Obowiązek prowadzenia dokumentacji transakcji na podmioty powiązane nakładają przepisy ustawy o PIT oraz CIT. Jej sporządzenie jest niezwykle ważne dla podatników ze względu na prawo organów podatkowych do oszacowania wartości dochodów podatnika, a w konsekwencji należnego podatku dochodowego. Za niesporządzenie dokumentacji pomiędzy podmiotami powiązanymi grożą również sankcje karno-skarbowe.
Podmioty powiązane - rodzaje
Ustawa o CIT i PIT szczegółowo określa, kiedy mamy do czynienia z podmiotami powiązanymi. Zgodnie z regulacjami prawnymi podmiot polski uznaje się za powiązany z podmiotem zagranicznym, jeżeli:
osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej „podmiotem krajowym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa,
osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, mająca miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwana dalej „podmiotem zagranicznym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego,
ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów
i jeżeli w wyniku takich powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, a w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, których należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały. Dochody danego podatnika oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.
Jednostki uznaje się za krajowe podmioty powiązane, jeżeli jeden z nich:
podmiot krajowy bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym bądź w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego,
te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi bądź w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów.
Przepisy te stosuje się również odpowiednio do powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach.
Podmioty powiązane a wzajemny udział kapitałowy
Podmioty powiązane sporządzają dokumentację nie tylko w związku z dokonywaniem transakcji z innymi podmiotami powiązanymi. Obowiązek ten dotyczy również dokonywania transakcji z podmiotami niepowiązanymi. Przepisy ustawy o CIT i PIT wprowadzają bowiem analogiczny przepis w stosunku do transakcji prowadzonych z podmiotami z tzw. krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową.
Najczęściej występującymi zależnościami są powiązania poprzez udział w kapitale drugiego podmiotu. Poniżej przedstawiam kilka schematów obrazujących te powiązania:
Spółka B i C dokonują transakcji:
Podmioty powiązane dokonujące opisywaną transakcje łączy pośrednie powiązanie kapitałowe, tzn. spółka A posiada 100% udziałów w spółce B oraz 100% udziałów w spółce C.
Spółka A dokonuje transakcji ze spółką B:
Podmioty powiązane dokonujące opisywanej transakcji łączy bezpośrednie powiązanie kapitałowe - spółka A posiada 100% udziałów w spółce B.
W jakiej sytuacji podmioty powiązane muszą prowadzić dokumentację?
Podmioty powiązane powiązane muszą sporządzać dokumentację zawieranych między sobą transakcji w przypadku za pomocą dowodów księgowych, gdy łączna kwota wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym przekracza równowartość:
1. w przypadku transakcji towarowych:
- 100 000 EURO, gdy wartość operacji nie przekroczy 20% kwalifikowanego kapitału zakładowego (akcyjnego) podatnika niebędącego osobą fizyczną obliczonego zgodnie z ustawą o CIT,
- 50 000 EURO w pozostałych przypadkach
2. w przypadku transakcji usługowych:
- 30 000 EURO w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępniania wartości niematerialnych i prawnych.
