Wniosek o zabezpieczenie jest jednym ze sposobów umożliwiających zabezpieczenie interesów powoda/wnioskodawcy na czas toczącego się postępowania sądowego. Może zostać złożony przed złożeniem pozwu, w pozwie lub też na etapie trwania postępowania sądowego. Niezależnie od momentu wniesienia, istotne jest jego prawidłowe skonstruowanie, tak by nie zawierał on braków formalnych. Jak prawidłowo przygotować wniosek o zabezpieczenie? Odpowiedź poniżej.
Rodzaje zabezpieczeń
Wskazuje się na istnienie trzech rodzajów zabezpieczeń: konserwacyjnych, nowacyjnych i antycypacyjnych.
Zabezpieczenie konserwacyjne polega na utrwaleniu istniejącego stanu faktycznego i prawnego (np. ustanowieniu zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości), aby umożliwić w przyszłości wykonanie orzeczenia.
Zabezpieczenie nowacyjne zmienia istniejący stan faktyczny i prawny, kształtując na nowo stosunki między stronami na czas toczącego się postępowania (np. zobowiązuje obowiązanego do płacenia na rzecz uprawnionego alimentów w określonej wysokości).
Natomiast zabezpieczenie antycypacyjne prowadzi do zaspokojenia uprawnionego jeszcze przed wydaniem orzeczenia co do istoty sprawy (np. poprzez przekazywanie uprawnionemu, za zgodą obowiązanego dochodu z zarządu przymusowego wykonywanego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego).
Celem postępowania zabezpieczającego jest w szczególności zapewnienie wykonania orzeczenia sądowego w postępowaniu egzekucyjnym. Celem zabezpieczenia może być również ułatwienie dochodzenia roszczeń poprzez usprawnienie przyszłego postępowania egzekucyjnego, umożliwienie lub ułatwienie osiągnięcia innego celu postępowania (skuteczność orzeczeń niepodlegających wykonaniu w postępowaniu egzekucyjnym), tymczasowe zaspokojenie roszczeń uprawnionego (np. w sprawach o alimenty lub roszczenia wymienione w art. 7531 Kodeksu postępowania cywilnego, dalej: kpc). Wydane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia nie musi nadawać się do wykonania w postępowaniu egzekucyjnym, lecz może charakteryzować się jedynie skutecznością (np. postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego).
Wniosek o zabezpieczenie - jaki termin na złożenie wniosku?
Zgodnie z art. 730 § 1 kpc w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia.
Sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. Po uzyskaniu przez uprawnionego tytułu wykonawczego dopuszczalne jest udzielenie zabezpieczenia tylko wtedy, jeżeli ma ono na celu zabezpieczenie roszczenia o świadczenie, którego termin spełnienia jeszcze nie nastąpił.
Legitymacja do złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia
Zgodnie z art. 7301 § 1 kpc udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia.
Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi bądź poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.
Uprawdopodobnienie roszczenia w postępowaniu zabezpieczającym przy uwzględnieniu treści art. 243 kpc (zezwalającego na odstępstwo od rygorów przewidzianych w postępowaniu dowodowym) należy rozumieć w ten sposób, że uprawniony powinien przedstawić i należycie uzasadnić twierdzenia, które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia.
Przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę.
Sposoby zabezpieczenia roszczeń
Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez:
- zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
- obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;
- ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;
- obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;
- ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
- ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.
Każdorazowo sposób udzielenia zabezpieczenia zależy nie tylko od wniosku strony, lecz także podlega ocenie sędziego z punktu widzenia zasadności danego sposób zabezpieczenia oraz możliwy uszczerbek w majątku wierzyciela.
Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może:
- unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania;
- ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem;
- zawiesić postępowanie egzekucyjne lub inne postępowanie zmierzające do wykonania orzeczenia;
- uregulować sposób roztoczenia pieczy nad małoletnimi dziećmi i kontaktów z dzieckiem;
- nakazać wpisanie stosownego ostrzeżenia w księdze wieczystej lub we właściwym rejestrze.
