Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Pracodawca zobowiązany jest ponadto do organizowania szkolenia BHP – to na nim ciąży bowiem obowiązek informacyjny w tym zakresie. Częstotliwość oraz forma szkoleń uzależnione są od rodzaju stanowiska pełnionego przez pracownika.
Szkolenia BHP – kiedy i co jaki czas powinny się odbywać?
Szkolenia BHP powinny być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub na ich zlecenie przez jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy na podstawie przepisów o systemie oświaty.
Szkolenia BHP pracodawca powinien powtarzać w czasie trwania stosunku pracy pracownika w celu utrwalenia wiedzy z tej dziedziny oraz przedstawienia ewentualnych zmian. Kwestia częstotliwości szkoleń BHP związana jest z rodzajem i warunkami wykonywanej pracy.
Powtarzalność szkolenia okresowego, nie rzadziej niż | Rodzaj zajmowanego w firmie stanowiska pracy | Rodzaj szkolenia | Minimalny czas trwania szkolenia podany w minutach |
Raz na 1 rok | Pracownicy zajmujący stanowiska robotnicze, na których wykonywane są prace szczególnie niebezpieczne (duże zagrożenia dla zdrowia i zagrożenia wypadkowe) | Instruktaż na stanowisku pracy i wykład | 360 |
Raz na 3 lata | Pracownicy zajmujący stanowiska robotnicze | ||
Raz na 5 lat
| Pracodawca oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści | Kurs, seminarium, samokształcenie kierowane | 720 |
Pracownicy inżynieryjno-techniczni, technolodzy i organizatorzy produkcji, projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych | 720
| ||
Pracownicy służby BHP i osoby wykonujące zadania służby BHP | 1440 – w tym 180 ćwiczeń | ||
Pracownicy narażeni na czynniki niebezpieczne, uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia oraz pracownicy, których praca związana jest z odpowiedzialnością w zakresie BHP | 360 | ||
Raz na 6 lat | Pracownicy administracyjno-biurowi, gdy rodzaj przeważającej działalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej znajdzie się w grupie działalności, dla których zostanie ustalona wyższa niż trzecia kategoria ryzyka i inni, których nie wymieniono | 360 | |
Bez szkoleń okresowych | Pracownicy administracyjno-biurowi zatrudnieni u pracodawców zakwalifikowanych do grupy działalności, dla których ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka | - |
Szkolenie BHP – jakie są ich rodzaje?
Pracodawca ma obowiązek zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Przepisy przewidują dwa rodzaje szkoleń BHP:
- wstępne oraz
- okresowe.
Ponadto szkolenia BHP zarówno wstępne, jak i okresowe powinno odbywać się w czasie pracy i na koszt pracodawcy. Po zapoznaniu się z instrukcjami i wskazówkami bezpieczeństwa i higieny pracy pracownik jest obowiązany potwierdzić ten fakt na piśmie.
Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem go do pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym stanowisku, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.
Kiedy powinny odbywać się szkolenia okresowe dla pracowników administracyjno-biurowych?
Za sprawą ustawy z 9 listopada 2018 roku o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym, która weszła w życie 1 stycznia 2019 roku, zmianie uległ obowiązek okresowego szkolenia BHP dla pracowników administracyjno-biurowych. Dotychczas pracownicy administracyjno-biurowi odbywali szkolenia okresowe raz na 6 lat.
Według nowych przepisów zwolnieni z okresowych szkoleń BHP zostaną pracownicy administracyjno-biurowi zatrudnieni u pracodawców zakwalifikowanych do grupy zawodowej, dla której uznano nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka. Są to grupy, w których występują najmniej szkodliwe czynniki dla zdrowia oraz niski wskaźnik wypadkowości.
Grupy działalności, dla których ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka:
- produkcja odzieży,
- produkcja skór i wyrobów ze skór wyprawianych,
- poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji,
- produkcja komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych,
- handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi,
- transport lotniczy,
- informacja i komunikacja,
- działalność detektywistyczna i ochroniarska,
- edukacja,
- działalność związana z kulturą, rekreacją i rozrywką,
- działalność naukowa i techniczna,
- działalność finansowa i ubezpieczeniowa,
- działalność związana z obsługą rynku nieruchomości,
- działalność związana z usługami gastronomicznymi,
- działalność związana z administracyjną obsługą biura.
Czy pracodawca zawsze ma obowiązek utworzenia służby BHP?
Liczba zatrudnionych pracowników w zakładzie decyduje o obowiązku utworzenia służby BHP, która ma za zadanie doradzać i pełnić kontrolę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Jeżeli pracodawca zatrudnia więcej niż 100 pracowników, ma obowiązek utworzenia służby BHP, natomiast w przypadku zatrudnienia poniżej 100 osób może powierzyć zadania służby jednemu z pracowników zatrudnionych na danym stanowisku.
Pracodawca ma możliwość wykonywania zadań służby BHP pod warunkiem, że przejdzie szkolenie uprawniające go do tego. Możliwość ta dotyczy przedsiębiorców, którzy zatrudniają do 10 pracowników.
Od 1 stycznia 2019 roku w związku ze zmianami w Kodeksie pracy pracodawca, który oprócz ukończenia szkolenia, prowadzi działalność, dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka, ma możliwość przejęcia zadań służby BHP przy zatrudnieniu do 50 pracowników. Do końca ubiegłego roku limit zatrudnionych, dla których pracodawca zakwalifikowany do nie wyższej niż trzeciej kategorii ryzyka mógł wykonywać zadania służby BHP po ukończeniu szkolenia, wynosił 20 pracowników.
Pierwsza pomoc w zakładzie pracy – czy konieczna?
Kodeks pracy nakłada również na pracodawcę obowiązek wyznaczenia w obrębie zakładu pracy pracowników do udzielenia pierwszej pomocy oraz do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.
Sposób postępowania w powyższych sytuacjach powinien być przystosowany zarówno do rodzaju oraz zakresu wykonywanej działalności, liczby pracowników (a także pozostałych osób znajdujących się na terenie zakładu pracy), jak i rodzaju oraz poziomu pojawiających się zagrożeń. W sytuacji, gdy pracodawca zatrudnia tylko pracowników młodocianych lub niepełnosprawnych, działania z zakresu udzielania pierwszej pomocy, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników może wykonywać sam.
Pierwsza pomoc – kto i za co odpowiada?
Przepisy nie precyzują szczegółowo zakresu szkoleń, jakie powinny odbyć osoby wyznaczone w firmie do udzielania pierwszej pomocy oraz wykonywania działań z zakresu zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników. Stąd też przyjmuje się, że szkolenia kierunkowe dla takich pracowników będą wystarczające w zakresie pierwszej pomocy przedmedycznej oraz działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, oraz że mogą być aktualizowane w ramach zwykłych szkoleń BHP. Poza tym także pierwsze szkolenie w tym zakresie może być zrealizowane na płaszczyźnie wstępnego lub okresowego szkolenia BHP, o ile zostanie ono odpowiednio dostosowane.
Podobne stanowisko zajmuje Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy (dalej: CIOP), który w ramach swojej działalności zajmuje się m.in. opracowywaniem i opiniowaniem standardów w zakresie ochrony pracy w dziedzinie BHP.
Szkolenia BHP pracowników – podsumowanie
Na pracodawcy spoczywa obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Ponadto, każda osoba zatrudniona w ramach umowy o pracę powinna przechodzić okresowe szkolenia w tym zakresie. Częstotliwość takich szkoleń jest różna w zależności od warunków w jakich wykonywana jest praca - mogą to odbywać się co roku lub nawet co 6 lat.
