Dwa samochody w jednoosobowej działalności - jak rozliczać?

Podmioty prowadzące jednoosobowo działalność gospodarczą często wykorzystują w niej samochody. Zdarza się, że mają oni wątpliwości (z uwagi na rozmiary czy liczbę osób zatrudnionych), czy przedsiębiorca może posiadać dwa samochody w jednoosobowej działalności gospodarczej.

Definicja kosztów uzyskania przychodu

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu uzyskania przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 tej ustawy.

Użyty w tym przepisie zwrot „w celu” oznacza, że aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu bądź na funkcjonowanie źródła przychodu.

W konsekwencji firmy mają możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszelkich kosztów, pod warunkiem, że wykażą ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu.

Niewątpliwie, o ile samochód jest wykorzystywany w działalności gospodarczej, można zaliczyć poniesione na niego wydatki do kosztów. W naszej opinii nie ma przeszkód, aby zaliczać do kosztów w jednoosobowej działalności gospodarczej wydatki na więcej niż jeden samochód.

Dwa samochody w jednoosobowej działalności a podatek

Przepisy prawa podatkowego nie ingerują w kwestię ilości i rodzaju składników majątku, jakie podatnik prowadzący działalność gospodarczą może zaliczyć do środków trwałych - decyzję w tym zakresie podejmuje sam podatnik, który jest najlepiej zorientowany, jakie rzeczy ruchome bądź nieruchomości potrzebne są do wykonywania czynności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Niewątpliwie jednak środki te powinny być przydatne, a więc wykorzystywane w prowadzonej działalności.

Fakt, iż działalność prowadzi jedna osoba, nie oznacza jednak bezspornie, że w takim przypadku w firmie może być wykorzystywany maksymalnie jeden pojazd. Istotne jest bowiem, czy wszystkie przeznaczone na potrzeby firmy pojazdy są faktycznie w niej wykorzystywane.

Ponadto wydatków na eksploatację drugiego (i kolejnych) samochodów w przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności nie znajdziemy w katalogu wydatków nieuznawanych za koszty. Przepisy ustawy o PIT nie zawierają żadnych ograniczeń w odniesieniu do liczby samochodów osobowych, z których przedsiębiorca może korzystać w jednoosobowej działalności gospodarczej. Decyzję w tej kwestii pozostawił wyłącznie w gestii przedsiębiorcy.

Tym samym należy uznać, iż nie istnieją ograniczenia co do liczby lub rodzajów posiadanych w przedsiębiorstwie pojazdów, z wyjątkiem ograniczeń wynikających z ogólnych warunków, jakie musi spełniać dany wydatek, by mógł zostać uznany za koszt działalności gospodarczej.

Stanowisko takie potwierdzają również organy podatkowe, czego przykładem jest pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 7 stycznia 2015 r., sygn. IBPBI/1/415-1176/14/SK, w którym możemy przeczytać:

„(…) Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą polegająca na kierowaniu i nadzorowaniu robót budowlano-montażowych w branży instalacji sanitarnych, projektowaniu i wykonywaniu instalacji, opracowywaniu wyników pomiarów, doradztwie związanym z prowadzonymi robotami, przygotowaniu ofert oraz oględzin obiektów. Świadczenie ww. usług wymaga od Wnioskodawcy dojazdu do miejsc ich wykonywania. W związku z powyższym, Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności wykorzystuje dwa samochody osobowe.

(…) skoro przedmiotowe samochody osobowe Wnioskodawca wykorzystuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i zostały one uznane za środki trwałe w tej działalności, to do kosztów podatkowych prowadzonej działalności może on zaliczać odpisy amortyzacyjne dokonywane od ich wartości początkowych jednakże z uwzględnieniem limitu wskazanego w art. 23 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20.000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania (…)”.

Odliczenie VAT

Podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary lub usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Powyższe regulacje oznaczają, że podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony jedynie w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Co do zasady zgodnie z art. 86a ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 ustawy o VAT, w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2 u.p.t.u., stanowi 50 proc. kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika.

Do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi zalicza się wydatki dotyczące:

• nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych,

• używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową, inne niż wymienione w pkt 3,

• nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.

Jak widać, z ograniczonego prawa do odliczenia korzystają wydatki związane z samochodami osobowymi. Ograniczenie w odliczaniu podatku naliczonego nie występuje, jeśli pojazd samochodowy jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. W takim przypadku przy jego nabyciu podatnik może odliczyć całą kwotę podatku naliczonego (tj. 100%, a nie tylko 50%).

O tym, które pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, decyduje art. 86a ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT. Z treści tego przepisu, wynika, iż aby skorzystać z pełnego prawa do odliczenia podatku VAT związanego najmem i eksploatacją samochodu osobowego wyłącznie do działalności gospodarczej należy:

• zgłosić pojazd do urzędu skarbowego na formularzu VAT-26, który należy złożyć w terminie siedmiu dni od poniesienia pierwszego wydatku związanego z jego użytkowaniem,

• ustalić zasady używania pojazdu dla celów działalności gospodarczej,

• założyć i prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu od pierwszego dnia wykorzystywania pojazdu.

Przepisy ustawy o VAT nie zawierają natomiast żadnych ograniczeń co do liczby wykorzystywanych samochodów w działalności. Tym samym należy uznać, iż podatnik może w prowadzonej działalności wykorzystywać dwa lub więcej samochody i dokonywać odliczeń podatku VAT w ograniczonym lub pełnym zakresie.