Prawie każdemu pracownikowi, który jest rodzicem, chociaż raz zdarzyła się sytuacja, w której wykorzystał L4 na dziecko. Kodeks pracy daje rodzicom–pracownikom możliwość usprawiedliwienia nieobecności w pracy z powodu konieczności zapewnienia opieki nad dzieckiem. Kto ma prawo do tego uprawnienia, w jakim wymiarze i czy za ten czas pracownikowi przysługuje wynagrodzenie?
Kiedy lekarz wystawi L4 na dziecko?
L4 na dziecko można otrzymać w razie potrzeby sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. Możliwość skorzystania z takiego rozwiązania ma zarówno matka, jak i ojciec dziecka, ale nie mogą sprawować tej opieki jednocześnie. Ważne jest jednak, aby rodzic był objęty ubezpieczeniem chorobowym, gdyż dzięki temu jego nieobecność w pracy będzie usprawiedliwiona, a za czas tej absencji zatrudniony będzie miał prawo do pobierania zasiłku opiekuńczego. Zwolnienie lekarskie może zostać wystawione na dziecko własne, przysposobione lub przyjęte na wychowanie oraz na dziecko małżonka (przy czym nie jest obowiązkowe jego przysposobienie).
Kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy na chore dziecko?
Zasady przyznawania zasiłku opiekuńczego reguluje ustawa o świadczeniach pieniężnych z tytułu choroby i macierzyństwa. W przypadku choroby dziecka wspomniane świadczenie będzie przysługiwało, gdy:
- rodzic podlega ubezpieczeniu chorobowemu;
- w gospodarstwie domowym nie ma osoby, która mogłaby się zająć potomkiem.
Istotne jest to, że jeżeli jeden z rodziców ma orzeczoną niezdolność do pracy i w tym samym czasie zachoruje jego pociecha, wówczas drugi z opiekunów może wziąć zwolnienie na chore dziecko. Mimo że w gospodarstwie domowym przebywa jeden z rodziców, to fakt choroby jest równoznaczny z tym, że nie może on zapewnić odpowiedniej opieki potomkowi. W takiej sytuacji rodzic, który będzie chciał skorzystać z zasiłku opiekuńczego, powinien dostarczyć pracodawcy kopię zwolnienia lekarskiego.
Zasiłek opiekuńczy wypłacany jest w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku i przysługuje od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu – nie obowiązuje tu okres wyczekiwania, tak jak w przypadku zasiłku chorobowego.
Korzystanie z zasiłku opiekuńczego przez rodziców w tym samym czasie
Jak wspomniano wcześniej, rodzice nie mogą korzystać z zasiłku opiekuńczego w tym samym czasie. Istnieje jednak wyjątek od tej reguły. Chodzi o sytuację, w której jedno z dzieci jest chore, a drugie przebywa w szpitalu i konieczne jest, aby jeden z opiekunów pozostał tam z nim. Z powodu braku możliwości zapewnienia opieki w dwóch lokalizacjach przez jednego z rodziców, zwolnienie na chore dziecko mogą otrzymać wtedy ojciec i matka.
Wymiar zwolnienia lekarskiego na dziecko
Rodzic może skorzystać ze zwolnienia lekarskiego na chore dziecko w celu sprawowania nad nim osobistej opieki, ale w określonym wymiarze. Długość takiego zwolnienia zależy od wieku dziecka. Rodzice młodszych dzieci mają prawo do 60 dni zwolnienia w ciągu roku kalendarzowego, aż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia. Wymiar ten jest niezależny od liczby posiadanych dzieci. Jeśli dziecko skończy 14 lat, wówczas rodzic może sprawować nad nim opiekę maksymalnie przez 14 dni w roku. Rodzice dzieci niepełnosprawnych, które ukończyły 14 lat, ale są jeszcze niepełnoletnie, mogą pobierać zasiłek opiekuńczy przez 30 dni w ciągu roku kalendarzowego. Warto również wspomnieć, że pracownik może korzystać również z opieki nad innym członkiem rodziny niż dziecko, przy czym świadczenia za ten czas może pobierać maksymalnie przez 14 dni w ciągu roku.
Przykład 1.
Pani Maria ma dwoje dzieci – córkę w wieku 8 lat i syna w wieku 11 lat. W maju 2024 roku pani Maria otrzymała zwolnienie lekarskie w celu sprawowania opieki nad chorym synem na okres 22 dni. W październiku zachorowała jej córka, w związku z czym znów otrzymała L4, tym razem na okres 17 dni. W listopadzie zachorowała jej matka, w związku z czym otrzymała kolejne zwolnienie na opiekę nad nią przez okres 14 dni. Łącznie w ciągu roku pani Maria wykorzystała 53 dni opieki, co oznacza że w 2024 roku może otrzymać zasiłek opiekuńczy jeszcze za 7 dni.
