Długie weekendy to już niemalże polska tradycja. Najczęściej mamy z nimi do czynienia w okolicy Święta 1 i 3 maja, Bożego Ciała, 15 sierpnia, 1 listopada i 11 listopada. Czasem wystarczające jest wzięcie kilku dni urlopu i z weekendu robi się już cały tydzień wolnego. W tym artykule przyjrzymy się temu, pracodawca zawsze musi się zgodzić na urlop na długi weekend.
Dni ustawowo wolne w 2026 roku
- 1 stycznia (czwartek) — Nowy Rok
- 6 stycznia (wtorek) — Święto Trzech Króli (Objawienie Pańskie)
- 5 kwietnia (niedziela) — Wielkanoc
- 6 kwietnia (poniedziałek) — Poniedziałek Wielkanocny
- 1 maja (piątek) — Święto Pracy
- 3 maja (niedziela) — Święto Konstytucji 3 Maja
- 24 maja (niedziela) — Zielone Świątki (Zesłanie Ducha Świętego)
- 4 czerwca (czwartek) — Boże Ciało
- 15 sierpnia (sobota) — Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny / Święto Wojska Polskiego
- 1 listopada (niedziela) — Wszystkich Świętych
- 11 listopada (środa) — Święto Niepodległości
- 24 grudnia (czwartek) — Wigilia (ustawowo wolny od 2025)
- 25 grudnia (piątek) — Boże Narodzenie (pierwszy dzień)
- 26 grudnia (sobota) — Boże Narodzenie (drugi dzień
Urlop wypoczynkowy i jego wymiar
Obecnie nadal pracownik zatrudniony krócej niż 10 lat ma prawo do urlopu, którego wymiar wynosi 20 dni. Wyższy wymiar dotyczy pracownika, który jest zatrudniony co najmniej 10 lat, wówczas wynosi 26 dni. Aby skorzystać z wyższego wymiaru urlopu, pracownik musi przedłożyć pracodawcy dokumenty dotyczące jego zatrudnienia i/lub edukacji, gdyż to na ich podstawie pracodawca będzie mógł zweryfikować uprawnienie do urlopu w wyższym wymiarze.
Przepisy Kodeksu pracy określają zasady wyliczania okresu, od którego zależy jego wymiar. Na ten moment przedstawiają się one następująco. Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się przewidziany programem nauczania czas trwania nauki w zasadniczej lub innej równorzędnej szkole zawodowej, ale nie więcej jednak niż 3 lata. W przypadku ukończenia średniej szkoły zawodowej do okresu pracy, od którego uzależniony jest wymiar urlopu, wlicza się przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat. Ukończenie średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych skutkuje doliczeniem do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, 5 lat. Absolwentowi średniej szkoły ogólnokształcącej do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, wlicza się 4 lata. Osoby, które ukończą szkołę policealną, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, będą miały doliczone 6 lat. Do okresu pracy, od którego uzależniony jest urlop w przypadku absolwentów szkoły wyższej, wlicza się dodatkowo 8 lat. Wskazane okresy nauki nie podlegają sumowaniu. Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, wówczas do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest dla niego korzystniejsze.
Zgodnie z przepisami prawa także inne okresy będą miały wpływ na wymiar urlopu, w tym m.in.: okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, udokumentowane okresy zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego, okres odbywania czynnej służby wojskowej, okres odbywania zawodowej służby wojskowej, okres, za który przysługuje odszkodowanie w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę zawartej na czas określony z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy, określonych w odrębnych przepisach, okres urlopu wychowawczego, okres prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie prowadzonym przez współmałżonka.
Plan urlopów lub jego brak a planowanie długich weekendów
W firmie powinien zostać ustalony plan urlopów. Obowiązek jego ustalenia przez pracodawcę nie dotyczy sytuacji:
gdy zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na to, żeby nie ustalać planu urlopów;
gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa.
Pracodawca jest obowiązany podać do wiadomości pracowników w przyjęty u siebie sposób opracowany plan urlopów. Przepisy prawa nie regulują szczegółowo, jak powinno nastąpić podanie planu urlopów do wiadomości pracowników. Oznacza to, że pracodawca ma dużą swobodę w tym zakresie. Niekiedy akty wewnątrzzakładowego prawa pracy regulują te kwestie.
Plan urlopów może być podany do wiadomości m.in. w następujący sposób: poprzez ustne obwieszczenie, w formie wiadomości e-mail, poprzez wywieszenie na tablicy ogłoszeń, poprzez wewnątrzzakładowe aplikacje. Z chwilą podania przez pracodawcę do wiadomości pracowników planu urlopów staje się on wiążący.
Pracodawca nieobjęty obowiązkiem ustalania planu urlopów uzgadnia termin urlopu wypoczynkowego w porozumieniu z pracownikiem. Czyni to w ten sposób, że pracownik składa wniosek urlopowy, a pracodawca decyduje, czy go uwzględni, czy też nie. Gdyby w ocenie pracodawcy nie było możliwe udzielenie urlopu we wnioskowanym terminie, powinien on porozmawiać z pracownikiem. Ważne, aby w tym wypadku próbować osiągnąć konsensus.
Pracownik może domagać się udzielania urlopu wypoczynkowego, aby uzyskać długi weekend, ale pracodawca nie ma obowiązku go udzielić. Poza wyjątkami to pracodawca decyduje o terminie udzielenia urlopu i to zarówno w sytuacji obowiązywania w firmie planu urlopów, jak i gdy go brak.
