Darowizna i sprzedaż to dwie osobne czynności prawne, nawet jeżeli dotyczą tego samego przedmiotu. W obu tych czynnościach występuje również inne zobowiązanie podatkowe. W naszym dzisiejszym artykule zastanowimy się, w jaki sposób uniknąć podatku dochodowego gdy zajdzie sprzedaż samochodu otrzymanego w drodze darowizny.
Darowizna samochodu a jego sprzedaż
Jak wskazaliśmy na wstępie, umowa darowizny jest odrębnym stosunkiem prawnym względem umowy sprzedaży. Umowa darowizny podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, gdzie obowiązek podatkowy spoczywa na osobie obdarowanej. W przypadku darowizny pojazdu dokonanej pomiędzy członkami najbliższej rodziny istnieje możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia od podatku.
Należy wskazać, że na mocy art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Prowadzi to do wniosku, że umowa darowizny nie podlega opodatkowaniu podatkiem PIT.
Sprzedaż samochodu otrzymanego w drodze darowizny
O ile umowa darowizny nie podlega opodatkowaniu podatkiem PIT, o tyle zupełnie inaczej ta kwestia przedstawia się w zakresie umowy sprzedaży pojazdu.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy jednym ze źródeł przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
- nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
- spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
- prawa wieczystego użytkowania gruntów,
- innych rzeczy
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.
W przypadku rzeczy ruchomych okres opodatkowania obliczamy jako okres pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie.
Dodajmy też, że zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy o PIT dochodem z odpłatnego zbycia rzeczy określonym w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d, jeżeli przychód z odpłatnego zbycia nie stanowi przychodu z działalności gospodarczej, jest różnica pomiędzy przychodem uzyskanym z odpłatnego zbycia rzeczy a kosztem ich nabycia, zmniejszona o wartość nakładów poczynionych w czasie posiadania rzeczy.
Odpłatne zbycie rzeczy ruchomych podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych, a więc według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT. Rozliczenia podatku dokonuje się w zeznaniu rocznym PIT-36 składanym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Pod pojęciem nabycia należy rozumieć każdą czynność prawną, na mocy której dochodzi do przeniesienia prawa własności. W konsekwencji nabycie następuje nie tylko na mocy umowy sprzedaży, ale również na mocy umowy darowizny.
To zatem prowadzi do wniosku, że wyłączona od opodatkowania jest transakcja sprzedaży samochodu po upływie półrocznego okresu, o którym mowa w przepisie. W takim przypadku na podatniku nie będzie ciążył obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych w związku ze sprzedażą.
Przykład 1.
Osoba fizyczna 10 stycznia otrzymała w darowiźnie od swojego ojca samochód osobowy. 2 sierpnia dokonała ona sprzedaży innej osobie fizycznej. W takim przypadku podatek PIT nie wystąpi, ponieważ upłynął okres półroczny.
Przykład 2.
Osoba fizyczna 10 stycznia otrzymała w darowiźnie od swojego ojca samochód osobowy. 28 lipca dokonała ona sprzedaży innej osobie fizycznej. W tym wypadku konieczne będzie odprowadzenie podatku dochodowego według skali podatkowej w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Ustawa o PIT nie przewiduje żadnych zwolnień w zakresie odpłatnego zbycia rzeczy ruchomych w związku z czym podatnik, który chce uniknąć konieczności odprowadzenia podatku PIT od zbycia samochodu, musi odczekać wskazany okres karencji.
Sprzedaż prywatna a sprzedaż w ramach działalności gospodarczej
Wymaga podkreślenia, że przedstawione zasady będą miały zastosowanie, jeżeli odpłatne zbycie nie będzie dokonywane w ramach działalności gospodarczej. To powoduje, że kluczowe jest właściwe odróżnienie źródeł przychodu, ponieważ pozarolnicza działalność gospodarcza jest przychodem określonym w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.
Należy zaznaczyć, że prowadzenie działalności gospodarczej jest warunkowane spełnieniem przesłanek określonych w art. 5a pkt 6 ustawy o PIT. Na gruncie prawa podatkowego jest to zatem kategoria obiektywna niezależna od kwestii formalnych takich jak zarejestrowanie działalności gospodarczej.
Warto sięgnąć do dostępnego orzecznictwa, które wskazuje jakimi kryteriami warto się w tym zakresie kierować. Jak wskazał NSA w wyroku z 27 czerwca 2017 roku (II FSK 1446/15), ustalenie, że do sprzedaży samochodów doszło w wykonaniu działalności gospodarczej, wyklucza możliwość opodatkowania uzyskanego w ten sposób przychodu według zasad dotyczących odpłatnego zbycia rzeczy jako używanych.
Natomiast dla oceny, czy podatnik prowadził działalność gospodarczą w rozumieniu art. 5a pkt 6 ustawy o PIT, ma istotne znaczenie, czy była ona prowadzona w ciągu kilku lat, a nie roku, za który została wydana decyzja podatkowa.
Ciekawe wnioski w tym zakresie zaprezentował również ten sam sąd w wyroku z 24 maja 2018 roku (II FSK 1314/16): „Można przyjąć tłumaczenie, że małżonkom szybko nudziły się samochody, ale posiadania ich jednorazowo w liczbie trzech, czterech czy pięciu sztuk nie da się uzasadnić taką argumentacją. Brak również logiki w wyjaśnieniach, że auta szybko się psuły, dlatego trzeba było kupować kolejne. Skoro była tak duża ich awaryjność, to za niezgodne z regułami gospodarności prywatnego właściciela należy uznać kupowanie kolejnych »wraków« (jak je określała sama Skarżąca), remontowanie ich (przy rozbitych autach nie są to przecież szybkie, drobne naprawy), narażanie się na kolejną ich awaryjność, a zatem i kolejne naprawy przed ich sprzedażą. Trudno sobie wyobrazić, aby w komisie, na giełdzie czy na portalu internetowym oferować zepsute samochody i uzyskiwać przy tym cenę za nie znacznie wyższą niż w chwili ich nabycia. Opisana wyżej, szczególna częstotliwość dokonywanych operacji, wskazuje na z góry zaplanowaną ich systematyczność, spełniającą przesłankę ciągłości, o której mowa w art. 5a pkt 6 u.p.d.o.f.”.
Odpowiadając zatem na pytanie postawione w tytule, możemy wskazać, że metodą uniknięcia opodatkowania prywatnej sprzedaży samochodu otrzymanego w darowiźnie jest dokonanie zbycia po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca otrzymania pojazdu w darowiźnie.
Polecamy:
