Komisja BHP a konsultacje w zakresie BHP

Przepisy bhp nakładają na pracodawcę obowiązek konsultowania wszystkich działań podejmowanych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, niezależnie od liczby pracowników, których zatrudnia. Jeżeli jednak liczba ta przekracza 250, pracodawca jest zobowiązany powołać komisję bhp jako swój organ doradczy i opiniodawczy. Dowiedz się kiedy komisja bhp zostanie powołana!

Komisja BHP - powołanie

Obowiązkiem pracodawcy, który zatrudnia więcej niż 250 pracowników, wynikającym z przepisu art. 237 § 1 Kodeksu pracy (dalej kp), jest powołanie komisji bezpieczeństwa i higieny pracy (dalej komisja bhp). Komisję bhp może powołać także pracodawca, który zatrudnia mniej niż 250 pracowników.

Powołanie komisji bhp, organizację jej działania oraz skład należy unormować wewnętrzną regulacją w formie pisemnej (np. w drodze zarządzenia, uchwały, regulaminu itp.). Decyzję pracodawcy o jej powołaniu należy ogłosić całej załodze, w formie przyjętej w danym zakładzie (np. z wykorzystaniem poczty elektronicznej, wewnętrznego intranetu, tablicy ogłoszeń).

Przykład 1.

W firmie zatrudnionych jest ponad 250 pracowników. Pracodawca powołał komisję bhp. W trzecim kwartale 2019 roku z powodu spadku produkcji została zmniejszona liczba pracowników. Czy pracodawca powinien zawiesić działanie komisji bhp?

Gdy stan zatrudnienia w danym zakładzie pracy będzie przez dłuższy czas utrzymywał się na poziomie niższym niż 251 pracowników, pracodawca może zawiesić działalność komisji bhp. 

Warto jednak zauważyć, że działanie komisji w firmie może przynosić pozytywne skutki zarówno dla pracodawcy, jak i pracowników. Pracodawca może w zakresie jej funkcjonowania dokonywać konsultacji z przedstawicielami pracowników wszystkich działań związanych z bhp, o których mowa w art. 237 kp. Pracownicy, którzy mają możliwość uczestniczenia w kształtowaniu bezpiecznych systemów pracy, mogą równocześnie doradzać, sugerować i wnioskować o usprawnienia.

Komisja BHP a jej skład

Przepisy nie precyzują szczegółowej struktury i organizacji komisji bhp – ustawodawca pozostawił to decyzji pracodawcy i przedstawicieli pracowników. Pracodawca ma również swobodę w określeniu liczby członków komisji bhp. Ustawodawca wskazał jedynie, iż w jej skład wchodzą w równej liczbie:

• przedstawiciele pracodawcy, w tym wszyscy pracownicy służby bhp i lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami,

• przedstawiciele pracowników, w tym społeczny inspektor pracy.

Pracą komisji bhp kieruje jej przewodniczący, który w szczególności zwołuje posiedzenia i kieruje przebiegiem obrad. Przewodniczącym komisji bhp jest pracodawca lub osoba przez niego upoważniona, a wiceprzewodniczącym – społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników.

Przedstawicieli pracowników do komisji bhp wybierają zakładowe organizacje związkowe. Gdy w firmie nie działają związki zawodowe o statusie organizacji zakładowych, przedstawicielstwo pracownicze wybierają sami pracownicy w trybie przyjętym w zakładzie pracy.

Pracodawca powinien zwrócić się do wszystkich organizacji związkowych, które działają na terenie zakładu pracy, z prośbą o wskazanie reprezentantów strony pracowniczej podczas posiedzeń komisji bhp. Pominięcie którejkolwiek z organizacji związkowych może być uznane za utrudnianie wykonywania działalności związkowej, a takie postępowanie zagrożone jest karą grzywny albo ograniczenia wolności (art. 35 Ustawy o związkach zawodowych).

Zgodnie z art. 237 § 2 kp przewodniczący komisji bhp powinien zwoływać jej posiedzenia nie rzadziej niż raz na kwartał, a z każdego spotkania sporządzić protokół dokumentujący jej działania. Posiedzenia komisji bhp odbywają się w godzinach pracy.

Obowiązki i zadania komisji BHP

Do zadań komisji bhp należy:

• dokonywanie przeglądów warunków pracy;

• opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym;

• formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy;

• dokonywanie okresowej oceny stanu bhp;

• współdziałanie z pracodawcą w zakresie realizacji jego obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 237 § 1 kp).

W sytuacji gdy członkowie komisji bhp nie mogą np.:

• ocenić warunków pracy ze względu na brak badań i pomiarów stężeń lub natężeń czynników szkodliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia w środowisku pracy;

• wskazać skutecznych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej;

• określić stopnia szkodliwości dla zdrowia i życia stosowanych w firmie procesów technologicznych;

• przygotować rozwiązań, które eliminują zagrożenia występujące na danych stanowiskach pracy

wówczas zgodnie z art. 237 § 3 kp mają prawo wystąpić z wnioskami do pracodawcy o wykonanie przez specjalistów spoza zakładu pracy ekspertyz lub opinii w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Komisja BHP - wynagrodzenie dla członków

Posiedzenia komisji bhp odbywają się w godzinach pracy. Częstotliwość i terminy jej posiedzeń ustala pracodawca stosownie do potrzeb, jednak nie rzadziej niż raz na kwartał. Członkom komisji bhp za czas przepracowany w ramach wykonywania zadań komisji bhp przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Brak komisji BHP

Nawet gdy w zakładzie pracy nie została powołana komisja bhp, pracodawca jest jednak zobowiązany do konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, niezależnie od tego, ilu pracowników zatrudnia.

Obowiązek konsultacji dotyczy w szczególności:

• zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych oraz substancji chemicznych i ich mieszanin, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników;

• oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku;

• tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy, a także wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników;

• przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego;

• szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracownicy lub ich reprezentanci mogą przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych. Mają także prawo domagać się przeprowadzenia kontroli bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zastosowania środków prawnych przez inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy.

Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie odpowiednich warunków do przeprowadzania konsultacji, a zwłaszcza zapewnienia, aby odbywały się one w godzinach pracy. Za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w konsultacjach pracownicy lub ich przedstawiciele zachowują prawo do wynagrodzenia.

Pracownicy lub ich przedstawiciele nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla siebie konsekwencji z tytułu prowadzonej działalności konsultacyjnej; dotyczy to również pracowników lub ich przedstawicieli wchodzących w skład komisji bhp.

Komisja BHP - podsumowanie

Pracodawca jest zobowiązany do konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, niezależnie od tego, ilu pracowników zatrudnia. Przedsiębiorca zatrudniający ponad 250 pracowników powołuje komisję bhp jako organ doradczy i opiniodawczy. Niezbędne konsultacje mogą być wówczas prowadzone w ramach tej komisji. Ustawodawca nie określił jednak, że komisja bhp u danego pracodawcy w ramach swojej działalności będzie prowadziła konsultacje pracodawcy z pracownikami lub z przedstawicielami pracowników. Pracodawca musi uzgodnić z zakładowymi organizacjami związkowymi, a gdy nie działa żadna organizacja związkowa – wówczas z pracownikami – że w ramach komisji bhp będą odbywać się konsultacje pracodawcy z pracownikami.