Odpowiedzialność za zniszczenia w hotelu w trakcie podróży służbowej - kto za nie odpowiada?

Zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialność za szkodę ponosi ten, kto ją wyrządził z własnej winy. Kodeks cywilny przewiduje jednak odstępstwa od tej reguły. Jak wygląda odpowiedzialność za zniszczenia w hotelu w trakcie podróży służbowej dokonane przez pracownika? Czy w takim przypadku pracodawca może odpowiadać na równi z zatrudnionym?

Odpowiedzialność za zniszczenia w hotelu w trakcie podróży służbowej

Podstawą odpowiedzialności za szkody wyrządzone podczas pobytu w hotelu jest art. 415 kc, zgodnie z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Zakres szkody obejmuje nie tylko faktycznie wyrządzone straty, lecz także utracone korzyści, co w przypadku branży hotelowej jest szczególnie znamienne. Jeśli gość uszkodzi sprzęt lub zniszczy pokój, w którym przebywał, dla właściciela oznacza to utratę zarobku – na czas remontu nie będzie można wynająć pokoju nowym gościom. Winowajca odpowiada więc nie tylko do wysokości wartości zniszczonego mienia, ale także wysokości najmu pokoju za każdy dzień wyłączenia go z obrotu hotelowego.

Przykład 1.

Pan Wiktor zniszczył ściany w pokoju hotelowym i znajdujący się tam sprzęt RTV. Wartość wyrządzonej szkody oszacowano na kwotę 3000 zł, przy czym pokój na czas remontu został całkowicie wyłączony z użytku. Naprawa trwała 4 dni, a hotel za każdy dzień wynajmu tego pokoju pobierał opłatę 200 zł. Do jakiej kwoty odpowiada pan Wiktor za wyrządzoną przez siebie szkodę?

Właściciel hotelu może żądać od sprawcy odszkodowania w wysokości co najmniej 3800 zł – 3000 zł za zniszczenia fizyczne + 4 × 200 zł za utratę zarobku przez czas remontu pokoju. Jeśli naprawa wiązała się z dodatkowymi kosztami (np. wynagrodzeniem ekipy remontowej), właściciel także może żądać ich zwrotu.

Aby właściciel hotelu mógł żądać zapłaty odszkodowania, musi najpierw wykazać winę sprawcy oraz wysokość wyrządzonej szkody. W tym celu konieczne jest zebranie rachunków za dokonane naprawy lub dokumentów, z których wynika dokładna wartość zniszczonych przedmiotów. Jeśli chodzi o wysokość odszkodowania należnego za wyłączenie danego pokoju z obrotu, to stosujemy tutaj normalne stawki dzienne wynajmu, które obowiązują w danym hotelu.

Przykład 2.

Pani Iwona wyrządziła szkodę w pokoju hotelowym. Pomimo że zniszczenia nie były wielkie, pokoju nie można było wynająć przez 5 dni – tyle czasu trwał bowiem jego remont. Hotel wynajmował to pomieszczenie za 350 zł dziennie, w związku z czym zażądał od kobiety zwrotu kwoty 1750 zł. Pani Iwona stwierdziła, że nie zapłaci tak wysokiego odszkodowania, ponieważ w innym pobliskim hotelu wynajęcie pokoju kosztuje 150 zł dziennie. Kobieta stwierdziła, że może zwrócić co najwyżej 750 zł (5 × 150 zł). Jakiego odszkodowania może domagać się właściciel hotelu w tym przypadku?

Będzie to kwota 1750 zł, ponieważ tyle kosztowałoby wynajęcie pokoju przez 5 dni w danym hotelu. Stawki stosowane w innych hotelach nie mają znaczenia w tej sprawie, ponieważ rozpatrujemy zniszczenie pokoju według stawek obowiązujących w hotelu, w którym doszło do powstania szkody. Dodatkowo właściciel może żądać zwrotu kosztów naprawy zniszczonego pokoju.

Odpowiedzialność za pracownika w delegacji

Zgodnie z ogólnymi zasadami prawa pracy zatrudniający jest odpowiedzialny za szkody wyrządzone przez jego pracownika. W praktyce oznacza to, że to pracodawca jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania, a nie jego podwładny. Później może on żądać zwrotu zapłaconej kwoty od zatrudnionego – na zasadzie roszczenia regresowego. Powyższa reguła znajduje zastosowanie także do pracownika, który wyrządził szkodę podczas delegacji. Ważne jest jednak to, aby taka szkoda pozostawała w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych. Właściciel hotelu, który poniósł szkodę przez delegowanego pracownika, powinien więc w pierwszej kolejności zwrócić się z żądaniem zapłaty odszkodowania do przełożonego takiej osoby.

Przykład 3.

Pan Tomasz został wysłany w delegację do innego miasta. W związku z wykonywaniem obowiązków służbowych przebywał w hotelu przez 3 doby. Ostatniego dnia pobytu wyrządził szkodę o wartości ok. 500 zł. Kto w takim przypadku powinien zapłacić odszkodowanie właścicielowi hotelu?

Będzie to pracodawca pana Tomasza, a nie gość hotelowy. Oczywiście szef mężczyzny może później żądać od mężczyzny zwrotu zapłaconego odszkodowania.

