Od stycznia bieżącego roku weszła w życie znowelizowana ustawa o VAT, która zmieniła regulacje dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego przy świadczeniu usług najmu, leasingu i dzierżawy. Co ważne, modyfikacje pojawiły się także w kwestii momentów powstania prawa do odliczenia podatku od towarów i usług.
Obowiązek podatkowy - stare i nowe przepisy
W obowiązujących do końca zeszłego roku przepisach obowiązek podatkowy przy realizowaniu (na terenie Polski) usług najmu, leasingu i dzierżawy rodził się w momencie zainkasowania całości bądź części zapłaty - graniczną datą był termin płatności ustalony w umowie lub zawarty na fakturze. Ta sama zasada dotyczyła również usług ochrony osób, dozoru, przechowywania mienia, stałej obsługi prawnej i biurowej, a także usług w kwestii pośrednictwa ubezpieczeniowego.
W nowych przepisach na znaczeniu traci fakt otrzymania zapłaty. Nowo dopisany w ustawie art. 19a ust. 5 4 lit. b wskazuje, że obowiązek podatkowy rodzi się w momencie wystawienia faktury - z wyjątkiem usług stanowiących import usług regulowany art. 28 rzeczonej ustawy. Oznacza to, że przy najmie, dzierżawie bądź leasingu zainkasowanie zaliczki (lub przedpłaty) nie powoduje żadnych skutków prawnych w zakresie podatków.
Przykład 1.
Podatnik świadczy usługę najmu lokalu użytkowego, gdzie najemca zgodnie z obowiązującą umową powinien zapłacić czynsz za II kwartał 2014 roku do 10 maja. Płatność natomiast nastąpiła z dniem 15 kwietnia.
- jeżeli faktura zostanie wystawiona wraz z chwilą dokonania płatności przez najemcę - 15 kwietnia - wówczas obowiązek podatkowy powstanie w okresie rozliczeniowym wystawienia faktury;
- jeżeli podatnik nie wystawi faktury do 10 maja, wówczas obowiązek podatkowy powstaje wraz z upływem terminu płatności.
Artykuł 19a ust. 7 mówi, że w sytuacji niewystawienia faktury lub wystawienia z opóźnieniem obowiązek podatkowy rodzi się w momencie minięcia ustalonych w ustawie terminów na jej wystawienie. Te ostatnie także się zmieniły - art. 106i ust. 3 pkt 4 zawiera zapis, że w przypadku świadczenia usług najmu, leasingu lub dzierżawy fakturę dokumentującą transakcję należy wystawić najpóźniej w dniu upłynięcia terminu zapłaty.
Jeśli chodzi o wystawienie faktury przed realizacją usługi bądź zainkasowaniem części lub całości należności, istnieje zasada ogólna, która wskazuje że nie można tego zrobić wcześniej niż 30 dni przed w/w zdarzeniami. Zasada ta nie odnosi się do omawianych usług najmu, leasingu bądź dzierżawy - tutaj nie ma takich ograniczeń wtedy, o ile wystawiona faktura zawiera zapis o okresie rozliczeniowym, którego dotyczy.
Świadczenie usług dla osób prywatnych
Omówmy teraz przypadek świadczenia takich usług na rzecz osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczych - czyli np. leasing konsumencki. W tej sytuacji nie ma obowiązku wystawienia faktury dokumentującej transakcje, nawet jeśli nabywca tego zażąda - o czym mówi art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT. Wtedy obowiązek podatkowy rodzi się w momencie upływu terminu zapłaty. Z kolei gdy przedsiębiorca wystawi fakturę przed jego upływem (mimo braku obligacji do tego), obowiązek podatkowy powstaje w momencie jej wystawienia.
Odliczanie podatku naliczonego
Nabywca rzeczonych usług (najem, leasing lub dzierżawa) może odliczyć podatek naliczony, jeżeli wykorzystuje je do realizowania czynności opodatkowanych VAT. Zastosowanie znajdzie tu art. 86 ust. 10.
Art. 86 ust. 10 Ustawy o podatku od towarów i usług Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. |
Jak już wcześniej podkreślano, obowiązek podatkowy z tytułu omawianych usług rodzi się w okresie rozliczeniowym, w którym wystawiono fakturę. Trzeba pamiętać też o innej kwestii - nie można odliczyć VAT od opłaconych usług bez otrzymania faktury od kontrahenta.
Reasumując, podatnik może dokonać obniżenia podatku należnego o naliczony w rozliczeniu za okres, w jakim narodził się obowiązek podatkowy (czyli w którym wystawiono fakturę), ale nie wcześniej niż data otrzymania faktury.
