Oszczędzanie na przyszłość powoli staje się koniecznością. Osoby fizyczne mają szereg możliwości oszczędzania na swoją emeryturę. Jedną z nich są wpłaty na IKZE – popularne ze względu na preferencje podatkowe. W artykule wyjaśniamy kwestię jaką jest odliczenie wpłaty na IKZE od dochodów małżonka.
Oszczędzanie w IKZE
Zgodnie z art. 1 ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego określono zasady gromadzenia oszczędności na indywidualnych kontach emerytalnych, zwanych dalej IKE, oraz na indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, zwanych dalej IKZE, oraz dokonywania wpłat, wypłat transferowych, wypłat, częściowego zwrotu i zwrotu środków zgromadzonych na tych kontach.
Wpłata oznacza wpłatę środków pieniężnych dokonywaną przez oszczędzającego na IKZE lub przekazanie pożytków z papierów wartościowych zgromadzonych na IKZE oszczędzającego.
Natomiast w myśl art. 4 ust. 2 ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego oszczędzający na IKZE ma prawo do odliczenia od dochodu wpłat na IKZE na zasadach i w trybie określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli na podstawie umowy o prowadzenie IKZE gromadzi oszczędności tylko na jednym IKZE.
Co ważne, wpłaty dokonywane na IKZE w roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,2-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok określonego w ustawie budżetowej lub ustawie o prowizorium budżetowym, lub w ich projektach.
W przypadku IKZE prowadzonego w ramach umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ograniczenie, o którym mowa w ust. 1, dotyczy części składki ubezpieczeniowej stanowiącej wpłatę na IKZE (art. 13a ust. 3 ww. ustawy).
W przypadku, jeśli do końca roku kalendarzowego poprzedzającego rok, w którym będą dokonywane wpłaty na IKZE, brakuje podstaw do ustalenia przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej, jako podstawę do ustalenia kwoty wpłaty przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie z trzeciego kwartału roku poprzedniego.
Co istotne – osoby, które w danym roku podatkowym dokonywały wpłat na IKZE, mogą odliczyć poniesione przez siebie wydatki od uzyskanego dochodu. Jeżeli wysokość dochodu uzyskanego w danym roku podatkowym jest niższa od kwoty dokonanej wpłaty na IKZE, podatnik może dokonać odliczenia tylko do wysokości dochodu. Pozostała kwota nie ulega odliczeniu w latach następnych.
Podkreślić również należy, że wpłaty na IKZE podlegają limitowaniu. Limit ten nie jest co prawda określony w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz wynika – o czym wspomniano wcześniej – z ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego. W 2020 roku wynosił 6272,40 zł. Natomiast w 2021 roku – 6310,80 zł.
Wspólne rozliczenie a odliczenie wpłaty na IKZE od dochodów małżonka
Zgodnie z treścią art. 6 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej: ustawa o PIT – małżonkowie podlegający obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, między którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, mogą być, z zastrzeżeniem ust. 8, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów określonych zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot określonych w art. 26, 26e i 26h; w tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych ich dochodów.
Zasada wyrażona powyżej ma zastosowanie również, jeżeli jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany zgodnie z art. 27 (skala podatkowa) lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku (patrz art. 6 ust. 3 ww. ustawy).
Jak to już wyżej opisaliśmy, odliczenie wpłaty na IKZE od dochodów małżonka jest możliwe.
Przykład 1.
Podatniczka wraz mężem postanowiła po urodzeniu córki oszczędzać na swoją przyszłą emeryturę. Na rok przerwała pracę i zajmowała się dzieckiem. Tym samym żona w ciągu roku nie osiągnęła żadnych dochodów. Mąż natomiast bardzo dobrze zarabia. Podatniczka w związku z tym rozlicza się ze swoim mężem, ponieważ jest to bardzo korzystne podatkowo. Postanowiła także odliczyć swoje wpłaty na IKZE od dochodów męża. Nie mogła tego zrobić od swoich dochodów, bo ich nie osiągnęła. Czy może rozliczyć wpłaty na IKZE od dochodu męża?
Niestety nie może ona wpłat na własne konto IKZE rozliczyć od dochodów męża. Z przepisów podatkowych wynika, że każdy z małżonków, mimo iż składają oni wspólne zeznanie, może dokonać odliczeń poniesionych przez siebie wydatków, o których mowa w tym przepisie, wyłącznie od swojego dochodu (odliczeń nie można zatem dokonywać od dochodu małżonka).
Podsumowując, podatniczka nie może rozliczać własnych ulg, w tym ulgi na wpłatę do IKZE, od dochodów swojego męża. W takim przypadku bez znaczenia pozostaje fakt, że wpłacone środki pochodzą z majątku wspólnego małżonków, odliczenia od swojego dochodu wydatków może dokonać bowiem wyłącznie małżonek, który dokonał wpłaty na Indywidualne Konto Zabezpieczenie Emerytalnego.
Kiedy jest możliwa wypłata z IKZE?
Na zakończenie przybliżmy, kiedy może nastąpić wypłata z IKZE. Wypłata środków zgromadzonych na IKZE następuje wyłącznie po osiągnięciu przez oszczędzającego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych.
Wypłata może być, w zależności od wniosku oszczędzającego, dokonywana jednorazowo albo w ratach.
Wypłata w ratach środków zgromadzonych przez oszczędzającego następuje przez co najmniej 10 lat. W sytuacji, gdy wpłaty na IKZE były dokonywane przez mniej niż 10 lat, wypłata w ratach może być rozłożona na okres równy okresowi, w jakim dokonywane były wpłaty.
Wypłata jednorazowa oraz pierwsza rata, w przypadku wypłaty w ratach, powinny być dokonane w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty, chyba że oszczędzający zażąda wypłaty w terminie późniejszym
Podsumowując, IKZE to jedna z najkorzystniejszych form oszczędzania na własną emeryturę.