Przykład 4.

Pani Aleksandra przebywała w delegacji przez 4 dni – w tym czasie nocowała w hotelu wynajętym przez swojego pracodawcę. W związku z tym, że po wykonaniu swoich obowiązków przeszła na urlop wypoczynkowy, postanowiła przedłużyć swój pobyt w hotelu o kolejne 4 dni – w tym czasie nie wykonywała już żadnej pracy. Ostatniego dnia pobytu kobieta zniszczyła przez przypadek sprzęt AGD, który znajdował się w jej pokoju. Kto jest zobowiązany do zapłaty odszkodowania właścicielowi hotelu?

Będzie to pani Aleksandra, ponieważ szkoda nie powstała w związku z wykonywaniem przez nią obowiązków służbowych. Pracodawca kobiety nie odpowiada za wyrządzone przez nią zniszczenia, ponieważ miały one miejsce, gdy przebywała w hotelu prywatnie.

Przykład 5.

Pan Marek przebywał w hotelu w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi. Delegacja została zaplanowana na 5 dni. Okazało się, że mężczyzna wypełnił swoje zadania już w 2 dni, przełożony pozwolił mu jednak na pobyt w hotelu do końca rezerwacji, a więc przez następne 3 dni. W tym czasie pan Marek nie musiał wykonywać żadnych czynności zawodowych i mógł traktować swój pobyt w hotelu jako całkowicie prywatny. Ostatniego dnia pobytu mężczyzna wyrządził szkodę – zniszczył armaturę w łazience. Kto w tym przypadku ponosi odpowiedzialność za szkody?

Będzie to pan Marek, ponieważ szkoda nie powstała w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi. Pracodawca mężczyzny nie ponosi odpowiedzialności za jego działania.

Roszczenie zwrotne pracodawcy do pracownika

Jeśli pracodawca nie będzie chciał zapłacić odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez jego pracownika, właściciel hotelu może dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Wcześniej jednak powinien na piśmie wezwać zatrudniającego do pokrycia szkody jego pracownika. Jeśli to nie pomoże, konieczne będzie złożenie pozwu o zapłatę do właściwego sądu rejonowego albo okręgowego. W tym przypadku będzie to sąd właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy. Jeśli wartość odszkodowania nie przekracza kwoty 75 000 zł, pozew musi być skierowany do sądu rejonowego, a po przekroczeniu tej wartości – do sądu okręgowego.

Pracodawca, który uregulował należność względem właściciela hotelu, ma prawo domagać się zwrotu całej wpłaconej kwoty od rzeczywistego sprawcy szkody, a więc od swojego podwładnego. Podstawą takiego żądania jest art. 120 Kodeksu pracy, zgodnie z którym w razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca. Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi odpowiedzialność przewidzianą w przepisach kp. Jeżeli naprawienie szkody następuje na podstawie ugody pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, wysokość odszkodowania może być obniżona przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności stopnia winy pracownika i jego stosunku do obowiązków pracowniczych.

Jeśli pracownik nie będzie chciał zwrócić swojemu pracodawcy zapłaconego przez niego odszkodowania, zatrudniający ma prawo złożyć przeciwko niemu pozew o zapłatę. Takie zachowanie ze strony pracownika daje również podstawę do jego zwolnienia z pracy, choć nie powinno to nastąpić w trybie dyscyplinarnym.

Odpowiedzialność karna za szkodę wyrządzoną w hotelu

Nie każdy wie, że szkoda wyrządzona w hotelu wiąże się nie tylko z odpowiedzialnością cywilną. W zależności od okoliczności danej sytuacji sprawca może zostać pociągnięty również do odpowiedzialności karnej na podstawie art. 288 §1 i 2 Kodeksu karnego. Zgodnie z tą regulacją kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Właściciel hotelu oprócz żądania zapłaty odszkodowania za poczynione zniszczenia może skierować sprawę także do odpowiednich organów ścigania. W tym przypadku odpowiedzialność karną można przypisać tylko rzeczywistemu sprawcy, a więc pracownikowi, a nie jego pracodawcy. Przy łączeniu dwóch odpowiedzialności, cywilnej i karnej, możemy mieć do czynienia z żądaniami kierowanymi wobec dwóch różnych osób. Odszkodowanie cywilne obciąży pracodawcę, a odpowiedzialność karna tylko pracownika, który był rzeczywistym sprawcą zdarzenia. Pamiętajmy jednak, że tego rodzaju przestępstwa są ścigane na wniosek osoby pokrzywdzonej, a więc w naszym przypadku właściciela hotelu.

Podsumowując, zniszczenia w hotelu w trakcie podróży służbowej obciążają pracodawcę, o ile szkoda pozostaje w związku z wykonywaniem czynności zawodowych przez gościa. Jeśli szkoda nie łączy się w żaden sposób z odbywaną delegacją, to odpowiedzialny za nią będzie pracownik. Pracodawca, który zapłaci odszkodowanie, ma prawo żądać jego zwrotu od zatrudnionego. Niezależnie od tego właściciel hotelu ma prawo złożyć zawiadomienie na policję lub do prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa naruszenia integralności rzeczy. Zawiadomienie kieruje się jednak przeciwko pracownikowi, a nie pracodawcy.