Opodatkowanie samochodów osobowych akcyzą jest ściśle określone w przepisach i dotyczy konkretnych czynności. Jednak zagadnienie budzące liczne wątpliwości to najem długoterminowy a podatek akcyzowy. Ciekawym zagadnieniem, które wywołało spór pomiędzy organami podatkowymi a sądami administracyjnymi, było ustalenie, czy podatek akcyzowy należy odprowadzić od najmu długoterminowego samochodu osobowego.
Zakres opodatkowania samochodów osobowych akcyzą
Jak wskazaliśmy na wstępie, przedmiotem opodatkowania akcyzą jest samochód osobowy. Zgodnie z art. 100 ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym samochody osobowe to pojazdy samochodowe i pozostałe pojazdy mechaniczne objęte pozycją CN 8703, przeznaczone zasadniczo do przewozu osób, inne niż objęte pozycją 8702, włącznie z samochodami osobowo-towarowymi (kombi) oraz samochodami wyścigowymi, z wyłączeniem pojazdów samochodowych i pozostałych pojazdów, które nie wymagają rejestracji zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
W myśl art. 100 ust. 1 ustawy w przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:
- import samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;
- nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;
- pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym:
- wyprodukowanego na terytorium kraju,
- od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności, o których mowa w pkt 1 albo 2.
Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy nabycie wewnątrzwspólnotowe to przemieszczenie wyrobów akcyzowych lub samochodów osobowych z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju.
Przywóz samochodu osobowego nie zawsze musi wiązać się z przeniesieniem prawa do rozporządzania samochodem jak właściciel lub prawo to może zostać przeniesione w różnym momencie, tj. zarówno przed przemieszczeniem, jak i po przemieszczeniu pojazdu na terytorium kraju. W sytuacji, gdy nabycie prawa do rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel nastąpiło przed przemieszczeniem pojazdu do Polski, przepisy akcyzowe wskazują, że obowiązek podatkowy w akcyzie powstaje z dniem przemieszczenia tego pojazdu na terytorium kraju. Sytuacja taka ma miejsce, jeżeli zakup samochodu nastąpi przed jego przywozem do Polski. Natomiast, jeżeli prawo do rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel nastąpi po przemieszczeniu pojazdu na terytorium kraju, obowiązek podatkowy powstanie w momencie nabycia prawa do rozporządzania samochodem jak właściciel.
Zgodnie z przepisem art. 101 ust. 2 u.p.a. obowiązek podatkowy z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym powstaje z dniem:
- przemieszczenia samochodu osobowego z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju – jeżeli nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel nastąpiło przed przemieszczeniem samochodu na terytorium kraju,
- nabycia prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel – jeżeli nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel nastąpiło po przemieszczeniu samochodu osobowego na terytorium kraju,
- złożenia wniosku o rejestrację samochodu osobowego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym – jeżeli podmiot występujący z wnioskiem o rejestrację na terytorium kraju nabytego wewnątrzwspólnotowo samochodu osobowego nie jest jego właścicielem.
Mając na uwadze powyższe przepisy, należy wskazać, że opodatkowaniu akcyzą podlega m.in. nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodów osobowych, niezarejestrowanych wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym (art. 100 ust. 1 pkt 2 ustawy), które trzeba rozumieć jako czynność polegającą na przemieszczeniu samochodów osobowych z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju.
Najem długoterminowy a podatek akcyzowy – co mówią przepisy i sądy?
Kwestią dyskusyjną stało się ustalenie, czy przywóz do Polski pojazdu z innego kraju UE w ramach zawartej umowy najmu będzie podlegać akcyzie. Przykładowo Dyrektor KIS w interpretacji z 21 stycznia 2019 roku (nr 0111-KDIB3-3.4013.276.2018.1.JS) wskazał, że w takim przypadku należy odprowadzić podatek akcyzowy.
Jednak jak wskazał WSA we Wrocławiu w orzeczeniu z 5 września 2019 roku, sygn. akt I SA/Wr 304/19 (oraz NSA w orzeczeniu z 29 marca 2023 roku, sygn. akt I GSK 2247/19), w przypadku samochodów osobowych, zgodnie z art. 101 ust. 1 i 2 ustawy, powstanie obowiązku podatkowego w podatku akcyzowym jest ściśle związane z nabyciem prawa do rozporządzania jak właściciel.
Zdaniem ww. sądów w przypadku najmu długotrwałego samochodu osobowego nie dochodzi do nabycia prawa do rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel.
Przez pojęcie „nabycia prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel” rozumie się wszelkie działania polegające na przeniesieniu dóbr materialnych (w tym przypadku samochodu osobowego), które pozwalają drugiej stronie na rozporządzanie tymi rzeczami jak właściciel. Natomiast skutkiem najmu samochodu nie jest uzyskanie uprawnienia do rozporządzania towarami jak właściciel, lecz czasowe użycie samochodu celem przewozu dokumentów.
Tym samym nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym w związku z nabyciem wewnątrzwspólnotowym samochodu osobowego.
Przykład 1.
Polska spółka zawarła z niemiecką firmą umowę długoterminowego najmu samochodów osobowych. Pojazdy te są zarejestrowane w Niemczech. Polska spółka będzie je wykorzystywać na terytorium Polski, a po zakończeniu umowy zwróci je do właściciela. Czy polska spółka ma obowiązek zapłaty akcyzy? Jeżeli polska spółka nie ma zamiaru rejestracji wynajętych samochodów w Polsce, to nie powstanie z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego przedmiotowych samochodów obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym i w konsekwencji nie zaistnieje obowiązek rozliczenia i zapłaty akcyzy.
Tak samo też wypowiedział się WSA we Wrocławiu w wyroku z 5 września 2019 roku (I SA/Wr 305/19):
„Jeżeli samochody zostaną wynajęte na terytorium Niemiec i zwrócone do wypożyczalni, są to pojazdy zarejestrowane i dopuszczone do ruchu w Niemczech (nie zaś na terytorium Polski), a podatnik nie ma zamiaru rejestracji wynajętych samochodów w Polsce, to nie powstaje obowiązek podatkowy w podatku akcyzowym z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego przedmiotowych samochodów”.
Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego za nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel można uznać tylko takie formy przeniesienia władztwa ekonomicznego nad tym samochodem, które można uznać za przeniesienie posiadania samoistnego towaru. W ocenie sądów określenie przedmiotu opodatkowania z wykorzystaniem nieprecyzyjnego sformułowania „nabycie prawa rozporządzania samochodem osobowym jak właściciel” nie pozwala na objęcie najmu samochodu tym podatkiem.
Podsumowując, możemy zatem wskazać, że zarówno w sytuacji, gdy dochodzi do najmu samochodu osobowego na terytorium innego kraju, jak i w przypadku gdy w wyniku najmu pojazd jest sprowadzony na terytorium Polski, nie mamy do czynienia z czynnością, która generowałaby obowiązek w podatku akcyzowym.
Polecamy:
