Oszczędzanie na przyszłą emeryturę staje się coraz popularniejszym trendem. Warto zauważyć, że jest wiele sposobów na oszczędzanie na ten cel. Jednym z nich są wpłaty dokonywane na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE), które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych w momencie wpłaty, natomiast podlegają opodatkowaniu w momencie wypłaty. Na czym polega owo opodatkowanie? Jakie obowiązują zasady funkcjonowania rachunków IKZE? Sprawdź w artykule!
Co to jest IKZE?
Indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) to wyodrębniony rachunek IKZE w dobrowolnym funduszu emerytalnym, na który (dobrowolnie) osoba fizyczna prowadząca lub nieprowadząca działalności wpłaca środki pieniężne i tym samym gromadzi oszczędności na zwiększenie przyszłej emerytury. Na IKZE może gromadzić oszczędności wyłącznie jeden oszczędzający.
IKZE należy do tzw. III filaru polskiego systemu emerytalnego. Ma charakter dobrowolny.
IKZE jest prowadzone na podstawie umowy zawartej przez oszczędzającego w formie elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku, w formie dokumentowej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku lub w formie pisemnej:
- z funduszem inwestycyjnym albo
- z dobrowolnym funduszem emerytalnym, albo
- z podmiotem prowadzącym działalność maklerską o świadczenie usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych i prowadzenie rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego, albo
- z zakładem ubezpieczeń – ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, albo
- z bankiem o prowadzenie rachunku bankowego.
Oszczędzający ma prawo do zmiany instytucji finansowej prowadzącej jego IKZE, dokonując wypłaty transferowej.
W umowie o prowadzenie IKZE oszczędzający może wskazać jedną lub więcej osób, którym zostaną wypłacone środki zgromadzone na IKZE w przypadku jego śmierci.
Zasady funkcjonowania rachunków IKZE zostały zawarte w Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 roku o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (ustawa o IKZE).
Zasady funkcjonowania rachunków IKZE
Prawo do wpłat na IKZE przysługuje osobie fizycznej, która ukończyła 16 lat i osiąga dochody z działalności gospodarczej albo z tytułu różnego rodzaju umów (o pracę, zlecenie, dzieło, kontrakt menedżerskie itd.). Małoletni ma prawo do dokonywania wpłat na IKE lub IKZE tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskuje dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę.
Prawo do wpłat na IKZE mają osoby fizyczne nieprowadzące działalność oraz prowadzące działalność gospodarczą, stosujące formę opodatkowania:
- podatkiem liniowym, albo
- skalą podatkową, albo
- ryczałtem ewidencjonowanym.
Wpłaty dokonywane na IKZE w roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,2-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok.
Wpłaty dokonywane na IKZE w roku kalendarzowym przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,8-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego.
Prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2025 roku wynosi 8673 zł.
- 10 407,60 zł dla osób nieprowadzących działalności,
- 15 611,40 zł dla osób prowadzących działalność.
Kwoty wpłat na IKZE dokonane w roku kalendarzowym można odliczyć (do wysokości ww. limitów) od dochodu wykazanego za ten rok w zeznaniu rocznym:
- PIT-37 – skala podatkowa tylko umowy bez działalności,
- PIT-36 – skala podatkowa (działalność i umowy),
- PIT-36L – działalność na podatku liniowym,
- PIT-28 – działalność na ryczałcie ewidencjonowanym.
W jaki sposób podatnik odlicza ulgę IKZE w zeznaniu rocznym? | ||
Co podlega odliczeniu? | Jak odliczyć ulgę? | Odliczenie ulgi tylko w zeznaniu rocznym |
Wpłaty na IKZE dokonywane w roku podatkowym | Od dochodu | PIT-37 – skala podatkowa (w załączniku PIT/O) |
PIT-36 – skala podatkowa (w załączniku PIT/O) | ||
PIT-36L – podatek liniowy (w załączniku PIT/O) | ||
Od przychodu | PIT-28 – ryczałt ewidencjonowany (w załączniku PIT/O) | |
IKZE a wypłata środków - zasady funkcjonowania rachunków IKZE
Zgodnie z art. 34a ust. 1, 2, 3, 4 ustawy o IKZE wypłata środków zgromadzonych na IKZE następuje tylko:
- na wniosek oszczędzającego, po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych,
- w przypadku śmierci oszczędzającego – na wniosek osoby uprawnionej.
Wypłata może być dokonywana jednorazowo albo w ratach. Wszystko zależ od tego, co zostanie zaznaczone we wniosku wypełnionym przez oszczędzającego albo przez osobę uprawnioną.
Oszczędzający lub osoba uprawniona może w każdym czasie zmienić wniosek o dokonanie wypłaty w ratach i żądać wypłaty jednorazowej, o ile nie zostały wypłacone wszystkie środki zgromadzone na IKZE.
Jeżeli wpłaty na IKZE były dokonywane przez mniej niż 10 lat, wypłata w ratach może być rozłożona na okres równy okresowi, w jakim dokonywane były wpłaty.
Wypłata środków z IKZE a opodatkowanie
Wpłaty na IKZE są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Natomiast zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 14 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PIT) od dochodów (przychodów) stanowiących kwoty wypłat z IKZE, w tym wypłat na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, należy pobrać zryczałtowany podatek dochodowy w kwocie 10% przychodu (wypłaty).
Kwotę 10% zryczałtowanego podatku pobiera jednak instytucja finansowa prowadząca dany rachunek IKZE, która wypłaca środki zgromadzone na koncie IKZE, zanim jeszcze je wypłaci.
Instytucja finansowa prowadząca rachunek IKZE pełni funkcję płatnika podatku dochodowego w tym wypadku. Zatem to ona nalicza, deklaruje i odprowadza należny 10-procentowy zryczałtowany podatek dochodowy od dokonanej wypłaty środków z danego rachunku IKZE.
Po zakończeniu roku instytucja ta składa w terminie do końca stycznia roku następnego deklarację PIT-8AR, w której w tabeli C w punkcie 9 ujmuje zapłacone za poprzedni rok 10-procentowe zryczałtowane podatki od dokonanych wypłat z kont IKZE dla oszczędzających lub osób uprawnionych.
Potrącony i odprowadzony 10-procentowy zryczałtowany podatek dochodowy wykazuje natomiast instytucja finansowa w deklaracji PIT-8AR za rok podatkowy zapłaty tego podatku od wypłat z IKZE.
Pomimo obowiązku opodatkowania wypłat z IKZE (po spełnieniu ustawowych warunków) i odprowadzenia 10-procentowego zryczałtowanego podatku dochodowego czynności tych nie dokonuje więc oszczędzający bądź osoba uprawiona do wypłaty środków z IKZE.
Jeżeli na skutek nieprzewidzianych okoliczności środki z IKZE oszczędzający będzie musiał wypłacić wcześniej niż po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat, wówczas taka wypłata stanowi przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu według skali podatkowej. Warte uwagi jest to, że przychód ten będzie się łączył z innymi przychodami opodatkowanymi skalą podatkową (np. działalność, etat, zlecenie, dzieło, emerytura, renta, inne przychody). Przychód z wcześniejszego zwrotu IKZE (likwidacji konta IKZE) oszczędzający wykazuje wówczas w zeznaniu rocznym PIT-36.
