Odwołanie od kary sanepidu - kiedy jest możliwe?

Jednym ze środków stosowanych przez sanepid są kary finansowe nakładane podczas kontroli przedsiębiorców. Jeśli dany lokal nie spełnia wymaganych warunków, a działalność jest prowadzona wbrew obowiązującym przepisom, sanepid może zastosować finansową karę administracyjną. Taki środek nie zawsze jest jednak adekwatny do sytuacji, w związku z czym ukarany może wnieść odwołanie od kary sanepidu.

Zadania sanepidu

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapobiegania i zwalczania chorób należy:

• dokonywanie analiz i ocen epidemiologicznych;
• opracowywanie programów i planów działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej, przekazywanie ich do realizacji podmiotom leczniczym w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej oraz kontrola realizacji tych programów i planów;
• ustalanie zakresu i terminów szczepień ochronnych oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie;
• wydawanie zarządzeń i decyzji lub występowanie do innych organów o ich wydanie – w wypadkach określonych w przepisach o zwalczaniu chorób zakaźnych;
• wydawanie decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzji o braku podstaw do jej stwierdzenia;
• planowanie i organizowanie sanitarnego zabezpieczenia granic państwa;
• nadzór sanitarny nad ruchem pasażerskim i towarowym w morskich i lotniczych portach oraz przystaniach;
• udzielanie poradnictwa w zakresie spraw sanitarno-epidemiologicznych lekarzom okrętowym i personelowi pomocniczo-lekarskiemu zatrudnionemu na statkach morskich, żeglugi śródlądowej i powietrznych;
• kierowanie akcją sanitarną przy masowych przemieszczeniach ludności, zjazdach i zgromadzeniach.

Wśród kompetencji przysługujących inspektorom sanitarnym możemy odnaleźć możliwość nakładania kar administracyjnych, które przybierają najczęściej formę określonych grzywien pieniężnych. Narzędzie to nie musi być zawsze wykorzystywane i w głównej mierze zależy od woli określonego inspektora – jest on bowiem uprawniony do stosowania pouczeń oraz wydawania zaleceń, które nie wymagają stosowania kar finansowych. Co do zasady kary finansowe nakładane przez sanepid pojawiają się w związku z poważnymi uchybieniami ze strony przedsiębiorcy, które mogą zagrażać życiu i zdrowiu ludzi (zarówno osób pracujących  w danej firmie, jak i jej klientów). W praktyce takie sytuacje zdarzają się najczęściej w lokalach gastronomicznych, które nienależycie dbają o kwestie sanitarne lokalu, świeżość stosowanych produktów spożywczych lub nieprawidłowo przygotowują posiłki serwowane swoim klientom.

Odwołanie od decyzji

Dobrą informacją jest to, że od każdej kary nałożonej przez sanepid przysługuje odwołanie. Ostatecznie jest ona formą decyzji administracyjnej, a ta na mocy przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego zawsze wiąże się z prawem do wniesienia odwołania. Zgodnie z treścią art. 127 kpa od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

Odwołania są formą kontroli decyzji administracyjnych – nie można bowiem wykluczyć sytuacji, w której organ administracyjny popełni błąd i wyda nieważną decyzję lub zastosuje zbyt surową karę. Prawo do wniesienia odwołania przysługuje każdej stronie toczącego się postępowania administracyjnego (postępowanie kontrolne prowadzone przez inspektora sanitarnego także wlicza się do tego zakresu). Co ważne, przepisy nie wymagają co do zasady, aby odwołanie zawierało jakiekolwiek uzasadnienie – możliwe jest zatem wniesienie tego środka bez powoływania się na stanowisko odwołującego się. W praktyce takie zachowanie będzie rodziło wiele problemów – organ administracyjny, który władny jest rozpatrzyć odwołanie, prawie na pewno odrzuci je już na pierwszym etapie sprawdzania. Uzasadnienie jest więc bardzo ważnym elementem takiego pisma, bo pokazuje, jakie błędy zdaniem odwołującego się zawierała kwestionowana decyzja administracyjna.

Odwołanie od kary sanepidu

Niezależnie od tego, jaka kara została nałożona przez sanepid, przedsiębiorca ma możliwość jej kwestionowania i wniesienia stosownego odwołania. Pamiętajmy jednak, że można to zrobić tylko w określonym czasie, tzn. w ciągu 14 dni, licząc od dnia odebrania decyzji administracyjnej w przedmiocie wymierzenia konkretnej kary.

Odwołanie wnosimy każdorazowo do organu wyższego stopnia, jednak za pośrednictwem tego, który wydał skarżoną decyzję. Jeśli kara została nałożona przez powiatowego inspektora sanitarnego, odwołanie wnosimy do wojewódzkiego inspektora sanitarnego, jednak za pośrednictwem inspektora powiatowego (adresatem odwołania będzie inspektor wojewódzki, jednak pismo trzeba złożyć do inspektora powiatowego).

