Obowiązkiem pracodawcy jest zorganizowanie pracy w sposób, który pozwoli na bezpieczne i higieniczne wykonywanie pracy przez pracowników. Pracodawca ustala szczegółowe zasady prowadzenia prac, a także określa, które prace będą wykonywane pod bezpośrednim nadzorem. Wskazuje osoby, które będą sprawowały nadzór – może to być bezpośredni przełożony albo inna osoba, która posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe, doświadczenie oraz wiedzę. Czym jest nadzór nad pracownikami w zakresie BHP?
Nadzór nad pracownikami w zakresie BHP przy pracach szczególnie niebezpiecznych
Bezpośredni nadzór nad pracownikiem wymagany jest w przypadku prac szczególnie niebezpiecznych, a także w zakresie prac, które muszą być wykonywane przez co najmniej dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji.
Wykonywanie prac szczególnie niebezpiecznych związane jest z zagrożeniem dla zdrowia lub życia pracowników, w związku z czym pracodawca musi zapewnić bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób, a także odpowiednie środki zabezpieczające. Ma on obowiązek przeprowadzić instruktaż pracowników, który obejmuje imienny podział pracy, kolejność wykonywania zadań oraz wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach (§ 81 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, dalej r.o.b.h.p.).
-roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części;
-prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych;
-prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych;
-prace na wysokości oraz inne prace określone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne.
Jednak istnieją prace szczególnie niebezpieczne, przy których niezbędne jest sprawowanie nadzoru bezpośredniego przez cały czas ich wykonywania – mamy wówczas do czynienia z nadzorem stałym. Stały nadzór pracodawca jest zobowiązany zapewnić podczas wykonywania prac w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych (§ 86 ust. 2 r.b.h.p.). Osoba, która sprawuje stały nadzór, musi być ciągle obecna i ciągle kontrolować wykonywanie prac szczególnie niebezpiecznych w tych miejscach.
Bezpośrednio przed przystąpieniem pracowników do pracy w zbiornikach osoba, która wydaje polecenia wykonania takiej pracy, jest obowiązana poinformować ich o:
-
zakresie pracy, jaką mają wykonać;
-
rodzaju zagrożeń, jakie mogą wystąpić;
-
niezbędnych środkach ochrony zbiorowej i indywidualnej oraz o sposobie ich stosowania;
-
sposobie sygnalizacji między pracującymi wewnątrz zbiornika a asekurującymi ich na zewnątrz zbiornika;
-
postępowaniu w razie wystąpienia zagrożenia.
Poza tym taka osoba powinna sprawdzić, czy przygotowania organizacyjne i techniczne zapewniają bezpieczeństwo pracownikom podczas wykonywania pracy.
Odpowiedzialność osoby, która sprawuje nadzór nad pracownikami w zakresie bhp
Jeżeli pracodawca albo inna osoba, która kieruje pracownikami, nie realizuje obowiązków w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem pracy, to tym samym nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Niedopełnienie tych obowiązków stanowi, zgodnie z art. 283 § 1 kp, wykroczenie podlegające karze grzywny od 1000 do 30 000 zł. Karę grzywny w drodze mandatu nakłada inspektor pracy lub też na jego zlecenie kierowany jest wniosek do sądu o ukaranie osoby podejrzanej o popełnienie wykroczenia.
Ponadto zgodnie z art. 220 kk kto będąc odpowiedzialnym za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli sprawca działa w sposób nieumyślny, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
Jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 19 lutego 2013 r., IV KK216/2012,
„podmiotem przestępstwa z art. 220 § 1 kk jest jedynie osoba odpowiedzialna za przestrzeganie bezpieczeństwa i higieny pracy, a więc może być nim nie tylko kierownik zakładu pracy, ale każda inna osoba kierująca pracownikami (art. 212 kp), a nawet osoby pełniące funkcje kontrolne i nadzorcze z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, nawet jeżeli nie pozostają w strukturze organizacyjnej zakładu pracy. Istotne przy tym jest, że każda z odpowiedzialnych osób odpowiada za własne zachowanie, niezależnie od odpowiedzialności innych osób (…)” (Prok. i Pr. 2013/5/6, KZS 2013/5/20).
Nadzór nad pracownikami w zakresie BHP- podsumowanie
Osoba, która sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem pracy, powinna organizować pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp. Zobowiązana jest ona do dbałości o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ochrony zbiorowej i stosowania ich zgodnie z przeznaczeniem. Ponadto ma obowiązek kierowania pracami, a także instruowania podległych pracowników o zagrożeniach związanych z wykonywaną pracą oraz przyjętych sposobach ich minimalizowania. Powinna reagować na sytuacje awaryjne i podejmować działania, których celem jest zminimalizowanie bądź usunięcie zagrożenia.
