodatkowania od 2021 roku).

Czym się różnią formy opodatkowania, które wymienia ustawa o PIT od zryczałtowanych form opodatkowania? Mianowicie przy stosowaniu jednej z ogólnych form opodatkowania (skala podatkowa lub podatek liniowy) podatek określony jest stawką procentową i oblicza się go od dochodu.

Podatek dochodowy płacony w formie ryczałtu ewidencjonowanego zależy od osiągniętego przychodu i obowiązującej stawki ryczałtu, która jest przypisana dla danej działalności. Koszty uzyskania przychodu, odmiennie niż w przypadku skali podatkowej i podatku liniowego, nie mają wpływu na wysokość podatku.

Z kolei podatek płacony w formie karty podatkowej w ogóle nie zależy od przychodu i kosztów uzyskania przychodów, ponieważ ustalana jest jednolita stawka podatku w każdym roku podatkowym.

Skala podatkowa (zasady ogólne)

Skala podatkowa (inaczej zasady ogólne) to najpowszechniejsza i podstawowa forma opodatkowania dochodów. Przyjmowana jest z urzędu, zatem podatnicy nie muszą składać oświadczenia, aby ją wybrać.

Przy skali podatkowej wyróżnia się dwie stawki podatku: 12% i 32%. Jeżeli dochód w danym roku podatkowym nie przekroczył pierwszego progu podatkowego 120 000 zł, to podatek wylicza się według stawki 12%. Wyliczając podatek w pierwszym progu podatkowym, dodatkowo pomniejsza się go o tzw. kwotę zmniejszającą podatek.

Po przekroczeniu progu podatkowego 120 000 zł dochodu podatek do zapłaty wynosi 10 800 zł + 32% od nadwyżki powyżej 120 000 zł.

Dodatkowo przedsiębiorcy mogą pomniejszyć swój dochód o wartość zapłaconych w danym okresie rozliczeniowym (miesiącu lub kwartale) składek ZUS na ubezpieczenie społeczne. Od lipca 2022 roku nie jest możliwe obniżenie dochodu o ulgę dla klasy średniej, bowiem nastąpiła likwidacja tej ulgi. Natomiast możliwe jest nieuiszczanie podatku (natomiast należy go oczywiście wyliczać) w przypadku gdy dochód nie przekroczył 85 528 zł w przypadku korzystania z ulgi na powrót czy ulgi dla rodzin 4+ czy ulga dla seniorów aktywnych zawodowo.

Zasady ogólne umożliwiają przedsiębiorcom skorzystanie z różnego rodzaju ulg podatkowych przy rocznym rozliczaniu dochodu (np. ulgi na dzieci, ulgi na internet itp.).

Podatek liniowy

Stawka podatku liniowego zawsze wynosi 19%, bez względu na wysokość osiągniętych dochodów przedsiębiorcy. Jest to podstawowa różnica pomiędzy podatkiem liniowym a podatkiem płaconym na zasadach ogólnych. Z czym wiąże się jednolita stawka podatku niezależna od dochodu?

Podatek liniowy z pewnością będzie opłacalny dla osób, które osiągają wysokie dochody (min. 130 000 zł rocznie), ale muszą liczyć się z tym, że ta forma opodatkowania wyklucza stosowanie większości ulg podatkowych oraz wspólne rozliczenie z małżonkiem. Od dochodu można jedynie odliczyć wartość zapłaconych w danym okresie składek ZUS na ubezpieczenie społeczne oraz w związku z nowelizacją polskiego ładu 2.0 również składki zdrowotne do limitu rocznego 8700 zł (limit ten będzie ulegał zmianie z roku na rok).

Co istotne nie wszyscy mogą skorzystać z tej formy opodatkowania. Jednym z powodów, przez który nie jest możliwe skorzystanie z podatku liniowego, jest świadczenie usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy. Dotyczy to usług o tym samym charakterze, co praca, którą podatnik wykonywał bądź wykonuje dla niego na etacie. Przepis ten odnosi się do tego samego roku podatkowego.

Ryczałt

Ryczałt ewidencjonowany to tzw. uproszczona forma opodatkowania, gdzie podatek rozliczany jest od osiągniętego przychodu, a nie dochodu. Oznacza to, że koszty uzyskania przychodu w ogóle nie są brane pod uwagę. W rezultacie jest to niezwykle korzystna opcja dla tych, którzy nie będą ponosili wysokich kosztów.

Aby można było skorzystać z ryczałtu, podatnicy muszą spełnić odpowiednie warunki, m.in.:

• nie przekroczyć określonego limitu obrotów (2.000.000 euro);

• rodzaj działalności, który prowadzą może być opodatkowany w formie ryczałtu;

• nie wykonywać (i nie wykonywać także w roku poprzednim) usług na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy.

