Kodeks postępowania cywilnego przewiduje przypadki obowiązkowego i fakultatywnego zawieszenia postępowania cywilnego. Czasami może być ono zawieszone na wniosek, a czasami sąd podejmie taką decyzję bez udziału strony. Kiedy ma miejsce zawieszenie postępowania cywilnego? Jakie skutki dla stron ono powoduje? Sprawdź w poniższym artykule!
Przyczyny zawieszenie z mocy prawa i z urzędu
Postępowanie ulega zawieszeniu z mocy prawa w razie zaprzestania czynności przez sąd wskutek siły wyższej.
Z kolei zawieszenie postępowania cywilnego z urzędu następuje obowiązkowo:
- w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela,
- jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie, chyba że ustanowiono kuratora,
- jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu,
- jeżeli postępowanie dotyczy masy upadłości, masy układowej lub masy sanacyjnej i ogłoszono upadłość lub wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe albo ustanowiono zarządcę w postępowaniu restrukturyzacyjnym,
- jeżeli ustanowiono zarządcę przymusowego w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości lub zarządcę tymczasowego w postępowaniu o otwarcie postępowania sanacyjnego, a postępowanie dotyczy majątku objętego zabezpieczeniem,
- jeżeli zarządca sukcesyjny przestał pełnić tę funkcję albo zarząd sukcesyjny wygasł, w przypadku gdy postępowanie toczyło się z udziałem zarządcy sukcesyjnego.
Do zawieszenia postępowania z urzędu może dojść także w niektórych przypadkach związanych ze śmiercią pełnomocnika. Jeżeli zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych jest obowiązkowe, w razie śmierci adwokata lub radcy prawnego, skreślenia z listy adwokatów lub radców prawnych, utraty możliwości wykonywania zawodu albo utraty zdolności procesowej, sąd zawiesza postępowanie z urzędu, wyznaczając odpowiedni termin do wskazania innego adwokata lub radcy prawnego, i po upływie tego terminu podejmuje postępowanie.
Warto mieć na uwadze, że całe powyższe wyliczenie obejmuje przesłanki, które zobowiązują sąd do zawieszenia postępowania. Sąd nie ma w tym wypadku możliwości dalszego prowadzenia postępowania. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje jednak szereg przesłanek, w których razie wystąpienia sąd może, lecz nie musi, zawiesić postępowanie z urzędu.
Sąd ma prawo zawiesić postępowanie cywilne z urzędu:
- jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego,
- jeżeli osoba trzecia wystąpiła przeciwko obu stronom z interwencją główną,
- jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od uprzedniej decyzji organu administracji publicznej,
- jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym albo Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej,
- jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej,
- w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, oraz w razie niestawiennictwa powoda, gdy powód nie żądał rozpoznania sprawy w jego nieobecności, a pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy,
- jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu powoda albo niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego lub danych pozwalających sądowi na ustalenie numerów PESEL, lub niewykonania przez powoda innych zarządzeń, nie można nadać sprawie dalszego biegu.
Zawieszenie postępowania cywilnego na wniosek
Kodeks postępowania cywilnego przewiduje także sytuację, gdy do zawieszenia postępowania cywilnego nie dochodzi ani z mocy prawa, ani z urzędu – a na wniosek.
Obowiązkowo sąd zawiesi postępowanie na wniosek spadkobiercy, jeżeli powód dochodzi przeciwko niemu wykonania obowiązku, należącego do długów spadkowych, a spadkobierca nie złożył jeszcze oświadczenia o przyjęciu spadku i termin do złożenia takiego oświadczenia jeszcze nie upłynął.
Na czym polega zawieszenie postępowania cywilnego?
W wypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek stron albo wskutek ich niestawiennictwa lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej dopiero z chwilą podjęcia postępowania.
We wszystkich innych wypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od początku z chwilą podjęcia postępowania. Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczać na nowo.
Podjęcie przez sąd zawieszonego postępowania
Sąd postanowi podjąć postępowanie z urzędu, gdy ustanie przyczyna zawieszenia, w szczególności:
- w razie śmierci strony – z chwilą zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego albo z chwilą ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku,
- w razie utraty zdolności sądowej – z chwilą ustalenia ogólnego następcy prawnego,
- w razie braku przedstawiciela ustawowego – z chwilą jego ustanowienia,
- w razie braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną – z chwilą wyboru albo powołania tego organu, a w przypadku gdy dla strony ustanowiono kuratora umocowanego do podejmowania czynności za stronę – z chwilą jego ustanowienia,
- gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowania – z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie; sąd może jednak i przedtem, stosownie do okoliczności, podjąć dalsze postępowanie,
- w przypadku ustanowienia zarządcy przymusowego w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości – z chwilą ustalenia osoby pełniącej funkcję zarządcy przymusowego,
- w przypadku ogłoszenia upadłości strony lub wszczęcia wtórnego postępowania upadłościowego, z wyjątkiem określonym w art. 145 ust. 1 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe – z chwilą ustalenia osoby pełniącej funkcję syndyka,
- w przypadku ustanowienia zarządcy tymczasowego w postępowaniu o otwarcie postępowania sanacyjnego – z chwilą ustalenia osoby pełniącej funkcję zarządcy tymczasowego,
- w przypadku ustanowienia zarządcy w postępowaniu restrukturyzacyjnym – z chwilą ustalenia osoby pełniącej funkcję zarządcy,
- jeżeli zarządca sukcesyjny, z którego udziałem toczyło się postępowanie, przestał pełnić tę funkcję – z dniem zgłoszenia się lub wskazania kolejnego zarządcy sukcesyjnego,
- w przypadku wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego – z dniem zgłoszenia się lub wskazania następców prawnych zmarłego.
Jeżeli w ciągu roku od dnia postanowienia o zawieszeniu postępowania nie zgłoszą się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłego, a postępowanie nie zostanie podjęte z udziałem zarządcy sukcesyjnego, sąd może z urzędu zwrócić się do sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba że kurator taki już wcześniej został ustanowiony.
Sąd postanowi podjąć postępowanie na wniosek którejkolwiek ze stron, gdy postępowanie zostało zawieszone na wniosek spadkobiercy – po złożeniu oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku albo po upływie terminu do złożenia takiego oświadczenia.
Na wniosek zarządcy sukcesyjnego lub drugiej strony sąd postanowi podjąć postępowanie z udziałem zarządcy sukcesyjnego, jeżeli dotyczy ono spraw wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa zmarłej strony objętego zarządem sukcesyjnym.