Pracodawca jest związany tylko wnioskiem pracownika dotyczącym urlopu na żądanie oraz urlopu udzielanego pracownicy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, pracownika – ojca wychowującego dziecko lub pracownika – innego członka najbliższej rodziny, który korzysta z urlopu macierzyńskiego.
Czy urlop na żądanie jest bezwzględnie udzielany?
W awaryjnych sytuacjach, kiedy zachodzi potrzeba wolnego, pracownik może skorzystać z urlopu na żądanie. Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia.
Wykorzystanie urlopu na żądanie może odbywać się w ten sposób, że pracownik zgłasza go jako 4 następujące po sobie dni lub wybierane pojedynczo dni w dowolnym odstępie. Pracodawca ma obowiązek udzielenia zgody na urlop na żądanie, jednak musi zostać o tym prawidłowo poinformowany.
Wskazać należy na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23 listopada 2016 roku, sygn. III APa 61/15, w którym stwierdzono, że: „Planem urlopów nieobjęta jest część urlopu udzielanego pracownikowi w trybie art. 1672 kp. Przewidziany w omawianym przepisie urlop na żądanie stanowi co prawda część urlopu wypoczynkowego i pomniejsza realnie jego wymiar, ma jednak odrębne od niego cechy charakterystyczne. Nie stanowi przede wszystkim urlopu w znaczeniu merytorycznym, bowiem zgłasza się go przeważnie w dniu jego rozpoczęcia, nie zmierza on zatem do zaspokojenia potrzeb regeneracyjno-rekreacyjnych. Niemniej jednak urlop ten stanowi część urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi, wobec czego ma identyczny do urlopu wypoczynkowego charakter prawny i poza wyjątkami przewidzianymi wyraźnie w ustawie (art. 168 kp, art. 163 § 1 kp), jak i wynikającymi z charakteru tego uprawnienia (np. możliwość dzielenia tego urlopu na części, czy obowiązek udzielenia urlopu w terminie wskazanym przez pracownika), stosują się do niego wynikające z kp regulacje urlopowe. Szczególny charakter tego urlopu przejawia się w tym, że przyznanym ustawowo przywilejem pracownika jest, by ten w przypadkach nagłych i wcześniej nieprzewidzianych – związanych z zaistnieniem różnorakich sytuacji życiowych – mógł nie stawić się do pracy. Swoistość tego urlopu jest podyktowana jego akcydentalnością, chodzi bowiem o to, że pracownik nie mógł tego urlopu wcześniej przewidzieć, zaplanować i uwzględnić w planie urlopów. [...] Urlopu wypoczynkowego co do zasady udziela pracodawca, a zgodnie z art. 161 kp, »jest obowiązany udzielić pracownikowi« urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Na tle tego przepisu nie budzi wątpliwości, że wyrażony w nim obowiązek pracodawcy nie ma charakteru bezwzględnego. Do udzielania urlopu mają bowiem zastosowanie ogólne reguły, w tym także ta z art. 163 § 11 kp, zgodnie z którą wniosek urlopowy pracownika jest brany przez pracodawcę pod uwagę, ale nie jest dla niego wiążący. Pracodawca powinien go uwzględnić, jeżeli zwolnienie urlopowe we wnioskowanym czasie nie koliduje z koniecznością zapewnienia normalnego toku pracy. Znaczy to, że realizacja prawa pracownika do wypoczynku jest korygowana potrzebami pracodawcy i koniecznością obecności pracownika w zakładzie”.
Przykład 1.
Pan Adam pracuje w firmie XYZ, gdzie co roku ustalany jest plan urlopów. Przy planowaniu planu urlopów zgłosił, że chciałby rozpocząć urlop od 17 kwietnia 2026 roku przez 10 dni roboczych, dodatkowo zyskując 3 dni wolne w trakcie weekendu od 1 do 3 maja 2026 roku. Czy pracodawca może odmówić mu tego urlopu?
Plan urlopów ustalany przez pracodawcę nie zwalnia pracownika z obowiązku złożenia wniosku o urlop i uzyskania zgody pracodawcy na jego udzielenie. Jeśli pracodawca uwzględni wniosek pana Adama, ten będzie miał urlop połączony z długim weekendem w sierpniu tego roku.
Przykład 2.
W firmie pani Teresy nie obowiązuje plan urlopów. Zatrudnia ona 3 sprzedawczynie. Jedna z nich złożyła wniosek o urlop 5 grudnia 2025 roku, aby mieć długi weekend w czasie Święta Trzech króli. W tym samym czasie pani Teresa otrzymała informację, że dwie pozostałe pracownice uległy wypadkowi. Czy w tym wypadku ma obowiązek uwzględnić wniosek trzeciej pracownicy?
Pani Teresa w tych okolicznościach ma pełne prawo nie uwzględnić wniosku o udzielenie urlopu, w tym konkretnym przypadku, kiedy zachodzi konieczność zapewnienia obsługi sklepu. Co więcej, mogłaby odmówić pracownicy także urlopu na żądanie. To pracodawca ostatecznie decyduje o terminie udzielenia urlopu. Nie jest związany wnioskami swoich pracowników.
Urlop na długi weekend – podsumowanie
Podsumowując, pracownik może domagać się urlopu, aby mieć dłuższy weekend, jednak pracodawca nie ma obowiązku na to się godzić. Pracodawca ma zapewnić ciągłość działania zakładu pracy, jeśli nie są planowane przestoje w pracy w związku z długim weekendem, udzielanie urlopu pracownikom musi odbywać się z uwzględnieniem zapewnienia pracowników do realizacji pracy. Oczywiście część pracowników może otrzymać takie wolne.