Pracownik powinien pamiętać, że limit obniża każdy dzień kalendarzowy sprawowania opieki nad chorym dzieckiem. Oznacza to, że jeżeli L4 na dziecko zostało wystawione również na dni wolne od pracy, to one także zaliczane są do łącznego wymiaru opieki.
W sytuacji gdyby pracownik przekroczył okres 60 dni zwolnienia na dziecko, wówczas jego nieobecność należy traktować jako nieobecność usprawiedliwioną bezpłatną. Za czas, kiedy nie będzie wykonywał pracy, nie przysługuje mu bowiem wynagrodzenie.
Dokumenty do zasiłku opiekuńczego
Pracodawca będzie widział zwolnienie lekarskie swojego pracownika na koncie w PUE. Aby pracownik otrzymał świadczenie, pracodawca musi dodatkowo złożyć w ZUS-ie zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3. Ponadto ubezpieczony powinien przekazać samodzielnie do ZUS-u lub złożyć u pracodawcy wniosek Z-15a, w którym wskazuje:
- okres, za jaki będzie ubiegał się o zasiłek;
- dane dziecka, nad którym będzie sprawowana opieka;
- oświadczenia:
czy są członkowie rodziny, którzy mogą sprawować opiekę nad dzieckiem;
czy wnioskodawca pracuje w systemie pracy zmianowej;
czy w razie opieki nad dzieckiem powyżej 14. roku życia wnioskodawca pozostaje z nim w jednym gospodarstwie;
czy wnioskodawca zmienił płatnika składek w ciągu roku;
- dane drugiego rodzica lub małżonka, jeśli nie jest on rodzicem;
- dane innego członka rodziny, który otrzymał zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem, na które ubiega się o świadczenie.
Wniosek Z-15a należy złożyć u swojego płatnika składek jak najszybciej.
Zwolnienie lekarskie na chore dziecko w trakcie urlopu wypoczynkowego
Może zdarzyć się sytuacja, że w trakcie urlopu wypoczynkowego zachoruje dziecko pracownika. Pracownik może wówczas wziąć od lekarza zwolnienie lekarskie. W takiej sytuacji urlop nie jest przerywany z powodu konieczności zapewnienia opieki nad chorym dzieckiem. Co za tym idzie, pracownik nie zachowuje prawa do zasiłku za okres choroby dziecka – może zapewnić dziecku opiekę, ponieważ przebywa na urlopie wypoczynkowym, a za okres urlopu przysługuje mu prawo do wynagrodzenia.
Utrata prawa do zasiłku opiekuńczego
Zgodnie z przepisami, jeśli zwolnienie lekarskie wykorzystywane jest niezgodnie z jego przeznaczeniem, wówczas ubezpieczony traci prawo do zasiłku opiekuńczego. Dotyczy to sytuacji, kiedy pracownik w czasie sprawowania opieki wykonuje pracę zarobkową lub gdy jest domownik, który mógłby sprawować opiekę nad dzieckiem.
W razie stwierdzenia podczas kontroli wystąpienia wyżej wskazanych zdarzeń pracownik jest zobligowany do zwrotu otrzymanego świadczenia wraz z odsetkami.
Przykład 2.
Pani Luiza otrzymała L4 na dziecko, wskazując, że w domu nie ma osób, które w danym okresie mogłyby zająć się jej córką. Podczas kontroli okazało się, że jednym z domowników jest babcia, która mogła zaopiekować się swoją wnuczką. W związku z tym pani Luiza musiała zwrócić otrzymane świadczenie. Gdyby stan zdrowia babci nie pozwalał na sprawowanie opieki nad wnuczką, wówczas zwolnienie na dziecko byłoby zasadne.
Zwolnienie na chore dziecko to jeden z przywilejów pracownika, za czas którego przysługuje mu zasiłek opiekuńczy. Ważne jest, aby takie zwolnienie od pracy wykorzystywać jedynie wtedy, gdy spełnione zostaną odpowiednie warunki. Nadużycia w tym zakresie mogą spowodować, że pracownik zostanie bez środków finansowych przez cały okres, na jaki wystawiono L4.
Rozliczanie zwolnienia lekarskiego na dziecko w systemie wFirma.pl
Nieobecność pracownika spowodowaną opieką nad chorym dzieckiem można rozliczyć w systemie wFirma.pl. Aby tego dokonać wystarczy przejść do KADRY » PRACOWNICY » Szczegóły pracownika » CZAS PRACY » NIEOBECNOŚCI » DODAJ » NIEOBECNOŚĆ. Po wprowadzeniu okresu zwolnienia następnie w polu RODZAJ należy wybrać OPIEKA i zapisać zmiany.
Wówczas opieka zostanie ujęta w ewidencji czasu pracy, a wynagrodzenie będzie odpowiednio pomniejszone za czas nieobecności. Dodatkowo w przypadku pracodawców będących płatnikami zasiłków naliczony zastanie zasiłek opiekuńczy.
