Przywilej skierowania sprawy do rozpoznania w postępowaniu nakazowym wiąże się ze spełnieniem szczegółowych warunków, przewidzianych przepisami prawa. Fundamentalny warunek stanowi dysponowanie przez wierzyciela takim materiałem dowodowym, który przekona sąd do wydania nakazu zapłaty. Co do zasady postępowanie nakazowe ma charakter czysto fakultatywny - znaczy to, że do wierzyciela należy decyzja, w jakim rodzaju postępowania sądowego chce dochodzić swoich roszczeń. W przypadku chęci rozpoznania sprawy w trybie nakazowym wierzyciel musi spełnić dwa obligatoryjne warunki:
-
żądanie, którego dochodzi w złożonym pozwie, musi być roszczeniem pieniężnym lub świadczeniem innych rzeczy,
-
na potwierdzenie dochodzonego roszczenia muszą być przedstawione ewidentne dowody jego słuszności, np. dokument urzędowy, zaakceptowany przez dłużnika rachunek (faktura), umowa z dłużnikiem.
Instytucja zabezpieczenia roszczeń ma na celu zagwarantowanie ochrony dochodzonych praw i interesów wierzyciela chociażby w związku z czasem oczekiwania na wyznaczenie terminu rozprawy, na której dłużnik mógłby podjąć kroki zmierzające do upłynnienia swojego majątku. Generalną regułą, przyjętą w polskim systemie prawnym jest zasada, mówiąca, że aby sąd udzielił zabezpieczenia, wierzyciel musi złożyć stosowny wniosek. Taki wniosek o udzielenie zabezpieczenia może zostać złożony zarówno przed wszczęciem postępowania (tzn. przed złożeniem pozwu), jak i w trakcie toczącego się postępowania przeciwko dłużnikowi.
Metody dokonywania zabezpieczeń roszczeń
Nakaz zapłaty wydany po przeprowadzeniu postępowania nakazowego sam w sobie stanowi już zabezpieczenie roszczeń bez konieczności nadania klauzuli wykonalności. Wśród metod dokonywania zabezpieczeń można wyróżnić:
- zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;
- obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;
- ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;
- obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;
- ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
- ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.
Zabezpieczenie roszczeń - kiedy można wszcząć postępowanie zabezpieczające?
Po wydaniu nakazu zapłaty wierzyciel może wszcząć postępowanie zabezpieczające, wskazując sposób dokonania zabezpieczenia roszczeń (z wymienionych powyżej). Zabieg taki usprawnia podejmowanie czynności egzekucyjnych przez komornika, a jednocześnie stanowi zabezpieczenie wierzyciela na wypadek utrudniania przez dłużnika egzekucji roszczeń. Wszczęcie postępowania zabezpieczającego musi być zainicjowane wnioskiem wierzyciela, przy czym można złożyć taki wniosek nawet przed uprawomocnieniem się nakazu zapłaty. Zabezpieczenia kwot, zasądzonych nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, dokonuje komornik sądowy. Organ ten ściąga dług i składa do depozytu sądowego kwotę ujętą w nakazie. Komornik jest zobowiązany do ustalenia opłaty od wniosku o zabezpieczenie roszczeń (jej wysokość uzależniona jest od wysokości zabezpieczenia). Warto pamiętać, że sąd na wniosek naszego dłużnika ma prawo dokonać ograniczenia zabezpieczenia według swego uznania.
Podstawami zabezpieczenia są:
- istnienie roszczenia podlegającego zabezpieczeniu,
- interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia.
Oba wymienione wyżej elementy muszą zostać spełnione łącznie oraz uprawdopodobnione przez wierzyciela w treści składanego wniosku o dokonanie zabezpieczenia. Dla uprawdopodobnienia istnienia roszczenia wierzyciel powinien dołączyć do wniosku np. fakturę bądź umowę z dłużnikiem, natomiast interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia istnieje, gdy brak dokonania zabezpieczenia uniemożliwi bądź istotnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia (np. uprawdopodobnienie w tym zakresie może polegać na dołączeniu do wniosku pisma otrzymanego od komornika, iż dłużnik nie posiada wartościowego majątku, z którego mogłaby być prowadzona egzekucja).