Wniesienie odwołania w sprawie dotyczącej kwestii sanitarnych wstrzymuje wykonanie decyzji, a to oznacza, że przedsiębiorca nie musi stosować się do nałożonej na niego kary. Innymi słowy, jeśli inspektor sanitarny nałożył na niego karę finansową z zakreśloną dokładnie datą płatności, przedsiębiorca nie musi jej płacić tak długo, aż sprawa zostanie ostatecznie rozpatrzona. Warto także zapamiętać, że przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja również nie ulega wykonaniu.

Przykład 1.

Michał prowadzi restaurację w Warszawie. Wskutek kontroli sanitarnej przeprowadzonej 17 lipca 2021 roku został ukarany karą finansową w wysokości 1000 zł. Nie zamierza odwoływać się od wydanej decyzji i chce ją zapłacić. Decyzja nakładającą karę została doręczona Michałowi 21 lipca 2021 roku – od tego momentu rozpoczyna bieg 14 dni na złożenie ewentualnego odwołania, w tym przypadku ostatnim dniem na zakwestionowanie kary będzie 4 sierpnia 2021 roku. Do tej daty Michał nie musi uiszczać kary finansowej, nawet jeśli zgadza się z rozstrzygnięciem sanepidu i nie będzie wnosił żadnego odwołania. Decyzja inspektora sanitarnego staje się ostateczna (w pełni wiążąca) dopiero 5 sierpnia 2021 roku.

Z racji tego, że odwołanie od kary nałożonej przez sanepid jest pismem formalnym i podlega pod ogólne przepisy KPA, musi posiadać w swej treści kilka niezbędnych elementów. Są nimi:

• określenie stron postępowania administracyjnego (sanitarnego) – będą nimi oczywiście ukarany przedsiębiorca oraz właściwy inspektorat sanitarny, który wydał decyzję, na której mocy nałożono karę finansową;
• oznaczenie sprawy – chodzi tutaj oczywiście o podanie znaku lub sygnatury sprawy, tak by organ administracyjny mógł ją poprawnie zidentyfikować i przejrzeć związaną z nią całą istniejącą dokumentację;
• wskazanie, czy odwołanie dotyczy całości, czy też części wydanej decyzji (jeśli zachodzi ten drugi przypadek, należy wskazać, z jaką częścią kary nie zgadza się odwołujący);
• określenie żądań odwołującego się – uchylenia decyzji w całości lub w części, względnie umorzenia postępowania;
• podpis odwołującego się lub ustanowionego przez niego pełnomocnika (jeśli zachodzi ten drugi przypadek, do odwołania należy dołączyć oryginał pełnomocnictwa).

Jak widać, uzasadnienie nie jest obligatoryjnym elementem odwołania od kary nałożonej przez sanepid, jednak warto poświęcić chwilę i sporządzić stosowne argumenty, które przekonają organ do tego, aby nałożona kara została cofnięta. Odpowiednio dobrana treść uzasadnienia znacząco przyspieszy całe postępowanie i zwiększa szanse na wygraną. Każda sprawa jest inna, stąd nie istnieje jednolity wzór takiego uzasadnienia (warto w tym zakresie zasięgnąć porady doświadczonego prawnika).

Właściwy powiatowy inspektor sanitarny po otrzymaniu odwołania w ciągu 7 dni rozpatruje sprawę:

• jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony i zasługuje ono w całości na uwzględnienie, wydaje nowe rozstrzygnięcie, w którym uchyla lub zmienia wcześniej wydaną decyzję. Od nowej decyzji stronie przysługuje wniesienie odwołania do właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego;
• jeżeli w terminie 7 dni nie wydano nowego rozstrzygnięcia, powiatowy inspektor sanitarny przesyła odwołanie wraz z aktami sprawy do właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, który w ciągu 30 dni rozpatruje sprawę i wydaje decyzję, która jest ostateczna. Od decyzji organu drugiej instancji przysługuje stronie wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od daty jej doręczenia za pośrednictwem właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

Podsumowanie

Nałożenie kary przez sanepid nie oznacza, że ukarany w każdym przypadku musi zastosować się do nałożonych na niego zaleceń. Ma bowiem prawo złożyć odwołanie w ciągu 14 dni od chwili odebrania decyzji administracyjnej, na podstawie której została na niego nałożona stosowna kara. Odwołanie to nie podlega żadnej opłacie skarbowej i wnosi się je do organu wyższej instancji (właściwego wojewódzkiego inspektoratu sanitarnego) za pośrednictwem sanepidu, który wydał skarżoną decyzję. Czas załatwienia danej sprawy jest zróżnicowany i wynosi średnio od 7 do 30 dni.