Zmowa cenowa to jeden z czynów nieuczciwej konkurencji, które stosują niektórzy przedsiębiorcy w obrocie gospodarczym. Na czym dokładnie polega i czy ma jakiś związek z marketingiem i reklamą?
Zmowa cenowa - pojęcie i regulacje prawne
Zmowa cenowa nie jest uregulowana konkretnie w żadnym akcie prawnym, jednak możemy powiązać ją z pojęciem porozumienia ograniczającego konkurencję, ujętym w dziale II rozdziale 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów czynem niedozwolonym. Jak wskazuje art. 6:
| Art. 6. 1. Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na: 1) ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów; 2) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji; 3) podziale rynków zbytu lub zakupu; 4) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji; 5) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy; 6) ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem; 7) uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny. 2. Porozumienia, o których mowa w ust. 1, są w całości lub w odpowiedniej części nieważne, z zastrzeżeniem art. 7 i 8. |
Ustawodawca nie definiuje dokładnie, jak można zrealizować tego typu ugodę - mogą to być rozmaite zdarzenia, od umowy w formie pisemnej, podpisanej przez strony, aż po ustne ustalenia. Niełatwo jest więc udowodnić przedsiębiorcom dokonanie takiego czynu, zwłaszcza że tego typu porozumienia zazwyczaj zawierane są w tajemnicy.
Zmowy cenowe mogą mieć charakter:
-
horyzontalny - czyli między przedsiębiorcami działającymi w tym samym segmencie rynku, zazwyczaj również w tej samej branży (na przykład dwie sieci drogerii),
-
wertykalny - czyli między podmiotami niestanowiącymi dla siebie konkurencji, ale w jakiś sposób powiązanymi ze sobą i wpływającymi nawzajem na swoje interesy (na przykład hurtownia i sklep, któremu dostarcza ona towar).
W marketingu zakazana zmowa cenowa realizuje się przede wszystkim w działaniach promocyjnych, których wynikiem jest powstanie szkody po stronie innego przedsiębiorcy działającego na rynku.
Odpowiedzialność za zmowę cenową
W kontekście odpowiedzialności za zmowę cenową należy przede wszystkim zauważyć, że do ukarania winnych zmowy cenowej nie jest konieczne wykonanie przez nich ustaleń. Potwierdza to wyrok SOKiK z 24 marca 2004 r., sygn. akt: XVII Ama 40/02, w którym sąd wskazał, że Dla stwierdzenia naruszenia art. 6 ust. 1 pkt 1 nie ma zatem istotnego znaczenia czy doszło do ograniczenia czy eliminacji konkurencji, skoro już sam cel może stanowić o nielegalności porozumienia.
Odpowiedzialność za zmowę cenową określa art. 106 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów:
| Art. 106. 1. Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie: 1) dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 6, w zakresie niewyłączonym na podstawie art. 7 i art. 8, lub naruszenia zakazu określonego w art. 9 (...). |
Co ważne, do odpowiedzialności może być pociągnięty także przełożony, który doprowadza do sytuacji, w której jego podwładny świadomie realizuje założenia wnikające z zakazanej zmowy cenowej.
