Zasiłek macierzyński należy do świadczeń przysługujących osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa. Okres pobierania wspomnianego zasiłku jest uzależniony m.in. od tego, czy dziecko, którego zasiłek dotyczy, urodzi się i pozostanie żywe. W artykule wyjaśniamy czy poród dziecka martwego oznacza brak zasiłku z tego tytułu.
Urlop macierzyński i zasiłek z tego tytułu
Pracownicy przysługuje urlop macierzyński – co do zasady – w wymiarze:
- 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
- 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
- 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
- 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
- 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Jak wynika z art. 184 kp, za okres urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach określonych w Ustawie z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – dalej „ustawa zasiłkowa”. Podstawowym celem zasiłku macierzyńskiego jest zrekompensowanie utraconego wynagrodzenia za pracę, a także zapewnienie adekwatnych środków utrzymania w okresie niezdolności do pracy wywołanej ciążą oraz macierzyństwem (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 23 września 2020 roku, II UK 374/18).
Wysokość zasiłku macierzyńskiego
Miesięczny zasiłek macierzyński, w okresie ustalonym przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, przysługuje za każdy dzień tego urlopu, nie wyłączając dni wolnych od pracy, i wynosi zasadniczo 100% podstawy wymiaru zasiłku. W przypadku, gdy miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego jest niższa niż kwota świadczenia rodzicielskiego określonego w Ustawie z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych, kwotę zasiłku macierzyńskiego podwyższa się do wysokości świadczenia rodzicielskiego (art. 31 ust. 1 i 3a, w związku z art. 11 ust. 4 ustawy zasiłkowej).
[…] w okresach urlopów macierzyńskiego (art. 180 kp) i wychowawczego (art. 186 kp), których udzielenie jest obowiązkiem pracodawcy, pracownicy są zwolnieni z obowiązku świadczenia pracy. Za czas tych urlopów pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, otrzymując z tego tytułu świadczenia z zabezpieczenia społecznego – zasiłek macierzyński albo dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, rekompensujące w jakiejś mierze niepobieranie wynagrodzenia.
Śmierć dziecka i jej udokumentowanie
W razie urodzenia martwego dziecka pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż 7 dni od dnia zgonu (art. 180¹ k.p.); za ten okres przysługuje zasiłek macierzyński 100% podstawy. Od 6 sierpnia 2025 r. prawo do zasiłku (a w razie potrzeby także do zasiłku pogrzebowego) można ustalić bez aktu urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu – wystarczy zaświadczenie o martwym urodzeniu wystawione na podstawie dokumentacji medycznej przez lekarza specjalistę ginekologii i położnictwa, lekarza w trakcie specjalizacji w tej dziedzinie albo położną; w przypadku zasiłku pogrzebowego dopuszczalna jest również karta zgonu. Rozwiązanie to działa niezależnie od czasu trwania ciąży i bez konieczności określania płci dziecka.
Poród dziecka martwego a okres zasiłkowy
Z treścią przywołanego wcześniej art. 184 kp koresponduje brzmienie art. 29a ust. 1 ustawy zasiłkowej, zgodnie z którym zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego (a ponadto również urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego).
Wobec powyższego w przypadkach śmierci dziecka wymienionych w art. 1801 kp mamy do czynienia ze skróceniem okresu pobierania przez pracownicę zasiłku macierzyńskiego, co ilustrują poniższe przykłady.
Przykład 1.
Pracownica urodziła martwe dziecko 8 grudnia 2024 roku. W związku z tym okres pobierania przez nią zasiłku macierzyńskiego (8 tygodni po porodzie) upływa 1 lutego 2025 roku.
Przykład 2.
Pracownica urodziła dziecko 8 grudnia 2024 roku, a 15 stycznia 2025 roku dziecko zmarło. Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego (8 tygodni po porodzie), podobnie jak w przykładzie 1., upływa 1 lutego 2025 roku.
Przykład 3.
Pracownica urodziła dziecko 8 grudnia 2024 roku. 29 stycznia 2025 roku dziecko zmarło. W tym przypadku okres pobierania zasiłku macierzyńskiego (8 tygodni porodzie, ale nie krócej niż 7 dni od dnia zgonu dziecka), upływa 5 lutego 2025 roku.
Przykład 4.
Pracownica urodziła dwoje dzieci 8 grudnia 2024 roku. 7 kwietnia 2025 roku jedno z tych dzieci zmarło. W związku z tym okres pobierania zasiłku macierzyńskiego w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu (1 dziecko – 20 tygodni) upływa 26 kwietnia 2025 roku.
Przykład 5.
Pracownica urodziła dwoje dzieci 8 grudnia 2024 roku. 24 kwietnia 2025 roku jedno z tych dzieci zmarło. W związku z tym okres pobierania zasiłku macierzyńskiego w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu (1 dziecko – urlop macierzyński 20-tygodniowy, lecz trwający nie krócej niż przez 7 dni od dnia zgonu dziecka) upływa 1 maja 2025 roku.
Podsumowując, okres urlopu macierzyńskiego, a tym samym okres pobierania zasiłku z tytułu korzystania z tego urlopu, ulega skróceniu w związku z urodzeniem dziecka martwego lub śmiercią dziecka w czasie trwania wspomnianego urlopu, przy czym od dnia zgonu dziecka do zakończenia urlopu i okresu zasiłkowego musi upłynąć zawsze nie mniej niż 7 dni.
