Strona internetowa to specyficzny rodzaj utworu. Ze względu na swoją formę niewielu uważa ją za pełnoprawny przedmiot prawa autorskiego, podobnie zresztą jak inne dzieła zamieszczone w internecie. Funkcjonowanie fotografii czy tekstu opublikowanych na stronie internetowej jako dzieł chronionych prawem autorskim, powoli przebija się do ogólnej świadomości społecznej, ale sama witryna internetowa wciąż postrzegana jest jako element sieci, wspólny, powszechnie dostępny, dlatego niepodlegający ochronie. Przeczytaj i dowiedz się, jak chronione są prawa autorskie do strony internetowej przedsiębiorstwa.
Strona internetowa jako utwór
Prawną definicję utworu znaleźć można w art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Oprócz ogólnego określenia jego cech, ustawa przywołuje też konkretne przejawy twórczości, uznawane za utwory.
| Art. 1. 1. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). 2. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory: 1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe); 2) plastyczne; 3) fotograficzne; 4) lutnicze; 5) wzornictwa przemysłowego; 6) architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne; 7) muzyczne i słowno-muzyczne; 8) sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne; 9) audiowizualne (w tym filmowe). |
Ustawodawca nie wymienił strony internetowej bezpośrednio w katalogu utworów, jednak ze względu na szeroką definicję, zawartą w ust. 1 art. 1, a także złożoną strukturę witryny internetowej, możemy bez trudu zakwalifikować ją jako przedmiot ochrony prawnoautorskiej.
Strona internetowa składa się z dwóch zasadniczych składników:
-
layoutu - części graficznej witryny, która obejmuje wygląd strony i rozmieszczenie wszystkich jej elementów. Składają się na nią gama kolorystyczna, ikony, grafiki i font. Layout nazywany jest także interfejsem.
-
elementów technicznych - wszelkich informacji, zapisanych w kodzie źródłowym strony.
Witryna internetowachroniona jest przede wszystkim jako całość - połączenie layoutu i części technicznej. Co ważne, ochroną prawnoautorską mogą być również objęte poszczególne części interfejsu, zwłaszcza elementy graficzne czy font, pod warunkiem jednak, że spełniają warunki wymienione w ust. 1 art. 1 ustawy - mają charakter twórczy i indywidualny.
Ochrona prawnoautorska strony internetowej przedsiębiorstwa
W kontekście prawnoautorskiej ochronystrony internetowej przedsiębiorstwa, kluczową kwestią jest to, czy przedsiębiorca zlecił stworzenie witryny od podstaw, opracowanie tylko designu, czy może wykreował stronę na istniejącej platformie i skorzystał z gotowego interfejsu. Jeżeli witrynę w całości wykonała osoba trzecia (na przykład zleceniobiorca lub agencja kreatywna), to do niej należy całość praw autorskich. Nawet przekazanie zapłaty nie przenosi tych praw na przedsiębiorcę. Konieczne jest w takiej sytuacji zawarcie umowy, przenoszącej na niego autorskie prawa majątkowe (należy pamiętać, że autorskie prawa osobiste nie mogą być przez autora przeniesione na nikogo). Z analogiczną sytuacją mamy do czynienia, gdy osoba trzecia zaprojektuje i wykona sam layout - wówczas również autor i przedsiębiorca powinni zabezpieczyć interesy obu stron za pomocą umowy o przeniesienie autorskich prawmajątkowych.
Jeżeli natomiast przedsiębiorca stworzy portal na platformie, udostępniającej kod źródłowy, i wykorzysta gotowy interfejs, zasięg jego praw autorskich ogranicza się jedynie do treści, jakie zamieści na stworzonej stronie internetowej. Prawa autorskie do graficznej części strony będą przysługiwać firmie, która udostępniła kod i layout. W takiej sytuacji ważne jest oznaczenie jako autora strony tę właśnie firmę, nie zaś użytkownika platformy. Gdyby przedsiębiorca, wykorzystując gotowy interfejs, oznaczył siebie jako jego autora, będzie to wprowadzeniem odbiorców w błąd co do autorstwa. Konsekwencje takiego czynu określa art. 115 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
| Art. 115. 1. Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. |
Strona internetowa przedsiębiorstwa jako utwór pracowniczy
Witryna przedsiębiorstwa może być także dziełem pracownika przedsiębiorcy. Art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych reguluje tę sytuację następująco:
| Art 12. 1. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. |
Jak wynika z przepisu, pracodawca nie musi zawierać z pracownikiem osobnej umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, ani nawet regulować tej kwestii w umowie o pracę. Autorskie prawamajątkowe przechodzą bowiem na niego niejako z urzędu, chyba, że w umowie o pracę znajdzie się inny zapis. Pracodawca powinien jednak pamiętać, że sam fakt posiadania majątkowych praw autorskich do utworów stworzonych przez pracownika w trakcie pracy nie daje mu takich samych praw do dzieł, które powstały poza stosunkiem pracy, niezależnie od tego, czy pracownik tworzył w godzinach pracy lub używał narzędzi, które należą do pracodawcy. O ile strony nie postawiły inaczej, pracownikowi nie przysługuje także osobne wynagrodzenie za utwór, nie może on więc uzależniać wydania dzieła od wypłacenia mu osobnej sumy.
Prawa autorskie do strony internetowej przedsiębiorstwa -odpowiedzialność karna za naruszenie
Naruszanie praw autorskich dostron internetowych firm jest zjawiskiem powszechnym. Niewielka świadomość społeczna i dostępność portali internetowych ułatwia takie działania. W zwalczaniu takich praktyk przedsiębiorcy przydatne będą zwłaszcza rozdział 14 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a także ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Przepisy karne ustawy o prawie autorskim dają pokrzywdzonemu wiele możliwości. Może on domagać się zaniechania naruszenia, zażądać usunięcia skutków naruszenia, finansowej rekompensaty za wyrządzoną szkodę. To ostatnie może odbyć się na zasadach ogólnych lub, jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami, poprzez zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej dwukrotności, a nawet trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu. Należy przy tym pamiętać, że trzykrotności wynagrodzenia można żądać w sytuacji, gdy naruszenie było zawinione. Jeżeli w sprawie naruszenia orzeka sąd, może on, oprócz zasądzenia grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności, nakazać naruszającemu ogłoszenie w prasie treści wyroku lub wpłacenia odpowiedniej sumy na rzecz Funduszu Promocji Twórczości.
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zawiera przepisy, które pozwalają przedsiębiorcy, którego prawa autorskie zostały naruszone, na dochodzenia swoich praw na gruncie prawa cywilnego. Najpełniejszą regulację w tym zakresie stanowi art. 18:
| Art. 18. 1.W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać: 1) zaniechania niedozwolonych działań; 2) usunięcia skutków niedozwolonych działań; 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie; 4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych; 5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych; 6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony. |
