Otrzymałeś darowiznę? Pamiętaj, żeby poinformować o tym urząd skarbowy. Bowiem niezgłoszona darowizna może być przyczyną poważnych konsekwencji. Przeczytaj i dowiedz się, jakie masz obowiązki w związku z otrzymaną darowizną oraz kiedy unikniesz płacenia od niej podatku.
Czym jest darowizna?
Kwestie darowizny określają Kodeks cywilny oraz ustawa o podatku od spadku i darowizn. Zgodnie z art. 888 KC darowizna to forma umowy, w której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swego majątku.
Mamy tu do czynienia z relacją pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Aby relacja ta powstała, obdarowany musi wyrazić zgodę na nieodpłatne przyjęcie od darczyńcy majątku. Motywy przekazania świadczenia nie mają wpływu na wywołanie skutków podatkowych. Najwięcej zapłacą osoby niespokrewnione z darczyńcą, za to darowizną od najbliższych nie będziemy się dzielić z fiskusem wcale.
Kiedy nie zapłacisz podatku od darowizny?
Wysokość podatku od darowizny zależy od stopnia pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Do celów podatkowych spadkobierców i obdarowanych podzielono na trzy grupy (art. 14. ust 3. Ustawy o podatku od spadków i darowizn):
- grupa pierwsza: najbliższa rodzina, tj. małżonek (obecny, nie były), zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), rodzeństwo, pasierb, ojczym, macocha, teściowie, zięć, synowa;
- grupa druga: dalsza rodzina, tj. zstępni rodzeństwa (np. siostrzeniec, bratanek), rodzeństwo rodziców (np. wuj, ciotka), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa (np. mąż siostry), rodzeństwo małżonków (np. brat żony – szwagier), małżonkowie rodzeństwa małżonków (np. mąż siostry męża), małżonkowie innych zstępnych (np. żona wnuka);
- grupa trzecia: wszystkie osoby niezaliczone do dwóch poprzednich grup, w tym osoby niespokrewnione z obdarowanym.
Dla przedstawicieli wszystkich grup ustawodawca przewidział limity wartości darowizn, które są wolne od podatków. Kwota limitu darowizny odnosi się do pięciu ostatnich lat. Jeśli w ciągu pięciu lat kwota darowizn od jednej osoby nie przekroczyła kwoty limitu, nie trzeba składać zeznania.
W przeciwnym razie, jeżeli limit zostanie przekroczony, darowiznę od I grupy podatkowej należy zgłosić na druku SD-Z2. Jeśli darczyńcą była osoba z grupy drugiej lub trzeciej, należy złożyć do urzędu skarbowego formularz SD-3. Kwoty limitów darowizn prezentuje poniższa tabela.
Grupa podatkowa | Kwota limitu darowizny (od 1 lipca 2023 roku) |
Pierwsza | 36 120 zł |
Druga | 27 090 zł |
Trzecia | 5 733 zł |
Najbliżsi wolni od podatku
Jeżeli kwota darowizny od najbliższej osoby (np. od rodzica) przekroczyła w ciągu ostatnich pięciu lat kwotę 36 120 zł, należy zgłosić ten fakt w ciągu sześciu miesięcy w urzędzie skarbowym. Właściwym formularzem w takiej sytuacji jest SD-Z2. Darowizny od osób z grupy pierwszej są w całości zwolnione z podatku. Zgłoszenie do urzędu skarbowego ma jedynie charakter informacyjny, jednakże gdy o nim zapomnisz, konsekwencje mogą być poważne. Jeżeli zachowasz wskazane terminy i dodatkowo darowizna będzie właściwie udokumentowana:
- złożone zostanie zgłoszenie o nabyciu własności środków pieniężnych (wyłączając art. 4a ust. 4 ustawy o podatku od spadku i darowizn),
- darowizna zostanie udokumentowana dowodem wpłaty na rachunek bankowy nabywcy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
- wówczas podlega ona całkowitemu zwolnieniu z opodatkowania. W przypadku przekroczenia limitu darowizny od osoby z drugiej lub trzeciej grupy zwolnienie nie przysługuje.
Przykład 1.
Ojciec podarował córce na wesele w sierpniu 2023 r. pieniądze w wysokości 20.000 zł na rachunek bankowy. Dodatkowo we wrześniu 2023 r. otrzymała on od matki prezent ślubny w postaci samochodu, którego wartość wynosiła 20.000 zł. Czy córka ma obowiązek zgłoszenia darowizn?
Córka nie ma obowiązku zgłoszenia darowizny, jeśli była to jedyna darowizna od każdego z rodziców otrzymana w przeciągu 5 lat, bowiem wartość nie przekroczyła kwoty wolnej 36 120 zł.
Dokumentowanie darowizny
Jeżeli przedmiot darowizny stanowią środki pieniężne, wystarczającym udokumentowaniem będzie wydruk z konta lub przekaz pocztowy. Więcej komplikacji może pojawić się przy wartościach niepieniężnych. W takim wypadku dokumentem potwierdzającym wartość otrzymanego świadczenia stanowi umowa darowizny.
Niezgłoszona darowizna - konsekwencje
Jeśli zapomnisz zgłosić darowiznę w urzędzie skarbowym, fiskus potraktuje to jako oszustwo. Grozi ci opodatkowanie karną 20 proc. stawką podatku. Zwyczajowo podatek wynosi od 3 do 20 proc. - w zależności od kwoty nadwyżki ponad limit wolny od podatku oraz bliskości związku osoby obdarowanej i obdarowującej. Urząd skarbowy ukarze cię, jeśli informacja o niezgłoszonej darowiźnie wyjdzie na jaw w trakcie kontroli. Co więcej, niezależnie od wskazanej wyżej sankcyjnej stawki podatku podatnik, który nie zgłosił darowizny do urzędu skarbowego, powinien liczyć się z odpowiedzialnością karną skarbową w wysokości zależnej od stopnia narażenia budżetu na uszczuplenie podatku.