Wysokość stawki ryczałtu uzależniona jest od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Aktualnie obowiązujące stawki ryczałtu - 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12%, 12,5%, 14%, 15% oraz 17%, w zależności od rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej.

Dokładny wykaz stawek znajduje się w art. 12 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Ryczałt, podobnie jak podatek liniowy, wyklucza skorzystanie z ulg podatkowych i wspólne rozliczenie z małżonkiem.

Karta podatkowa

Cechą karty podatkowej jest to, że wysokość płaconego podatku nie ma nic wspólnego z faktycznie osiąganym dochodem z prowadzonej działalności gospodarczej. Wysokość stawki karty podatkowej zależy m.in. od:

• liczby ludności miejscowości, w której działalność będzie prowadzona,

• wielkości zatrudnienia,

• rodzaju wykonywanych usług,

• rozmiaru działalności podatnika itp.

Tak jak w przypadku ryczałtu, z karty podatkowej mogą skorzystać podatnicy, którzy prowadzą określony rodzaj działalności i nie przekroczyli limitu zatrudnienia. Pełna lista działalności mogących korzystać z karty podatkowej znajduje się w art. 23 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Do liczby pracowników wlicza się osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę nakładczą oraz członków rodziny mających inne niż podatnik miejsce pobytu stałego lub czasowego.

Karta podatkowa nie zakłada skorzystania z ulg podatkowych i wspólnego rozliczenia.

Podatek od towarów i usług (VAT)

VAT, czyli podatek od towarów i usług to podatek obrotowy obciążający tzw. wartość dodaną na każdym etapie produkcji i dystrybucji poszczególnych dóbr (towarów i usług). Stanowi, co do zasady, różnicę pomiędzy VAT uzyskanym ze sprzedaży towarów klientom (podatek należny) a VAT zapłaconym przy zakupie towarów (podatek naliczony).

Aktualnie obowiązujące stawki VAT wynoszą 23%, 8% i 5%. Wyróżnia się również tzw. preferencyjną stawkę VAT 0%, którą stosuje się dopiero po spełnieniu odpowiednich warunków (np. w WDT czy transporcie międzynarodowym). W praktyce można się również spotkać ze stawką “zw” (zwolnienie z VAT) lub “np” (nie podlega).

Skąd wiedzieć, jaką stawką VAT opodatkować naszą działalność? Należy zajrzeć do ustawy o podatku od towarów i usług. Podstawową stawką VAT w Polsce jest 23%. Stawka 8% stosowana jest w odniesieniu do:

• towarów i usług wymienionych w załączniku 3. do ustawy o VAT,

• dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym

Stawkę 5% stosuje się w odniesieniu do:

• towarów wymienionych w załączniku 10. do ustawy o VAT, obejmuje ona podstawowe towary żywnościowe tj. chleb, produkty zbożowe, nabiał, przetwory mięsne oraz soki, książki oraz czasopisma specjalistyczne.

Z VAT czy bez VAT?

Niektóre czynności wykonywane w ramach działalności są automatycznie zwolnione przedmiotowo z opodatkowania VAT. Zostały one wymienione w art. 43 ustawy o podatku od towarów i usług.

Początkujący przedsiębiorcy mogą jednak zdecydować się na zwolnienie podmiotowe z VAT, czyli ze względu na osiągany obrót, który nie może przekroczyć limitu 200 000 zł rocznie. Konieczne jest wówczas pilnowanie wysokości osiąganego dochodu, ponieważ w momencie przekroczenia limitu powstaje obowiązek zarejestrowania się do VAT jako czynny podatnik. Automatycznie czynność, która spowodowała jego przekroczenie, jest już opodatkowana.

Niektórzy przedsiębiorcy już od pierwszej sprzedaży muszą być czynnymi podatnikami VAT. Dotyczy to podatników:

1. dokonujących dostaw:
1. towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy,
2. towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:

• energii elektrycznej (CN 2716 00 00),
• wyrobów tytoniowych,
• samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,

• preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),
• komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),
• urządzeń elektrycznych (PKWiU 27),
• maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28),

• pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.3),
• motocykli (PKWiU ex 45.4);

1. prawnicze,
2. w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
3. jubilerskie,
4. ściągania długów, w tym factoringu;
5. nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju. 

Podatek od nieruchomości

Posiadając nieruchomość na własność, przedsiębiorca musi liczyć się z zapłatą podatku od nieruchomości. Jego wysokość każdego roku ustala organ wykonawczy (prezydent, burmistrz, wójt) w formie decyzji.

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)

W kontekście zawierania umów z osobami nieprowadzącymi działalności gospodarczej (np. sprzedaży, pożyczki, darowizny itp.) może powstać obowiązek zapłaty PCC. Stawka podatku kształtuje się różnie w zależności od rodzaju zawartej umowy.