Nauka zawodu czy przyuczenie do wykonywania określonej pracy mają na celu w głównej mierze zapewnić młodemu pracownikowi możliwość rozwoju praktycznego z danej dziedziny, branży czy zawodu. Ile w praktyce może zarobić młodociany? Czy pierwsza praca musi gwarantować określony zysk? Co w przypadku choroby młodocianego – czy za ten czas będzie mu przysługiwać wynagrodzenie chorobowe? Odpowiedzi na powyższe pytania znajdziesz w naszym artykule z cyklu o pierwszej pracy pracownika młodocianego.
Pierwsza praca – jakie wynagrodzenie przysługuje młodocianemu?
Młodociany, który podejmuje się pracy zarobkowej na podstawie umowy o pracę, ma prawo do wynagrodzenia. Jednak w przypadku młodych pracowników obowiązują inne przepisy niż w odniesieniu do tych dorosłych i pełnoletnich.
Standardowo w przypadku umów o pracę obowiązują przepisy dotyczące płacy minimalnej. Obecnie poziom minimalnego wynagrodzenia bazuje na Rozporządzeniu Rady Ministrów z 15 września 2020 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 roku i wynosi 2800 zł brutto przy pracy na pełen etat.
Pierwsza praca pracowników młodocianych w ramach nauki zawodu również gwarantuje im minimalne kwoty wynagrodzenia, jednak w tym przypadku ich wysokość uzależniona jest od:
- przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez prezesa GUS oraz
- roku nauki młodocianego
i wynosi odpowiednio:
- nie mniej niż 5% ww. wynagrodzenia w I roku nauki;
- nie mniej niż 6% ww. wynagrodzenia w II roku nauki;
- nie mniej niż 7% ww. wynagrodzenia w III roku nauki.
Natomiast wynagrodzenie pracowników młodocianych odbywających przyuczenie do wykonywania określonej pracy nie może wynieść mniej niż 4% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale.
Do 31 sierpnia 2019 roku obowiązywały stare stawki wynagrodzenia minimalnego dla młodocianych uzależnione od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, które wynosiły:
- w pierwszym roku nauki – nie mniej niż 4% ww. wynagrodzenia;
- w drugim roku nauki – nie mniej niż 5% ww. wynagrodzenia;
- w trzecim roku nauki – nie mniej niż 6% ww. wynagrodzenia.
Przykład 1.
Zakład pracy zatrudnia pracownika młodocianego (III rok nauki) z wynagrodzeniem ustalonym w minimalnej wysokości. Ile wyniesie wynagrodzenie młodocianego w marcu 2021 roku? W marcu 2021 roku pracownik młodociany odbywający III rok nauki może zarobić przynajmniej 382,06 zł brutto (7% x 5457,98 zł).
Pierwsza praca młodocianego z wynagrodzeniem wyższym niż minimalne
Przepisy prawa pracy określają minimalne kwoty wynagrodzenia za pracę młodocianych, natomiast nie określają w tym temacie żadnych limitów. W praktyce oznacza to, że pracodawca ma pełną dowolność w kwestii kształtowania wynagrodzeń swoich młodocianych pracowników.
Pracodawca ma prawo zawrzeć w wewnątrzzakładowych przepisach, np. w:
- układzie zbiorowym pracy,
- regulaminie wynagradzania,
- regulaminie zakładu pracy lub
- bezpośrednio w postanowieniach umów o pracę zawieranych z młodocianymi informację o wypłacie wynagrodzenia wyższego niż minimalne.
Powyższa zasada odnosi się zarówno do pracowników młodocianych zatrudnionych w celu nauki zawodu, jak i przyuczonych do wykonywania określonej pracy.
Pracodawca ma prawo zarówno podwyższyć wynagrodzenie zasadnicze pracownika, jak i przyznawać mu różnego rodzaju dodatkowe składniki do wynagrodzenia, takie jak np. premie za wyniki w pracy czy wyniki w nauce.
Składki ZUS i podatek od wynagrodzenia młodocianych
Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę objęci są obowiązkiem ubezpieczeniowym zarówno społecznym, jak i zdrowotnym, a to oznacza, że od ich wynagrodzeń pracodawca zobowiązany jest odliczać składki na te ubezpieczenia.
Składki na ubezpieczenia z tytułu umowy o pracę młodocianego pracodawca odprowadza przez cały okres odbywania nauki zawodu czy trwania przyuczenie do wykonywania określonej pracy. Lata nauki zawodu są wliczane do okresu zatrudnienia decydującego o prawie do świadczeń emerytalno-rentowych.
Jeśli chodzi o kwestię podatku dochodowego, młodociani zatrudnieni na podstawie umowy o pracę od sierpnia 2019 roku mogą cieszyć się ze zwolnienia z PIT dla młodych. W praktyce oznacza to, że pracodawca nie musi dokonywać potrąceń na poczet zaliczki na podatek dochodowy od kwoty wynagrodzenia brutto młodocianego.
Choroba młodocianego a wynagrodzenie
W sytuacji choroby pracownika młodocianego obowiązują takie same przepisy dotyczące wynagradzania za czas niezdolności do wykonywania pracy w związku ze zwolnieniem lekarskim jak w przypadku zwykłego pracownika. To oznacza, że za czas choroby pracownikowi młodocianemu przysługiwać będzie najpierw:
- przez pierwsze 33 dni choroby w ciągu roku – wynagrodzenie chorobowe;
- od 34. dnia choroby – zasiłek chorobowy.
Świadczenie chorobowe w przypadku młodocianych wynosi 80% kwoty podstawy chorobowego, która stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacane pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pomniejszone o 13,71%.
Podsumowując, określone przepisami minimalne wynagrodzenie pracownika młodocianego uzależnione jest od dwóch czynników: przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez prezesa GUS, oraz od roku nauki młodocianego. Pracodawca ma jednak prawo do przyznania młodocianym wynagrodzeń wyższych, niż przewiduje ustawa.
