Rozpoczynający się właśnie rok szkolny będzie oznaczać istotne zmiany zarówno dla pracodawców, jak i młodocianych odbywających przygotowanie zawodowe. Wynika to z faktu, że z 1 września tego roku wchodzą w życie zmiany dotyczące zasady wynagradzania pracowników młodocianych wprowadzające wyższe minimalne kwoty wynagrodzenia. Jakie są zatem szczegółowe rozwiązania w tym zakresie – wyjaśniamy poniżej w artykule.
Zasady wynagradzania pracowników młodocianych – informacja dotycząca aktów prawnych
Aktem prawnym zawierającym przepisy dotyczące zasad zatrudniania i wynagradzania pracowników młodocianych jest Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, dalej jako „kp”.
Na szczeblu wykonawczym obowiązującym źródłem prawa jest natomiast Rozporządzenie Rady Ministrów (RM) z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania, w dalszej części tekstu określane mianem rozp. podstawowego.
Z kolei omawiane modyfikacje prawne w zakresie wynagrodzeń pracowników młodocianych wynikają z Rozporządzenia RM z dnia 6 lipca 2023 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania, zwanego dalej rozp. zmieniającym.
Warto podkreślić, że rozp. zmieniające weszło w życie z 1 września 2023 roku.
Podstawowe zasady dotyczące zatrudniania młodocianych
Zgodnie z art. 191 § 1 kp wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:
ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową;
przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
W art. 191 § 3 kp zawarto upoważnienie dla RM do określenia, w drodze rozporządzenia, zasad i warunków odbywania przygotowania zawodowego oraz zasad wynagradzania młodocianych w tym okresie. Realizacją tej delegacji ustawowej jest właśnie wymienione już rozp. podstawowe.
Zmiana stawek minimalnego wynagrodzenia przysługującego pracownikom młodocianym w okresie nauki zawodu
Podstawę służącą do ustalenia minimalnych stawek wynagrodzenia przysługującego pracownikom młodocianym w okresie nauki zawodu wskazano w § 19 ust. 1 rozp. podstawowego.
Celem wydania rozp. zmieniającego było podwyższenie, począwszy od roku szkolnego 2023/2024, stawek zasadniczych wynagrodzenia przysługującego pracownikom młodocianym, z uwzględnieniem roku nauki. Zmiany odnoszące się do tych kwestii zostały wprowadzone w § 19 ust. 2 rozp. podstawowego.
Oznacza to, że – od 1 września 2023 roku – młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, wynoszące:
nie mniej niż 8% – w pierwszym roku nauki lub klasie I branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole;
nie mniej niż 9% – w drugim roku nauki lub klasie II branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole;
nie mniej niż 10% – w trzecim roku nauki lub klasie III branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole.
Jest to dość znaczący wzrost wynagrodzenia w stosunku do dotychczasowych stawek, które były ustalone na poziomie odpowiednio 5%, 6% i 7%.
Wynagrodzenie młodocianych jest ustalane co kwartał na podstawie przeciętnego wynagrodzenia za poprzedni kwartał danego roku kalendarzowego.
W konsekwencji młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje od 1 września tego roku wynagrodzenie nie niższe niż:
560,46 zł – w I roku nauki;
630,52 zł – w II roku nauki;
700,58 zł – w III roku nauki.
Przykład 1.
Pracodawca zatrudnia od 1 września br. osobę młodocianą, która uczęszcza do klasy I branżowej szkoły I stopnia (w związku z realizowaniem dokształcania teoretycznego). Pracodawca stosuje podstawowe, minimalne stawki wynagrodzenia przysługującego pracownikom młodocianym w okresie nauki zawodu. Od 1 września 2023 roku młodociany może zatem liczyć na pensję w wysokości 560,46 zł miesięcznie. Gdyby nie dokonano zmian, wypłata przysługiwałaby w kwocie 350,29 zł przy zastosowaniu jako podstawy obliczenia przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2023 roku.
Zmiana minimalnego wynagrodzenia przysługującego młodocianym odbywającym przyuczenie do pracy
W ramach rozp. zmieniającego skorygowano także stawki minimalnego wynagrodzenia przysługującego osobom młodocianym odbywającym przyuczenie do pracy. Modyfikacje prawne w tym zakresie przedmiotowym wprowadzono w § 20 rozp. podstawowego.
Dotychczasowa stawka minimalnego wynagrodzenia przysługującego młodocianym odbywającym przyuczenie do pracy wynosiła 4% podstawy przyjętej do ustalenia tego wynagrodzenia.
Przykład 2.
Pracodawca zatrudnia od początku września br. dwóch pracowników młodocianych odbywających przyuczenie do pracy. Osoby te są wynagradzane według stawek podstawowych (minimalnych). Od 1 września 2023 roku wynagrodzenie wskazanych osób młodocianych wynosi 490,40 zł. Jeżeli nie byłoby zmian w przepisach, pracodawca byłby zobowiązany do wypłaty należności w wysokości 280,23 zł.
Przepisy przejściowe dotyczące zasad wynagradzania pracowników młodocianych
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, nowe rozwiązania w zakresie podwyższenia stawek minimalnego wynagrodzenia przysługującego młodocianym wchodzą w życie z 1 września br. Nie ulega zatem wątpliwości, że osoby młodociane rozpoczynające w roku szkolnym 2023/2023 naukę zawodu lub przyuczenie do pracy są uprawnieni do wynagrodzenia ustalonego na podstawie nowych zasad wynikających z rozp. zmieniającego.
Jaka jest natomiast sytuacja młodocianych, którzy byli objęci nauką zawodu oraz przyuczeniem do pracy przed 1 września 2023 roku? Kwestie te zostały uregulowane w przepisach przejściowych rozp. zmieniającego.
Zgodnie z § 2 rozp. zmieniającego do młodocianych pracowników zatrudnionych przed 1 września 2023 roku w celu przygotowania zawodowego w formie:
nauki zawodu – stosuje się § 19 ust. 2 rozp. podstawowego;
przyuczenia do wykonywania określonej pracy – stosuje się § 20 rozp. podstawowego
– w brzmieniu nadanym rozp. zmieniającym, czyli z uwzględnieniem wyższych stawek płacowych, poczynając od 1 września 2023 roku.
Rozliczanie pracowników młodocianych w systemie wFirma
Rozliczając pracowników młodocianych warto korzystać z oprogramowania dla kadr i płac, które ułatwiają ten proces. W systemie wFirma można dodać umowę dla pracownika młodocianego a następnie wygenerować dla niego listę płac. Na tej podstawie dane o wynagrodzeniu i składach ZUS zostaną wykazane w deklaracji ZUS DRA. Co wazne, deklaracje ZUS DRA mozna wysłać do ZUS bezpośrednio z systemu wFirma.
Podsumowanie - wynagrodzenia młodocianych – co się zmienia od września 2023 roku?
Od 1 września br. pracownicy młodociani w okresie nauki zawodu mogą liczyć na wyższe minimalne wynagrodzenie, co wynika z wejścia w życie zmian w przepisach w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania. Młodociani odbywający przyuczenie do pracy mogą również liczyć na wyższe zarobki w związku z powyższymi zmianami. Co istotne, korzystniejsze zasady wynagradzania pracowników młodocianych mają zastosowanie także do osób zatrudnionych przed 1 września 2023 roku w celu przygotowania zawodowego (zarówno w formie nauki zawodu, jak i przyuczenia do wykonywania określonej pracy). Wynika to wprost z przepisów przejściowych zawartych w akcie zmieniającym.
